Çeçen Dev: Üveys Akhyayev (26 Aralık 1930, Şatoy – 12 Haziran 1978, Grozny)
Yaşadığı dönemde dünyanın en uzun basketbolcusu ve dünyanın en uzun üç
insanından biri olan Çeçen: Üveys Akhtayev.
236 cm boyu ve 169 kg ağırlığındaki Üveys, 26 Aralık 1930’da Çeçenya’nın
güneyinde bulunan Şatoy’da doğdu. 14 yaşında iken 23 Şubat 1944’de Çeçen-İnguş
Soykırımı’nda ailesiyle Orta Asya’ya sürüldü. Bu elim olaydan sonra Kazakistan
Karaganda(Karağandı)’da yaşamına devam etti. Burada sporla ilgilenmeye başladı ve Beden
Eğitimi Yüksekokulu’na girdi. Farklı spor dallarını denedikten sonra fiziksel özelliklerinin de
etkisiyle basketbolda karar kıldı. 1950’de basketbol takımıyla oynamaya başladı ve 1951’de
ilk kez SSCB Ulusal Şampiyonası’na katıldı.
Sürgün edildiği için özel yerleşimci statüsünde bulunan Üveys, yurtdışı yasağı
olmasından dolayı SSCB Milli Takımı’na alınmadı. 1952 Helsinki Yaz Olimpiyat
Oyunları’nda finalde Amerika Birleşik Devletler takımına yenilen SSCB Milli Takımı,
Üveys’i milli takıma dâhil etmek istedi. Beria, ismini değiştirip (Çeçen kimliğini reddetme
anlamında) Üveys’in milli takıma alınabileceğini belirtti. Ancak Üveys bu onuru(!) kabul
etmedi.
1957 yılında diyabet hastalığı teşhisi konulan Üveys sporu bırakmak zorunda kaldı.
Aynı yıl Kruşçev’in Çeçen-İnguşların vatanlarına dönebilmesinin yolunu açan kararının
ardından 1959’da Grozni’ye döndü ve Çeçen-İnguş erkek ve kadın basketbol takımlarının
koçluğunu yapmaya başladı. Koçluğunu yaptığı dönemde erkek basketbol takımı Kuzey
Kafkasya ve Transkafkasya Kupası’nı kazandı. Kadın takımı ise SSCB şampiyonasına katıldı.
1973 yılında bir kaza geçirdi ve bacağını kırdı. Bu kazanın sonunda koçluğu bıraktı. 12
Haziran 1978 tarihinde Grozni’de vefat etti.
Ölümünden önce mezarının diğer insanlarınki gibi normal boyutlarda olmasını istedi.
Sebebini ise şu şekilde ifade etti:
“Hayatım boyunca insanların bana bakışlarından rahatsız oldum. Bunun ölümümden sonra da
devam etmesini istemiyorum.”
