Batılı heyetlerin Abhazya’yı ardı ardına ziyaret etmesiyle Gürcü-Abhaz geriliminin rengi hafiften değişirken Sohum yönetiminin Rusya’dan yüz çevirdiği spekülasyonları da yapılıyor. Ruslar Abhazların gerçekten yönlerini Rusya’dan Batı’ya çevirip çevirmediğini bir hayli merak ediyor.
Abhazya Devlet Başkanı Sergey Bagapş Utro gazetesinin derin kaygılarına yanıt verdi. Ajans Kafkas’ın Türkçe’ye aktardığı röportajda Abhazya liderinin yanıtları şöyle:
Abhazya çok yönlü politika açıkladı. Bura nasıl bir anlam yüklüyorsunuz?
Tavrımız değişmez: Bizler Rusya’ya yöneldik. ‘Yeniden yön değiştirme’ konusundaki tüm konuşmalar seçim öncesi erken kampanya olarak açıklanabilir. Ve burada ve Rusya’da geçmişteki seçimlerle yaşayan ve durumu kızıştıran insanlar yaşıyor. Bagapş’ın Gürcü elçileri kabul ederek, Rusya’ya Gürcü-Abhaz münasebetlerine karışmama çağrısında bulunduğu yönünde şeyler yazıyorlar. Ama bu konuşmaların gerçekle yakından ilgisi yok. Rusya’nın anlaşmazlıkta taraftar yapılması gerektiğini düşünüyorum. Barışçıl çözüm süreci de Rusya’sız mümkün değil.
Ama diğer taraftan küçük veya büyük devletin tek taraflı politikası olmuyor. Biz, BM Genel Sekreterliği Dostluk Grubu elçilerini, anlaşmazlık tarafı olarak kabul ediyoruz, (AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi) Javier Solana ile sohbet ediyoruz. Bu insanları kabul etmememiz mümkün değil. Bu yönümüzü değiştirdiğimiz anlamına gelmiyor. Daha önceleri, Bagapş askerleri getirdi, Abhazya’yı ‘yediler’ diyorlardı, şimdi ise Rusya’sız yaşamanın mümkün olmadığını söylüyorlar. Ama hem muhalefet hem de yönetimin ortak düşüncesi, bizim Rusya’dan başka komşumuz olmadığı yönünde. Sürekli olarak neye inandığın ve ne için yaşadığın konusunda yemin etmek mümkün değil. Aksi takdirde, sürekli olarak bunu söylerken başka şey düşündüğün kanaatine varılır. Bizler örümcek gibi şişeye kapanıp boru aracılığıyla nefes alamayız. Siyasette böyle olmaz. Rusya yönetimi ve bölgeleriyle mükemmel ilişkiler oluşturduk, bu büyük bir gelişme. Ama ekonominize geliştirmek için her zaman isteyemezsiniz. Kendimizin de çalışması lazım. Gerçi Rusya bize yardım ediyor ama… Ben birkaç kez barış askeri sayısının arttırılmasını istedim ve bölgeden çıkarılmasına da kesinlikle karşı koydum. Hiçbir yerde Amerika veya Avrupa’ya doğrulduğumuzu söylemedim, siyasetimizin çok yönlülüğünü ise parlamentoya mesajımda gösterdim. Bu konuda diasporamızın olduğu Türkiye ile konuşmamız lazım. Bizler, bizimle eşit şartlarda konuşmaya hazır olan herkesle görüşmeye hazırız. Bir başka politika olamaz.
Abhazya’da erkenden başlayan seçim kampanyası, geçen sefer gibi silahlı çatışmaya yaklaşacak kadar gerginlik tehlikesi içeriyor mu?
Düşüncem, seçimin bir tırmanışa ulaşmayacağı yönünde. Bugün durum farklı. Elbette muhalefet yine her şeye karşı. Onların medyadaki konuşmalarında çamurdan başka bir şey yok. Ama anlıyorum, demokrat bir toplum inşa ediyorsak bu hastalıkları geçirmemiz lazım. Hatırlayın, 90’lı yılların başında Rusya’da nasıl bir çamur aktı, ama sonra yavaş yavaş hepsi istikrara kavuştu. Muhalefetin yapıcı olması lazım. O zaman yönetim daha az hata yapar. Ama eleştirinin karşı gelmeye, yönetime nefrete ve hakarete dönüşmemesi lazım. Yani biz sabır gösteriyoruz. Yönetim pozisyonunu basınla polemiğe girerek değil, ekonomiyi, politikayı, anaokullarını, hastaneleri, ev ve yolları inşa ederek göstermeli.
Eleştirilmemizi gerektiren şeyler var. Ülkede milyonlarca problem var. Çakır pençeler, rüşvetçiler var. Suçlarla ilgili sorunları çözmek, endüstride üretim düşüşünü azaltmak, tarımda problemleri çözmek gerekiyor. Abhazya ekonomisinin gelişmesi için temel lazım. Çünkü tarım sektörü artık atlar üstünde mümkün değil. Biz makine parkını oluşturmak için traktörler temin ettik, emekli maaşlarını on katı arttırdık, Abhazya kahramanları 3 bin ruble emekli maaşı alıyor. Tüm bunlar üç yılda yapıldı.
Size Rusya yanlısı yönelimden vazgeçmeniz halinde tanınma teklifi yapıldı mı? Abhazya için Tiflis’in inisiyatifleri kabul edilebilir mi?
Biz hayatta hiçbir zaman bu teklifleri kabul etmeyiz. Abhazya artık bir daha Gürcistan yapısı içinde olmayacak. Bu bizim için bitmiş bir konu ve bunu da Javier Solana’ya, BM Genel Sekreterliği Dostluk Grubu’na doğrudan söyledim. Solana müzakere sürecine arabulucu olarak dahil olmak istedi, biz da açıkça Rusya’sız diyalogun olmayacağını söyledik. (ABD Dışişleri yetkilisi) Matthew Bryza ile tamamen zor bir konuşma oldu. İfadeleri sadece durumu zorlaştırdı. Biz aynı zamanda Baltık ülkelerinin provoke edici rollerine ciddi şekilde tepki verdik. Litvanya elçisine doğrudan şunu söyledim: "Nasıl bir barış sürecine çanak tutuyorsunuz? Hangi güçlerle? Bizim ordumuz sizinkinden güçlü. Biz buraya Rusya’dan başkasını almayız." Allah göstermesin Rusya buradan giderse; birincisi bu savaş demektir, ikincisi o zaman biz sınırda dururuz. Ama ben bunu her zaman her yerde söylemiyorum. Finansal yardım, sosyal programlar, ekonomik meseleler konusunda nabız yokladılar. Solana’ya doğrudan, oların 15 yıldır nerede olduklarını sordum. Biz burada açlıktan geberdik, çocuklarımız hasta oldu. Ama buraya Rusya’dan başkası gelmedi. Ayrılık bölgesinde ateş açıldığında ve insanlar öldürüldüğünde, burada ölen Rus askerlerinden başka hiç kimse barışı korumak için girişimde bulunmadı. Bugün ise hepsi Gürcistan’a yardımda bulunmak için kibar oluyorlar. Tüm bunlar saçmalık ve Abhazya’da hiç kimse bunlara gitmez.
O zaman tüm bu söylentiler nereden geliyor?
Daha önceleri de benim Gürcistan yanlısı olduğum söylentileri çıkmıştı, şimdi ise Rus yanlısı olmamdan hoşnut değiller. Eğer Amerikan yanlısı olursam, bundan da hoşnut olmayacaklar. Abhazya’da korku yok ve çok açık şekilde süreklilik arz edecek bir politika belirlendi. Hiçbir kulis müzakeresi olmayacak. Bizim tavrımızı uluslararası arenada duyurma hakkımız var. Ama bizi Gürcistan’dan ayrı kabul etmiyorlar. Solana’ya iki kişi kavga ederken, iyi bir arabulucunun her iki tarafı dinlediğini sonra karar verdiğini söyledim: "Ama siz sadece Gürcistan’ı dinliyorsunuz. Abhazya’ya gelirken, burada sakallı ve silahlı kişilerin olduğunu düşündünüz." Solana bizim normal bir devlet ve medeni vatandaşlar olduğumuzu itiraf etti.
Rusya demiryolu askeri birliğinin getirilmesi Tiflis’te saldırganlık eylemi olarak değerlendirildi. Abhazya’nın tavrını açıklayabilir misiniz?
Olimpiyat binalarında kullanılması gereken kırma taş rezervi bizde büyük. Deniz yoluyla ulaştırmak mümkün değil, ne biz ne Adler hazır değil. Büyük bir rakam (25-30 milyon metre küp) söz konusu. Demiryolunun yeniden inşası için Rusya’ya biz başvurduk. Eğer bunu ticari şirketler ile yapacak olursak, çok pahalı. Bundan dolayı Oçamçira, Gagra vs. bölgelerinde demiryolunun yeniden inşasına karar verdik. Demiryolu, her türlü ekonomi için en esaslı yönelimlerden biri. Bu olmadan devletin gelişmesi, yük ve mal taşıma mümkün değil.
Tüm bunlardan siyaset yapmamak gerekir. Gürcistan ile demiryoluyla savaşmayı düşünmüyoruz, rahatlasınlar. Çünkü Oçamçira’dan Gal’e kadar travers bile yok.
Abhazya’nın Soçi’deki Olimpiyatların güvenliği konusundaki formülü nasıl olacak?
Biz hava sahası güvenliği konusunda büyük çalışma yürüttük. Bundan sonra da bu tür uçakları vuracağız. Bu kesin. Sınırlarımızı güçlendiriyoruz. Rusya devleti, partnerimiz olarak birkaç güvenlik kuşağı oluşturuyor. Çünkü Gürcistan dışında vahhabiler, teröristler, provokasyon oluşturmak isteyen güçler var. Olimpiyatların yapılması Rusya için ve bizim için ileriye yönelik yükseliş ve ivme. Ve hiç kimseye bu konuda spekülasyon için fırsat verilmeyecek. Gürcistan hiçbir şey yapmayacak, kendi sınırlarında sükunet içinde oturacak, provokasyona karşıysa acımasız cevap alacak. Olimpiyatlar üzerinden Abhazya ve statüsü meselesini açmak perspektifsiz, çünkü biz statümüzü Olimpiyatlar ve Kosova’ya bağlı olmaksızın belirledik.
Kosova’nın bağımsızlığının ilanının ardından tanınmamış olmak Abhazya’da hayal kırıklığı yarattı mı?
Kosova’dan uzun bir süre önce, bu durumu anlayarak, (Priştine’nin) bağımsızlığının bizim için çok önemli olmadığını söylemiştim. Üstelik ABD veya AB’ye inat Rusya’nın Abhazya’yı hemen tanınmasına karşıyım. Biz, Güney Osetya gibi hakkımızı kanuni haklara göre elde ediyoruz. Hiç kimse Abhazya’nın hemen tanınmasını beklemedi. (Vladimir) Putin Rusya’nın Abhazya’yı tanıyacağını açıklamadı. Ama eğer Kosova tanındıysa, Rusya’nın da büyük bir devlet olarak kendi hazırlıkları var. Bakınız, Rusya devlet başkanının Abhazya halkına normal bir yaşam için sınırların açılması ve mal hareketinin olması emrinin ardından nasıl gürültü koparıldığına bakınız. Solana’ya çocuklarımızın tedavi olması gerektiğini, Abhazya’ya tıp malzemelerinin getirilmesi gerektiğini söyledim. Ve bir kez daha, Rusya olmadan ne Avrupa Birliği’nin ne de bir başkasının bölgenin yeniden inşasına katılmayacağını hatırlattım. Her türlü anlaşmada, Abhazya için garantör sadece tek taraf Rusya olacak. Ve nokta…
Gürcistan ile müzakereler neden çıkmazda? Abhazya ve Gürcistan’ı ebedi bir karşı duruş mu tehdit ediyor?
Düşüncem bunun uzun süreli bir karşı duruş olacağı. Bu konuda ümide kapılmamalı, çünkü Gürcistan’ın her yöneticisi için Abhazya ve Güne Osetya meselesi temel konu olacak. Anlaşmak zor olacak. Ve Rusya bu konuda suçlu değil. Irak’a asker sokulduğunda kimse sormadı. Eğer ABD’nin post-Sovyet bölgesinde jeopolitik menfaatleri varsa, Rusya’nın da Abhazya’da bu tür menfaatleri olamaz mı? Üstelik de bizim sınırlarımız ortak. Ama şu anki ve gelecekteki Gürcistan nesli Abhazya’ya farklı davranacak. Onlar burada ne olduğunu anlayacaklar. Mültecilerin geri dönüşü meselesine döndüklerinde, onları bu savaşı başlatan Eduard Şevardnadze’ye göndereceğim. Her şeyi o zaman hesaplamak lazımdı.
Abhazya ve halkına olan her şeyin suçlusu Gürcistan ve bundan dolayı hesap vermesi gerekiyor. Mülteciler, Gürcistan’da sivil yaşama dahil edilmeleri, adaptasyonları ve rehabilitasyonları yapılması gerekirken canları okunan zavallı insanlar. Biz hiçbir şeyi ihlal etmiyoruz, aşama aşama insanları geri döndürüyoruz, tabii ki şimdilik Gal bölgesine. Ama duyduğumuza göre, Gürcistan Moskova Anlaşması’ndan çıkmayı düşünüyor. Eğer onlar yarın anlaşmayı ihlal edecekse onlarla müzakere yapmanın ne anlamı var? Bundan dolayı Gürcü askerleri Kodor’dan çekilinceye ve askeri hareketlerin tekrarlamayacağı garantisi konusunda bir anlaşma imzalanıncaya kadar hiçbir müzakere olmayacak. Bundan dolayı Rus barış askerleri de bir yere gitmeyecek. Gürcistan Ruslara, kırmızı bez gibi tepki gösteriyor, çünkü barış askerlerinin eliyle Abhazya’yı toprak meselesini çözmeye mecbur bırakmaya çalışıyor. Ama barış askerlerinin misyonu savaşa izin vermeyecek.
Rusya’nın anlaşmazlıktaki rolünü nasıl değerlendiriyorsunuz?
Tavrı sağlam ve açık. Rusya’nın Güney Kafkasya’da çatışmaya kesinlikle ihtiyacı yok. Rusya bize yakın ülke. Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanlığı ile uzlaştığımız şeyler var. Ayrıca biz burada Rusya, Türkiye, ABD, NATO, Avrupa Birliği’nin menfaatlerinin çakışmasını becerebiliriz. Ama küçük Abhazya’nın akıllı olması ve bu durumdan güzelce çıkması lazım. Bizde Rus rublesi, Rus askerleri var, eğitim Rusça. Biz, Rusya’yı reddedecek kadar akılsız değiliz. Bununla muhalefetin bile ilgilenmemesi lazım.
Abhazya’da Gürcistan yanlısı muhalefet olabilir mi?
Hayır, elbette. Bizim medeni toplumumuz, sivil toplum kuruluşlarımız var. Orada yönetimde olan vatanseverlerden daha az vatansever yok. Onlar çocuk kurumlarına, sporun gelişimine, hayatın inşasına yardım ediyorlar. Biz, uluslararası hukuk oyunlarına uyan, uluslararası haklara sahip bağımsız bir devlet inşası istiyoruz. Ve küçük devletin sorumlulukları ayrıcalıklı devletlerden daha fazla oluyor.
Rusya’da muhacirlerin Abhazya’ya dönmesiyle toplumda İslamlaşmanın olacağı endişesi var.
Bu tür endişeler var. Ama onların bizim kardeşlerimiz olduğunu unutmamak lazım. Buraya dönmek isteyene ‘hayır’ diyemeyiz. Bizim, negatif şeylere imkan vermemeye hazır olmamız lazım. Tüm bu yıllar boyunca 300-400 kişi döndü. Kimi burada iş yeri açtı, kimi burada savaştı ve aile kurdu. Novıi-Afon kompleksini, kiliselerimizi yeniden inşa ediyoruz, çünkü Abhazya Ortodoks ülkesi. Ama biz hiçbir zaman Türkiye’den dönmek isteyenleri reddetmeyiz, çünkü biz azız ve demografik sorunlarımız var. Şimdilik dönmek isteyen de az. Daha çoğu burada işe atılan, farklı alanlarda yatırım yapan Rusya Federasyonu vatandaşları. Bu normal bir süreç.
Gal bölgesinde pasaport verme çalışması nasıl gidiyor?
Nasıl olacağı konusunu uzun süre görüştük, ama sistemi düzene koyduk. Birçok insanının kimliği Gürcü mührü olan eski pasaportlar. Bundan dolayı pasaport değiştirme işlemine başladık. İncelemelerden sonra vatandaşlara Abhazya pasaportu veriliyor.
Sohbet için teşekkürler. ÖZ/FT (Ajans Kafkas)
Yuri Kotenok
