Geçtiğimiz günlerde Moskova’da, “Yeni Gerçekler Işığında Rusya-Abhazya İlişkileri” konulu bir yuvarlak masa toplantısı yapıldı. Toplantıda, Dünya Abhaz-Abazin Halkları Kongresi Başkanı, Rusya Kafkasya Halkları Kongresi Eş Başkanı Taras Şamba, Karadeniz-Hazar Bölgesi Politik ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü bilim adamlarından Andrey Areşev ve Doğu Bilimleri Enstitüsü Kafkasya, Orta Asya, Ural ve Povoljya eğitim Merkezi çalışma grubu koordinatörü Aleksandr Skakov Moskova-Sohum ilişkileri üzerine fikirlerini paylaştılar. Şamba ve Areşev’in görüşlerini Vestnik Kavkaza derledi.
Taras Şamba
Devlet başkanlığı seçimleri
Seçimler demokratik ölçütler çerçevesinde, oldukça başarılı geçti. Bu, seçimleri izlemek için çeşitli ülkelerden gelen 100’den fazla gözlemci tarafından da aynı şekilde değerlendirildi. Ben bu seçimlerin bir kez daha dünya toplumuna Abhazya’nın demokratik bir ülke olduğunu gösterdiğine inanıyorum.
Rusya-Abhazya ilişkileri
Abhazya ve Rusya arasında her zaman sıkı ilişkiler oldu. Demografik, politik, ekonomik, dini… Abhazya objektif olarak tüm parametreleri ile Rusya’ya eğilimli. Ülkenin refahı, güvenliği ve gelişimi birçok açıdan Rusya’ya bağlı ve Abhazya halkı bunu, bu şekilde kabul ediliyor.
Bağımsızlığın tanınması
Abhazya hakkında çifte standart uygulanmaya devam ediyor. Farz edelim, Avrupa konseyi, Avrupa ülkeleri ve Abhazya arasında ekonomik ve insani ilişkiler kurulmasına karşı çıkmıyor. Abhazya, birçok faydalı şeyin yapılabileceği, iklim ve coğrafya açısından da bereketli bir bölge. Bundan dolayı Almanya, Fransa, İtalya ve İsviçre’den işadamları geliyor. İsrail’den birkaç defa heyetler geldi. Onlar bizimle işbirliği yapmak istiyor, ancak bunu bizi tanımadan yapmak istiyorlar.
Geçenlerde öğrendim ki -hatta komik geldi- ABD Senatosu Abhazya’yı, Gürcistan’ın bölgesel bütünlüğünü tanımaya çağırıyor. Meseleyi böyle gündeme getirmek, tarihten ve bugünün gerçeklerinden bihaber olmak demektir. Veya bu sadece, “güç var, akla gerek yok” atasözünü haklı çıkaran bir yüzsüzlük… Sonuçta Abhazya’nın önünde elde ettiği iyi ilişkiler ve büyük bir vizyon var. Sıkça Abhazya’yı tanıyanların az olduğu ile ilgili spekülasyon yapılıyor. Tanınma, Abhazya pasaportu ile onu tanıyan ülkelere gitmek için gerekebilirdi, ancak sevindiricidir ki, Abhazya nüfusunun yüzde sekseninden fazlasının Rusya pasaportu var. Böylece dünyanın her yerine gidebiliyorlar. Rusya’nın Abhazya’yı işgal ettiği söyleniyor. Bunu söyleyenler arasında Gürcistan da var. Amerikalıların dünyada 138 askeri üssü var, bunların bazıları İngiltere, Almanya ve İtalya gibi ülkelerde. Fakat kimse bu ülkelerin işgal edildiğini söylemiyor. Ama üç bin Rus askeri Abhazya’nın güvenliği için görev yapınca onlar hakkında işgalci deniyor. Bunun hiçbir mantığı yok.
Abhaz diasporası
Diasporadaki Abhazlar yaşadıkları ülkelerin istihbaratı ve batı istihbaratının sıkı baskısı altındalar. Bundan dolayı diaspora parçalanıyor. Ben Türkiye’deki Abhaz diasporasını diğer Kafkasya halkları diasporalarından ayırmak mecburiyetinde kaldım, çünkü sıkı bir baskı vardı. Diaspora eli ile Kafkasya halklarına karşı ‘soykırım’ gerçekleştiren Rusya’ya baskı yapılmaya çalışılıyor. Halbuki tarihi olaylar başka söylüyor. Adıge diasporasını böldüler, Abhazları böldüler, onları Rusya’ya karşı kullanmak için tüm Kafkasya diasporasını parçalıyorlar. Bunu önlemeye yönelik olarak geçenlerde Devlet Duma’da, Türkiye, Suriye, Ürdün, ABD, Avrupa parlamentolarına mensup bazı Kafkasyalı diaspora temsilcilerinin bir görüşmesi oldu. Şimdilik bu diasporalarla sistemli çalışmalar yürütülmüyor, ama onlarla çalışmak gerekiyor. Elbette, Rusya otoritesinin her yönden parçalanmaya çalışıldığı bir dönemde bu kolay bir iş değil. Ancak, sağduyunun her halükarda kazanacağını düşünüyorum.
Vatandaşlık
Abhazya vatandaşlığına sahip olmak isteyen Rusya vatandaşları çifte vatandaşlık aldı ve almaya devam ediyor. Seçimler zamanında Moskova’da seçim noktası oluşturuldu. Abhazların yanı sıra çok sayıda Gürcü, Rus, Ermeni ve Rum Abhazya pasaportları ile oy kullandı. Abhazya pasaportunu almak kolay, bir dilekçeye bakıyor. Devlet Başkanlığı bünyesinde her şikayeti inceleyen bir komisyon çalışıyor. Abhazya pasaportu almak isteyen, Rus vatandaşlarımızdan bazıları için bizzat ben dilekçe yazdım. Sonunda komisyon onların meselelerini olumlu şekilde çözdü.
Turizm
Henüz Sovyet döneminde Aleksey Kosıgin, parlak zekasıyla Gagra’yı, dağlarında kayak yapılan bir yer yapmak istedi. O dönemde teleferik yolu yapıldı, dağdan inip otuz dakika sonra denize girilebilsin diye. Büyük imkanlarımız vardı, peki şimdi? Kaç yıldır Karaçay-Çerkes’den Abhazya’ya yol getirilemiyor. Kuzey Kafkasya’yı Abhazya ile bağlayan yol neden döşenmiyor? Çünkü bunda kişisel çıkarlarını görmüyorlar. Rus ordusu Lübnan’da bir ayda 30 köprü inşa etti. Psou nehri üzerinden ise 10 yıldır bir köprü inşa edilemiyor. (Hatta faaliyette olan köprü kapatıldı) Bu yüzden sınırı geçmek zor.
Sınır problemi
Ben Kuzey Kafkasya Federal Bölge Sivil Meclisi üyesiyim. Kuzey Kafkasya cumhuriyetleri temsilcilerinin konuştuğu ilk toplantıda, onların hepsi sınırlar arasındaki engellerin Kuzey Kafkasya’daki gerginliklerin artmasına yol açtığından bahsettiler ve Abhazya’da durumun sakin olduğunu tek ağızdan ifade ettiler. Kafkasya’da durum ürpertici. Her gün terör eylemleri meydana geliyor, işsizlik oranı çok yüksek. Tüm bunlar öyle bir olumsuz bir hava oluşturuyor ki her cumhuriyet çözülmeye gidiyor.
