Rus güvenlik güçleri 29 Nisan’da Kabardey-Balkar’daki isyancı liderlerini tek bir darbede yok etti. Aralarında isyancı lideri Asker Cappuyev (Abdullah), yardımcısı Kazbek Taşuyev (Abdül Cabbar) ve Ratmir Şameyev’in (Zekeriya) de bulunduğu on isyancı, Kabardey-Balkar cumhuriyeti ve Stavropol bölgesi sınırındaki bölgede bulunan yerleşim yerinde öldürüldü.
Güvenlik güçlerindeki bir kaynak RIA Novosti haber ajansına isyancıların yerleri hakkındaki bilgiyi yetkililere bir muhbirin verdiğini söyledi. Haberlere göre, çatışma sırasında, alt kademe diğer isyancılarla beraber iki kadında öldürüldü.
Siyasetçiler arasındaki yaygın iyimserliğe karşın uzmanlar, bunun taktik bir başarı olduğu ve bir kaç isyancı liderini öldürmenin ülkedeki istikrarsızlığın temelinde yatan sebepleri ortadan kaldırmayacağı uyarısında bulundular. Çerkes analist Sufyan Jemukov Amerika’nın Sesi radyosunun Rus servisine yaptığı açıklamada “Silahlı grupların üye sayısı öldürülen kişilerden kat kat fazla” dedi. Jemukov hükümetin daha kalıcı çözümler elde etmek için Kabardey-Balkar’daki İslamlaşan gençlik üzerindeki baskıyı azaltması gerektiğini söyledi. Amerika’nın Sesi radyosunun uzmanları, Moskova radikal gruplar üzerindeki baskıyı arttırmaya çalışırken, hem 2012’deki devlet başkanlığı seçimlerinin hem de 2014’de Soçi’de yapılacak olan Kış Olimpiyatları’nın Kabardey-Balkar’daki istikrarsızlaşma sürecinin önemli etkenleri olduğunu söylediler.
Paradoksal olan şey, daha önce güvenlik güçlerinin 24 Mart 2010’da isyancı lideri Anzor Astemirov’u öldürmedeki büyük başarıları nedediyle Kabardey-Balkar’daki durumun dramatik bir şekilde istikrarsızlaşması. Bir aylık toparlanmadan sonra, isyancılar güvenlik güçlerine yönelik daha önce Kabardey-Balkar’da hiç görülmemiş seviyede saldırılar düzenlediler. Kabardey-Balkar hızlı bir şekilde istikrasız Kuzey Kafkasya’nın en sıcak bölgelerinden biri haline geldi. Söylentilere göre, isyancıların yeni liderleri Asker Cappuyev ve Kazbek Taşuyev, Rus ordusunun büyük saldırılarında kaçınmak için sayı ve güç olarak iyice büyümek amacıyla İslami destek üssünü tercih eden eski lider Anzor Astemirov’un aksine, hükümet güçlerine karşı şiddet içeren saldırılar düzenlenmesi taraftarıydılar. 2010’da isyancıların liderlerinin değişmesi, Kabardey-Balkar isyancıları arasındaki gücün Çerkes liderlerden Balkarlara geçtiğini gösteriyordu, çünkü hem Cappuyev hem de Taşuyev etnik olarak Balkardı.
Sivil hayatta sürekli aralarında anlaşmazlıklar yaşanırken, Çerkesler (Kabardeyler) ve Balkarların isyancı sıralarında dikkat çekici bir şekilde birbirleriyle iyi geçinmelerine rağmen, milliyetçi Çerkeslere yapılan saldırılar ya da diğer etkenlerden dolayı iç çatışmalar olmuş olabilir. Öldürülen isyancı liderlerinden biri olan 22 yaşındaki Ratmir Şameyev, bir video mesajında Çerkes gelenekleri ve kültürünün destekçisi Aslan Tsipinov’u 29 Aralık 2010’da neden öldürdüğünü anlatmak için çırpınıyordu. Şamayev’in kendisi Çerkes olsa da üstleri Balkar, bu yüzden milliyetçi duygular isyancılar arasında görünmeyen bir rol oynamış olabilir.
İsyancıların web sitesi islamdin.com 29 Nisan akşamı liderlerden sekizinin ölümünü doğruladı. Bu hızlı tepki, isyancıların iletişim sisteminin böyle ciddi bir darbeden sonra bile şaşırtıcı bir biçimde iyi işlediğini gösterdi. Kuzey Kafkasya’nın başka yerlerinde isyancıların kayıplarını kabul etmeleri ya da bir saldırının sorumluluğunu üstlenmeleri normalde bir kaç gün, ya da bazen bir hafta alır. Burada resmi rakamlar ve isyancıların açıklamaları arasında uyuşmazlık var. Resmi bilgilere göre, öldürülen isyancılar arasında iki kadın da vardı ve bunlardan biri Kazbek Tuşuyev’in imam nikahlı eşiydi. Görünüşe göre, isyancıların web sitesi kadınları savaşçı olarak görmüyor, her ne kadar hükümet bunu otomatikman yapsa da.
Bu arada, isyancıların öldürüldükleri gün, Kabardey-Balkar hükümeti ülke çapında polis kontrol noktalarından oluşan genişletilmiş bir ağ kurmak için 1,2 milyon dolar tahsis etti. Yetkililer ağı Mayıs ayının ortalarına gelmeden tamamlamayı planlıyorlar. Resmi açıklamalar ve kişilerin anlattıklarına göre, Kabardey-Balkar polisi o kadar demoralize olmuş ve çaresiz kalmış ki, birçok kişi güvenlik güçlerindeki görevinden ayrılmış ve yollardaki polis kontrol noktaları sadece gece yarısına kadar görev başında. Hükümet tarafından sağlanan ekstra finansal destek polislerin morallerini yükseltmeyi amaçlıyor olmalı, ancak halkın gönlünü kazanmak için başka ne önerildiği belirsiz.
Kabardey-Balkar, siyasete çoğulcu katılım için imkan yokluğu, hükümetteki yozlaşma ve yüksek işsizlik rakamları gibi diğer komşularında var olan bazı istikrarsızlık özelliklerini taşıyor. Bunun haricinde, Soçi’de yapılacak olan 2014 Kış Olimpiyatları Çerkeslere eşsiz bir ikilem ve seslerini tüm dünyaya duyurma fırsatı sunuyor. Diaspora tarafından desteklenen Çerkesler, Soçi’de Rus ordusu tarafından ‘soykırım’a uğratıldıkları yönünde sağlam temelli iddialar ortaya koyarken, Rus liderliği şu veya bu nedenden dolayı 2014 Kış Olimpiyatlarına ev sahipliği yapma şansına sıkı sıkı tutunduğu için, Çerkesler Moskova ile müzakerelerinden kârlı çıkabilirler gibi görünüyor. Bu yüzden taktiksel açıdan, Çerkeslerin olimpiyatları Kuzey Kafkasya’dan gelecek her türlü tehlikeye karşı koruma konusunda bir çıkarları yok. Aynı zamanda isyancılar medyanın ilgisini çekip, Moskova’yı ayrıcalıkları düşünme konusunda daha açık hala getirirken, bilerek ya da bilmeyerek Moskova ile yapılacak muhtemel bir müzakere sürecinde Çerkeslerin konumunu güçlendiriyorlar.
Yani, görünen o ki, Kabardey-Balkar’daki isyan, Çerkeslerin iz bırakan tarihi sorunları da dahil olmak üzere, ülkedeki durumdan duyulan genel hoşnutsuzluğu ifade ediyor. Eğer Moskova bölgedeki politikasını yenilemez ve toplumdaki anlaşmazlıkları yasal ve şiddet içermeyen bir şekilde çözme imkanı tanmaz ise, buradaki isyan devam edecek gibi görünüyor.
2 Nisan’da Jamestown Foundation’da yayımlanan bu yazı Cavit Yılmaz tarafından Ajans Kafkas için Türkçeye çevrildi.
Valery Dzutsev
