Gürcistan’ın NATO yolu
Savunma Bakanı Tina Hidaşeli NATO’dan Gürcistan’ın Üyelik Eylem Planını belirlemesini istiyor. Hidaşeli, bu konu için oldukça karışık bir zamanda lobi faaliyetinde bulunmak zorunda kalıyor. Gürcü ve Amerikalı analistlerin değerlendirmesine göre konu oldukça karmaşık.
Gürcistan, 2008’de Bükreş’te yapılan zirvede NATO’ya girme vaadini aldığından beri yedi yıl geçti. Buna rağmen Tiflis, Kuzey Atlantik İttifakı’na girmek için en önemli etaplardan biri olan Üyelik Eylem Planını bugüne kadar alamadı. Bir sonraki NATO zirvesi bir sene sonra Varşova’da yapılacak. Gürcistan Savunma Bakanı Tina Hidaşeli, Gürcistan’ın zirve için hazırlanmaya başladığını ve çok açık sinyaller gönderdiğini açıklıyor. Buna göre Gürcistan, Üyelik Eylem Planının belirlenmesini istiyor ve bu isteğinde ısrarcı olacak.
Hidaşeli riske mi giriyor?
2016 Varşova zirvesi Temmuz ortalarında yapılacak. Gürcistan o günlerde parlamento seçimlerinin heyecanı içerisinde olacak. Buna bağlı olarak iç siyasi güçlerin arasındaki karşılıklı suçlamalar da bir hayli kızışmış olacak. Hidaşeli’nin NATO lobisini bu şartlarda yapması gerekecek. Ekimdeki seçime katılan seçmenler Varşova’daki zirvenin sonuçlarını biliyor olacaklar. Siyaset bilimci Elena Hoştariya, Tina Hidaşeli’inin kesin tavrının oldukça cesur olduğunu düşünüyor.
Hoştariya, “Burada bir başka problem daha var. Hidaşeli’nin tavrı hükümetin tamamının yaklaşımını yansıtıyor mu? Hidaşeli seçim öncesi riskli açıklamalar yapmaktan çekinmiyor. Eğer başarılı olamazsa bu açıklamalar hanesine eksi puan olarak yazılacak. Gerçi Hidaşeli başarılı olamasa bile, kendisini Gürcistan için her şeyi yapan bir politikacı olarak gösterecektir. Bu sebeple Hidaşeli bu hareketiyle pek bir şey kaybedeceğe benzemiyor” açıklamasında bulundu.
Columbia üniversitesinden profesör Lincoln Mitchell, “Tina Hidaşeli’nin temel amacı, Gürcistan savunma bakanı olarak ülke için Üyelik Eylem Planını almaktır” açıklamasında bulunuyor.
Mitchell, “Eminim ki, savunmasını güçlü bir şekilde yapacaktır. Bugün konuştuğumuz şey ise taktiktir. Bu taktik sonuçlar açısından en iyisi midir?! Emin değilim, olabilir… Tina ve Gürcistan için bugün oldukça karmaşık bir durum var ve eğer bu fikrin lobisini agresifçe yapmazsa bazı insanlar Gürcistan’ın belki de o kadar batı yanlısı olmadığını söyleyecektir. Bunu yaparsa da, şöyle diyecekler, ‘sen çok agresifsin ve sakinleşmen lazım’. Hidaşeli’nin bu yolda kolay bir seçimi yok” açıklamasında bulundu.
Gürcistan’ın Varşova şansı
Gürcistan’ın Üyelik Eylem Planı alma açıklaması, NATO’nun genişlemesiyle ilgili tartışmalar açısından, oldukça belirsiz bir ortamda yapılıyor. Örneğin, ABD Başkanı Barack Obama 2014’de ‘şu aşamada Ukrayna ve Gürcistan NATO’ya giriş yolunda değiller’ açıklamasında bulundu. Mart 2015’de François Hollande, Fransa’nın şu aşamada NATO’nun genişlemesini desteklemediğini açıkladı. Kısa bir süre önce Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlit Çavuşoğlu, Gürcistan’ın da içinde bulunduğu NATO üyelik adaylarının 2016 zirvesi için davetiye almaları gerektiğini söyledi.
Elena Hoştariya, Obama ve Hollande’nin açıklamasının ardından, ülkenin sene sonuna kadar NATO’ya gireceğine dair umut verici mesajlar aldığını, bunun da Batı’da genel olarak genişlemeyle ilgili negatif bir yaklaşımın bulunmadığının göstergesi olduğunu söyledi. Bu süreçte diğer aday ülkelerin aşama kat etmesi, resmi olarak söylenmese de Gürcistan için engelleyici faktörün Rusya olduğunu doğrulayacaktır.
Hoştariya, “Rusya’nın tavrına rağmen Gürcistan’ın NATO entegrasyon süreci durmadı ve hiç kimse Rusya yüzünden Gürcistan’ın ileriye gidemeyeceğini söylemiyor. Hatta daha fazlasını söyleyeyim, NATO kapısı, Ukrayna’daki olaylardan ötürü daralmadığı gibi daha da genişledi. Çünkü bölgemizdeki güvenlik meselesine daha fazla dikkat edlidi. Bunun için elimizden geleni yapmalıyız” açıklamasında bulundu.
Amerikalı analist Michael Chechire Gürcistan’ın Varşova zirvesinde Üyelik Eylem Planı alma olasılığına şüpheli yaklaşıyor. Philadelphia Dış Politikalar Araştırma Enstitüsü analisti Michael Chechire’e göre, Tina Hidaşeli’nin stratejisi sonuç vermez, çünkü bu yolda başarı Tiflis’in aktifliği ile belirlenmiyor.
Çeçire, “Bu stratejinin Gürcistan’a zarar vereceğini düşünmüyorum, çünkü onun girişi Tiflis’in aktifliğine değil, ekonomik ve jeopolitik sebeplere bağlı. Ama aynı zamanda bu stratejinin ülkeye yardımcı olacağını da düşünmüyorum. İrakliya Alasaniya da güçlü ve güvenilir bir avukattı ve onun selefleri de Üyelik Eylemi Planından dolayı NATO’ya agresifçe bastırdı. Ama bunlar az bir fayda getirdi. Bizim, Hidaşeli’nin daha fazlasını başaracağını düşünmek için çok az sebebimiz var. Bu onun suçu değil. Bu, Gürcistan’ın şu anda bulunduğu durum. Ancak, hem iç, hem jeopolitik hedefler için onun, somut bir şey elde etmek için (özellikle batı karşıtı, milliyetçi ve Avrasya hareketlerinin güçlendiği arka planda) NATO yönünde sağlam bir pozisyon ifade etmesi gerekiyor, ama NATO üye ülkeleri arasında henüz siyasi bir irade yok” açıklamasında bulundu.
Araç Üyelik Eylem Planından daha mı iyi?
2008 Bükreş zirvesi deklarasyonunda, Gürcistan’ın NATO’ya giriş yolunda gelecek etabın ona Üyelik Eylem Planının verilmesi olacağı yazıldı. Sonrasındaki zirveler de Bükreş kararını tekrarladı, ancak 2014 Galler zirvesinde NATO şu açıklamada bulundu: “Gürcistan’ın NATO ile ilişkileri, Gürcistan’ın NATO’ya kabulünün şartlarını belirleyecek”. Bu açıklama, Gürcistan’ın NATO’ya girişi için Üyelik Eylem Planına ihtiyacı olmadığı ve bu olmadan NATO üyesi olabileceği anlamına mı geliyor? Elena Hoştariya bu anlama gelmediğini düşünüyor, çünkü metin oldukça belirsiz ve yoruma açık. Hoştariya’nın ifadesine göre, eğer Varşova zirvesinde net bir şekilde Gürcistan’ın NATO’ya girmek için Üyelik Eylem Planına ihtiyacı olmadığı açıklanırsa ve onun ittifaka var olan araçlar aracılığıyla girebileceği ifade edilirse, bu sonuç olarak Üyelik Eylem Planı sunulmasından daha önemsiz bir karar olmayacaktır.
Michael Chechire’nin ifadesine göre, Gürcistan’ın NATO’ya girişte elini güçlendirmek için yapabileceği en iyi şey, yakın bir zamanda ittifaka gireceğini unutmak olacaktır.
Chechire, “Onun iyi bir dış politika oluşturma konusuna odaklanması gerekiyor; Rusya ile ilişkileri iyileştirme ve aynı zamanda kendi savunmasını güçlendirme. Savunma bütçesini büyütmesi lazım. Eğer Batı ülkeleri, Gürcistan’ın profesyonel bir şekilde dış politika yürüttüğünü ve aynı zamanda kendini koruyabilmek için savunmasını bağımsız bir şekilde geliştirdiğini görürse, NATO işi kolaylaşır” açıklamasında bulunuyor. Chechire ayrıca, Gürcistan’ın ana müttefikleri olan ABD ve Türkiye ile ikili ilişkilere odaklanması gerektiğini belirtiyor. Gerçi, analist Chechire’in düşüncesine göre, ABD ihükümeti Gürcistan’ın NATO dışında stratejik müttefik edinme şansını bloke etti, ancak Kabine dışında Kongrede bu konuyla ilgili daha sağlam bir fikir birliği bulunuyor.
“Devlet Başkanı Obama, genel olarak Gürcistan’a karşı dostça bir politika izledi. Amerika’nın müstakbel iki devlet başkanı da hiç şüphesiz Gürcistan ile daha sağlam ve sıkı işbirliğini destekleyecektir. Fakat her ikisi de Gürcistan’ın NATO dışında bir stratejik ittifak kurmasını engellemeye devam edecektir. NATO ile ittifak statüsü şüphesiz ki tam üyelik gibi değil. Ama yine de bu statü askeri ve jeopolitik işbirliğine yardımcı oluyor ve ilişkiler açısından oldukça büyük sembolik bir etkisi bulunuyor. Bu statü Avrupa ülkeleri için de güçlü bir sinyal olabilir ve NATO üyeliğini kolaylaştırabilir”.
Chechire’in ifadesine göre, benzeri bir prensiple Gürcistan’ın bölgede Rusya’ya denk olabilecek tek ülke olan Türkiye ile jeopolitik ve askeri ilişkilerini güçlendirmesi gerekiyor.
Chechire, “Türkiye’nin aynı zamanda bölgede liderlik iddiası var. Ama Türkiye Rusya ile olan tarihi anlaşmazlıklarından dolayı bölgede sıkışmıştır. Gürcistan’ın Türkiye’yi Kafkasya’da daha güçlü bir rol oynayacağına ikna etmesi gerekiyor” açıklamasında bulundu.
Elena Hoştariya ise Tina Hidaşeli tarafından deklare edilen, Gürcistan’a Üyelik Eylem Planı sunulması konusunda veya onun acilen ittifaka girmesi konusunda NATO üye ülkelerine yönelik aktif siyasi bir baskı yapılmasını destekliyor. İfade ettiğine göre, son yıllarda yönetimin NATO’ya karşı politikası oldukça pasif idi, öyle ki yönetim temsilcileri tarafından belirsiz açıklamalar yapıldı. Galler zirvesi öncesinde ise başbakan, meselenin tamamıyla kapanmasının ardından Üyelik Eylem Planının olmayacağını açıklamıştı.
Hoştariya “Bu demek değildir ki, eğer o böyle bir açıklama yapmasaydı biz kesin olarak Üyelik Eylem Planını alacaktık. Şimdi biz bu konuyu konuşmaya zirveden bir yıl önce başlıyoruz. Daha önce hiç bir zaman bu kadar erken hazırlıklara başlamamıştık. Önümüzde bir yıl var, yani strateji belirlemek ve süreçleri yeniden düşünmek için bolca zaman. Sürece böyle ses getiren bir açıklamayla başlıyor olmamız iyi. Elbette bu, belirli bir zaman sonra stratejimizi tekrar değiştiremeyeceğimiz anlamına gelmiyor. Savunma bakanı, bu konuyla ilgili dostlarımızla ve doğrudan NATO ile iletişim sürecinin başladığını açıklıyor. Elbette, stratejimizi onlarla iletişimden sonra ayarlamak gerekecek” açıklamasında bulunuyor.
Kaynak: Kavkasia.net
Tercüme: Ajans Kafkas
