Cenevre/Ajans Kafkas – Kafkasya’daki savaşın ardından AB’nin arabuluculuğunda Rusya ile Gürcistan arasında sağlanan ateşkes anlaşması çerçevesinde öngörülen uluslararası müzakere sürecini başlatmak için 15 Ekim’de yapılan ilk toplantı taraflar masaya oturmadan dağıldı.
Temel sorun Gürcistan’ın Abhazya ve Güney Osetya ile sorununu iki cumhuriyetin temsilcilerini masadan uzak tutarak çözme konusundaki ısrarıydı. Sonuçta Rusya Abhazya ve Güney Osetya’nın davet edilmediği bir masaya oturmayı reddetti. Abhazya heyetinde yer alan Dünya Abhaz-Abazin Halkı Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Zeki Kabba’nın Ajans Kafkas’a verdiği bilgilere göre, BM binasındaki görüşmeler biri ‘Trans-Kafkasya’da güvenlik ve istikrar’ ve diğeri mülteciler üzerine iki farklı toplantı şeklinde planlanmıştı. Toplantı için BM, AB ve AGİT’in yanı sıra Rusya, ABD, Gürcistan, Abhazya ve Güney Osetya heyetleri gelmişti. Görüşmeler iki farklı toplantıda çalışma gruplarıyla yürütülecekti.
Toplantıların katılımcıları şunlardı: BM’den Gürcistan Askeri Gözlem Misyonu (UNOMIG) Başkanı Johan Verbeke, Mülteciler Yüksek Komiseri Yardımcısı Udo Janz, AB’den Güney Kafkasya özel temsilcisi Heikki Talvitie, AGİT’ten Genel Sekreter Marc Perrin de Brichambaut ve Gürcistan misyonu başkanı Terhi Hakala, Rusya’dan Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Grigori Karasin ve Dışişleri temsilcileri A. Kelin, M. Lebedev ile A. Dvinjanin, Abhazya’dan Dışişleri Bakanı Sergey Şamba, devlet başkanının dış politika danışmanı Viyaçeslav Çirikba ve Dünya Abhaz-Abazin Halkı Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Zeki Kapba, Güney Osetya’dan Başbakan Yardımcısı Boris Çoçiyev, Dışişleri Bakanı Murat Cioyev, devlet başkanı danışmanı Konstantin Koçiyev, ABD’den Dışişleri Müsteşarı Daniel Fried ve Dışişleri Müsteşar Yardımcısı Matthew Bryza, Gürcistan’dan Dışişleri Bakan Yardımcıları Giga Bokeria ve Grigol Vaşadze, sürgündeki Abhazya hükümeti başkanı Malkhaz Akişbaya ve alternatif Güney Osetya yönetimi başkanı Dmitri Sanakoyev.
Rusya heyeti, resmi olarak yapılan ilk toplantıya, Abhazya ve Güney Osetya temsilcileri davet edilmediği için katılmadı. Gürcistan ise başından itibaren Abhazya ve Güney Osetya temsilcilerinin müzakere ve toplantılara katılmasına karşı çıktı. Gürcistan, Abhazya ve Güney Osetya temsilcilerinin davetli olduğu heyet toplantısını ise iki cumhuriyeti temsil etme hakkının sadece Tiflis’in kurduğu ‘sürgündeki Abhazya hükümeti’ başkanı Malkhaz Akişbaya ve alternatif Güney Osetya yönetimi başkanı Dmitri Sanakoyev’de olduğunu savunarak boykot etti. Akişbaya ve Sanakoyev’in Cenevre’ye gelmeleri ise sürpriz oldu. Çünkü Sohum ve Tshinval’in asla kabul etmediği bu durum önceden gündeme gelmediği gibi toplantının organizatörleriyle de bunun müzakeresi yapılmamıştı.
Sonuç itibariyle Rusya ve Gürcistan ya da Gürcistan ile Abhazya ve Güney Osetya aynı masada oturmadı. Üçüncü ülke ya da uluslararası toplum temsilcileri Ruslarla ve Gürcülerle ayrı ayrı toplanmak durumunda kaldılar. Abhazya heyetinin başkanı Dışişleri Bakanı Şamba, Cenevre’de kendilerine verilen statüyü kabul etmelerinin mümkün olmadığını belirterek, “Bu statü bizim için tatmin edici değil. Abhazya sadece eş değerde bir katılımcı olarak müzakere sürecine katılabilir. Gürcü tarafı buna karşı çıktı ve bu nedenle sonuç bu şekil oldu. Her halükarda ilk toplantı yapıldı, şimdi pozisyonların belirlenmesi gerekir. Müzakerelere gıyabımızda devam etmek mantıksız. Abhazya olmadan bu bölgede hiç bir şeye karar verilemez. Aynı şekilde Güney Osetya’sız’’ dedi. Gelişmeleri Brüksel’den izleyip AB ve BM karar mekanizmalarını etkilemeye çalışan Gürcistan Devlet Başkanı Mikhail Saakaşvili ise Rusya’yı müzakereleri torpillemekle suçladı.
Rusya heyeti başkanı Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Grigori Karasin ise, müzakerelerin normal geçtiğini belirterek, Saakaşvili’nin ithamına “Yalan” karşılığını verdi. Güney Osetya Dışişleri Bakanı Cioyev de pozisyonlarını “Cenevre’ye bağımsız bir devlet olarak müzakerelere katılmak amacıyla geldik” sözleriyle ortaya koydu. Toplantıların ardından Şamba ile özel olarak görüşen BM Genel Sekreteri Gürcistan Özel Temsilcisi ve BM Gürcistan Askeri Gözlem Misyonu (UNOMIG) Başkanı Johan Verbeke, “Gelişmeleri dramatize etmemek gerek. Bir başlangıç yapıldı. Tüm taraflar Cenevre’ye geldi ve hepsi kendi görüş ve pozisyonlarını ortaya koyma fırsatına sahip oldular” diyerek toplantının fiyasko olduğu tespitine katılmadığını dile getirdi.
AB’nin Gürcistan özel temsilcisi Pierre Morel ise “Sürece bağlı sorunlarla karşılaştık ve bu nedenle müzakereleri yarıda kesme kararı aldık’’ dedi. Morel, müzakerelere 18 Kasım’da tekrar başlanacağını belirtti. Diplomatik gözlemcilere göre Abhazya ve Güney Osetya açısından amaç hasıl oldu. Toplantılarda taraflar karşı karşıya gelemese de Abhazya ve Güney Osetya bir şekilde kendi görüşlerini Cenevre’ye taşımayı başardı.
FT
