Bir çok dilin konuşulduğu Kafkasya’da anadiller yok olma tehlikesiyle karşı kaşıya
21 Şubat tüm dünyada Anadil Günü olarak kutlanıyor. Yarım yüzyıl önce bugün Bangladeş’te polisler, anadilleri Bengalcenin resmi dil olarak tanınması için gösteri yapan üniversite öğrencilerini vurmuştu. 1999’da UNESCO Genel Konferansı bu tarihi Anadil Günü olarak seçti. UNESCO uzmanlarının hesaplamalarına göre, dünyadaki yaklaşık altı bine yakın dilin yarısı yakın zamanda son konuşanlarıyla birlikte ölecek.
Dünyada dillerin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu bölgelerden biri de son derece zengin dilsel çeşitliliğe sahip olan Kafkasya.
Kuzey Kafkasya dillerinin araştırılmasının ardından UNESCO uzmanları, Çerkes, Karaçay-Malkar, Çeçen-İnguş, Abaza, Oset ve Kafkasya’daki diğer halkların dillerinin yok olma tehlikesi altında olduğunu kaydetti. Sadece Dağıstan’da, yok olmakta olan 25 dil var. Dağıstan’daki okulların müfredatında 14 dilde anadil dersi var. Kafkasya genelinde ders sayıları kısıtlı ve eğitim kalitesi zayıf anadil derslerinin yetersizliği bilinen bir gerçek.
Sivil toplum örgütleri ve bireysel girişimler son yıllarda çeşitli projelerle anadil eğitimi ve dillerin kullanım alanının yaygınlaştırılmasına katkı veriyor olsa da tehlikenin boyutlarıyla kıyaslandığında bu çalışmalar oldukça zayıf. Fakat sivil gayretler çözüm üretmekten uzak olduğu durumlarda dahi soruna dikkat çekmek adına değerli.
Anadilin korunması adına önemli projelerden biri Kuzey Osetya’da anadilde eğitim veren anaokulları. AiF-SK (Argümanlar ve Gerçekler-Stavropol) çocuğunu bu okullardan birine gönderen Zalina Çegayeva’ya konuyla ilgili ne düşündüğü sordu. Çegayeva, birçok Kafkasyalı gibi endişeli: “Maalesef, çocuklarımız Osetçeyi iyi bilmiyor. Özellikle şehirliler. Oset ailelerinin birçoğu evlerinde Rusça konuşuyor, okullarda Rusça eğitim veriliyor”.
Okul öncesi öğrencilere anadillerini öğreten program fikrinin öncüsü, Kuzey Osetya Devlet Üniversitesi rektör yardımcısı Tamerlan Kambolov oldu. Kambolov “Hepimiz halkımızın geleceğinden sorumluyuz. Ve dil olmazsa geleceğimiz de olmayacak” dedi.
Yerel hükümetler her fırsatta anadilin ne kadar önemli olduğunu vurgulamakla beraber, somut ve faydalı işlere nadiren imza atıyorlar.
İnguşetya’da İnguş dili ve edebiyatı ile ilgili on günlük yoğun bir program yapılıyor. 25 Şubat’a kadar yazarlar ve dilbilimcilerle toplantılar, dersler, bilimsel seminerler, edebiyat sergileri ve benzeri etkinlikler yapılacak. Karaçay-Çerkes Devlet Başkanı Raşid Temrezov ise 2015 yılını Anadil Yılı olarak ilan etti.
AjansKafkas
