İstenmeyen adam: Ruslan Magomedrahimov
Dağıstanlıların 20 yıldır acı bir meşgalesi var; çatışmalar ve suikastler sonucunda öldürülen tanıdıklarının numarasını telefon hafızasından silmek. Fakat ben bugüne kadar hala dostlarımın telefonlarını silemedim. Zahir Aruhov, Hacimurad Kamalov, Maksud Sadikov, Malik Ahmedilov, Ahmednabi Ahmednabiyev ve daha bir çokları…
Rehberden bir isim silmeye yine elim varmıyor, gizemli bir şekilde hayatını kaybeden Lezgi ulusal hareketi Sadval aktivisti Ruslan Magomedrahimov ile çok yakın olmamamıza rağmen.
Ruslan, Dağıstan sosyo-politik sahnesine bir kaç yıl önce döndü. Daha önce bildiğim kadarıyla Surgut’da ticaretle ilgilendi, kendi ifadesine göre bir Duma milletvekilinin yardımcılığını yaptı. Adalet sistemi ile bazı problemleri vardı. Ayrıntılarda yanılıyor olabilirim…
Onunla yapmış olduğumuz bir kaç görüşme tam da Sadval hareketini canlandırmaya çalıştığı, Dağıstan’a dönüşü dönemine denk geliyor. Dağıstan ve Azerbaycan’daki etnopolitik düzeni bilenler bu ifadenin ne demek olduğunu iyi bilir.
Azerbaycan yönetimi için Sadval, Lezgi ayrılıkçılığının sembolü, Lezgiler içinse ulusal trajedinin, çok sayıda aktivistin ölümüne neden olan siyasi provokasyonlar dizisi demek.
Mesele şu ki, Lezgiler de Osetler gibi SSCB’nin çöküşü sırasında iki devlete bölünmüş bir halk. Ancak, Gürcistan’da özerlikleri olan Osetlerden farklı olarak Lezgilerin Azerbaycan’da özerklikleri yoktu.
İşte tam da Sovyetlerin dağılmasının ardından Lezgi hareketi Sadval (Birlik) Rusya ve Azerbaycan Lezgilerini birleştirmek için doğdu.
Trajik provokasyonlar dizisi, hareketin liderlerinin hataları, aktivistlerinin Azerbaycan polisi tarafından ardarda tutuklanmaları, daha ılımlı taraftarlarının gizemli ölümleri Sadval hareketinin 1990 başlarında çöküşüne neden oldu.
Bu arka plan, Dağıstan ve Azerbaycan yönetimlerinin 2000’li yıllarda Sadval’ı canlandırma girişimlerine nasıl bakacağını izah ediyordu, iki taraftaki Sadval hareketleri organize hareket etmediği halde.
Her halükarda, bu canlanan hareketin aktivislerinin Dağıstan toplumsal yapısı çevresinde ve tamamıyla abluka altındaki komşu Azerbaycan’da baskıya maruz kalacağı oldukça açıktı.
Öyle de oldu…
Ruslan Magomedrahimov’un Dağıstan sosyo-politik gündemine keskin bir şekilde Lezgi halkının en sancılı meselelerini geri getirmeye başlamış olması da azımsanmayacak bir rol oynadı. İki ülkeye dağılmışlık, Azerbaycan’da anadilin yitirilmesi, Dağıstan’da hakların kısıtlanması, Lezgi köyü Hrah-Uba’lı Rusya vatandaşlarının Azerbaycan’dan sürgün edilmesi probleminin görmezden gelinişi, Samur ormanının kurutulması vesaire.
İktidar için istenmeyen adamdı. İnatçı, kontrol edilemez ve öngörülemezdi. Onunla anlaşmak zordu. Dağıstan’da mevcut sivil hareket tarzlarından hiç birine uymuyordu.
Federal Lezgi Ulusal-Kültürel Özerkliği örgütü olarak Dağıstan halklarının sorunlarını gözlemlemeleri için davet ettiğimiz Avrupa Parlamentosu milletvekillerinin Mahaçkale’deki basın toplantısında bile Ruslan’ın tartışmayı nasıl tırmandırdığını hatırlıyorum.
Tansiyonunu biraz düşürmek için herhangi bir şekilde yapıcı ortak bir çalışma ayarlamak istedim ama bu girişim başarısızlıkla sonuçlandı.
Onun çalışma metotlarını benimsemediğimi saklayacak değilim. Bununla birlikte Ruslan’ın liderlik vasfı ve Lezgi gençliği üzerinde belirli bir etkisi vardı. Dağıstan toplumundaki siyasi alan darlığı onu yavaş yavaş radikal muhalifliğe sürükledi.
Ve durdurulamazdı… Hiç şüphesiz taraftarları arasında gençler ve ateşli simalar var. Şu anda önemli olan, onların içlerinde hiddet ve nefret büyütmelerine engel olmak.
Bana gelince, Ruslan’ı ışıltılı gülümsemesiyle hatırlıyorum. Çünkü son kez onunla, eşi ile birlikte Moskova’dan benimle aynı uçakta gelen akrabalarını karşıladığı Mahaçkale havaalanının çıkışında karşılaşmıştım.
Elinde büyük bir çiçek buketi vardı. Eşi onun arkasında gizlenmeye çalışıyordu. Ruslan ise kocaman bir gülümseme ve alışılmış bakışı ile beni karşılayan Rasul Kadiyev ile İrina Starodubrovskaya’ya yarı şaka yarı ciddi “Lezgi davası” hakkında takılıyordu.
Allah’tan geldik ve ona döneceğiz…
Federal Lezgi Ulusal-Kültürel Özerkliği Ruslan’ın ailesi ve yakınlarına başsağlığı diliyor…
Kul çanar sagh khuray va Ruslanaz Allaghdi reghmet guray…
Ruslan Kurbanov, Federal Lezgi Ulusal-Kültürel Özerkliği başkan yardımcısı, Rusya Kafkas Halkları Kongresi yönetim kurulu başkanı.
Kaynak: Kavpolit
Çeviri: Ajans Kafkas
