Moskova/Ajans Kafkas – Rusya Dışişleri Bakanlığı’na bağlı Moskova Uluslararası İlişkiler Devlet Enstitüsü’nün kıdemli üyesi siyaset bilimci Vadim Muhanov, Kuzey Kafkasya’da mutlak istikrar için tarihte Çarların yaptığı gibi bölgenin güçlü bürokratların elerine bırakılmasını önerdi.
Kafkasya’yı kana boğmuş askeri liderleri Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev’e model yönetici olarak sunan Muhanov, polit.ru’ya yaptığı açıklamada, “Yeni bir şey icat etmeye gerek yok, Rusya tarihini hatırlamak yeterli. Özellikle Çar’ın ciddi askeri veya devlet adamlarından tamamıyla bu bölgeden sorumlu olarak atadığı Kuzey Kafkasya valilik kurumunu hatırlamak gerekiyor” vurgusu yaptı.
Medvedev’in geçen hafta parlamentodaki ulusa sesleniş konuşmasında Kuzey Kafkasya’dan sorumlu bir bürokratın atanabileceğini söylemesinin ardından olası ‘Kafkasya valiliği’ tartışması koptu. Muhanov da, Kremlin’deki bu eğilime “Federal merkezin Kuzey Kafkasya’ya ilgisinin artması, kesinlikle doğal, çünkü bölgede durum istikrardan uzak, hatta kritik duruma bile yaklaşıyor” diye hak verdi. Muhanov “Moskova’nın son iki yılda, Medvedev döneminde attığı adımlar hiçbir netice vermedi. Örneğin kadro değişiklikleri oldu. Herkes İnguşetya’daki ani yön değişikliğini hatırlıyor: Yunusbek Yevkurov’un atanması, Murat Zyazikov’un istifası. Herkes hiç değilse İnguşetya’da durumun değişeceğini düşündü. Ancak Kuzey-Doğu Kafkasya’da (İnguşetya, Dağıstan, Çeçenya’yı kastediyorum) eylemler İnguşetya devlet başkanına suikast takip etti. Bunlar, federal merkezin bu bölgedeki durum kontrolünün çok zayıf olduğunu, federal merkezin atadığının durumla baş edemediğini gösterdi” dedi. Rusya’nın güçlü valilerle kuzey Kafkasya’ya hükmettiği tarihten örnek alınmasını salık veren Muhanov şu değerlendirmeyi yaptı:
“Özellikle imparatorun ciddi askeri veya devlet adamlarından, tamamıyla bu bölgeden sorumlu olarak atadığı Kuzey Kafkasya valilik kurumunu hatırlamak lazım. Biz, Kuzey Kafkasya’da etkili idare sistemini oluşturmuş olan Yermolov, Vorontsov, Baryatinski ve daha başka insanları hatırlayabiliriz. Bu idare sisteminin 19. yüzyılda Kafkasya savaşları sonuna kadar kullanılması, Kuzey Kafkasya’nın Rusya yapısına oldukça barışçıl entegrasyonuna yol açtı. Daha sonra hatırlayacağımız üzere yarım asır boyunca Kuzey Kafkasya, Rusya’nın (Birinci Dünya Savaşı ve ‘ devrim ayaklanmalarına’ kadar) oldukça rahat bir bölgesi oldu. Böyle bir tecrübe unutulmamalı, çünkü son 20 yıldaki durum, yeni bir şey icat etmek gerekmediğini, Rusya devletinin daha önceden kazanmış olduğu Kafkasya idaresindeki olumlu tecrübeye dayanmak gerektiğini gösteriyor. Başarı atanacak bürokratın öncelikli olarak yetki genişliğine bağlı. Bunun için ise istisnai pozisyon ve bazı federal bakanlıklardan bağımsızlık gerekiyor. Sadece devletin ilk kişisine doğrudan bağlı olma durumunda etkili bir çalışma varsaymak mümkün. Örneğin, Kuzey Kafkasya’daki silovikler kendi üstlerine tabi. Bu onların bağımsızlıklarını azaltıyor. Sonuç olarak onların bugün faaliyetlerinin sonuçları oldukça az ve belki de sadece yetersiz olarak değerlendirilebilir.”
Önceden Kremlin’in Kuzey Kafkasya temsilciliğini yapmış Rusya Başbakan Yardımcısı Dimitri Kozak, İçişleri Bakanı Yardımcısı Arkadi Edelev ve Dağıstanlı işadamı-siyasetçi Süleyman Kerimov gibi isimlerin öngörülen valililik koltuğuna yakışıp yakışmadığı konusunda Muhanov, federal merkez için tercih edilen ismin Dmitri Kozak olduğunu, diğerlerinin yönetim nazarında böyle bir otoriteden mahrum olduklarını savunup ekledi: "Diğerlerinin bölgede yüksek idari görevde çalışma tecrübeleri yok. Kerimov dahil hepsi ayrı cumhuriyetlerde otoritesi olan insanlar. Onlardan her biri farklı etnik grubun lideri olarak kabul ediliyor ve diğer etnik grupların böyle bir kişinin sorumluluk görevine atanmasını coşkuyla karşılaması şüpheli. Kuzey Kafkasya’daki klan ve gruplar üzerinde olan bir kişi gerekli.”
Kozak için “Merkeze yeterince güven veriyor” diyen Muhanov “Bunun dışında Kozak, yeni, ilgili kişi olarak kabul edilebilir. Ayrıca, özellikle, Soçi’deki Olimpiyat hazırlıklarından sorumlu kişi seçildi. Kozak’ın yerel elit ile ilişkiler konusunda kazanılmış tecrübeleri var. Bu önemli, çünkü yerel elit ile iyi irtibat, başarıya giden ilk adım. Diğerleri yerel elit ile iyi ilişkiler konusunda övünemez” ifadelerini kullandı. Muhayev, Dağıstan Vergi İdaresi’nin başına atanan ama yerel protestolar yüzünden geri çağrılan Vladimir Radçenko örneğinden hareketle atanan kişilerin Kuzey Kafkasya’da direnişle karşılanması ihtimalini de değindi:
“Bununla birlikte böylesi bir bürokratın atanması o yerlerde olumsuz olarak değerlendirilecek. Durum, her adayın Kafkasya’da kötü olarak karşılanacağı hale geldi. Bunu son yılların tecrübesi gösteriyor: Her Kremlin adayı oldukça negatif kabul ediliyor. Oralarda sadece kendi adayları desteklenmeye çalışılıyor. Mahaçkale ve diğer Dağıstan merkezleri ile müzakere edilmeden gönderilen her bürokratın gelişinin düşmanlık olarak kabul edildiği durum bunun göstergesi. Vladimir Radçenko’nun gelişi ve onu takip eden olaylar hatırlanmalı. Başarı için bir taraftan çok ciddi, diğer taraftan Moskova’dan gelen seslenişlere rağmen kendisi ile uzlaşıya imkan veren bir kişinin atanması gerekiyor. Bugün böyle birini bulmak zor. Benim görüşüme göre, bugünkü Rusya’nın yönetim kadrosunda böyle bir figür yok, çünkü maalesef Moskova’nın güvenine sahip bürokratların tecrübesi yok, statüsü yok. Onların böyle istikrarsız bir bölgede idare tecrübeleri yok. Moskova bölgesine vali atamak başka bir iş, sadece bu bölge uzmanlarının bildiği yığınla halı altı şeyin bulunduğu Kuzey Kafkasya gibi bir bölgeye yönetici atamak başka bir iş. Orada, muhalif güçler ve klan kurumu ile ilişkiye dayanmak, bölgenin anayasal özelliklerine önem vermek lazım. Tüm bunları ya bölge uzmanı, ya da araştırma ekibine sahip, bizde sıkça olanın tersine, görevle banal zenginleşme ile ilgilenmeyen biri yapabilir.” ÖZ/FT
