Zakatal/Ajans Kafkas – Dağıstan halklarından biri olup şimdi Azerbaycan sınırlarındaki tarihi topraklarında yaşayan Avarlar, asimile politikalarından mustarip.
Avarlar Dağıstan Devlet Başkanı Mukhu Aliyev’e mektup yazıp asimilasyon ve Azerileştirilmekten şikayet edip yardım istedi.
Avar Milli Konseyi üyesi Magomed Guseyinov’a göre dün gönderilen mektupta “Azerbaycan’da yaşayan Avarların fiziki ve kültürel soykırıma maruz kaldığı” belirtildi.
Yaklaşık 10 bin Avar’ın yaşadığı Zakatal, Belokan ve Kah bölgeleri 1922’de Komünist Partisi Transkafkasya Bürosu tarafından Azerbaycan’a verilmesiyle etnik gerilimin tohumları da atılmıştı. ‘Avarların Azerileştirilmesi’ meselesi o günden beri güncelliğini yitirmedi. Sovyet döneminde Azerbaycan’da eğitim kurumlarında Avarca yasaklanırken televizyon ve radyo yayınları da sadece Azericeydi. Avar bölgesinin Azerilerle doldurulurken nüfus sayımlarında ve resmi belgelerde Avarlar kendilerini Azeri olarak kaydettirmeye zorlandı. Sovyetlerin dağılmasının ardından bölgenin Avar kimliğinin silinmesi süreci özellikle Dağlık Karabağ’daki savaştan kaçan Azerilerin yerleştirilmesiyle daha da hız kazandı. Üstelik Karabağ cephesine askeri eğitimden yoksun Avarlar sürüldü.
Mukhu Aliyev’e gönderilen mektupta şu hususlara dikkat çekildi:
– Üç bölgede bürokrasi ve ekonomide Azeri hâkimiyeti kuruldu. Zakatal bölgesinde nüfusları yüzde 27 olan Azerilerin bürokrasideki hâkimiyetleri yüzde 95’e vardı.
– Avarları sindirme ve yok etme politikasına karşı sesini yükseltenler hayatlarını riske atıyor. Nitekim 1991-1996 arasında 190 Avar siyasi cinayetlere kurban gitti. Bunlardan biri de 1996’da öldürülen başarılı işadamı ve milletvekili Ali Antsuhski’ydi. Yaklaşık 300 Avar hapse atıldı.
– Okul ders kitaplarında üç bölgenin ta başından beri Azerbaycan’a ait olduğu tezi işleniyor ve tarih tahrif ediliyor.
– Avar yerleşim yerlerinin adları Azerice olarak değiştirildi. Avarların Hetav-rosu diye adlandırdıkları köyün adı 2008’de Gatovlar olarak değiştirildi.
– Belokan’da Avar lider Umahan Avar’ın anıtının dikilmesi için bir temel atıldı. Ancak bu temelde Avarlara karşı baskıların öncüsü olan Azeri Nariman Narimanov’un anıtı yükseldi.
– 2000’de Zakatal bölge başkanı, Azeri Rafail Mecidov Kafkasya’nın özgürlük lideri İmam Şamil’in anıtının taşınması emrini verdi. Avarların isyan etmesi üzerine karar yerine getirilmedi ama anıt 2001’de havaya uçuruldu.
– 2007’de bölge yönetimi, Avar köyü Tangıt yakınlarında üzerinde ‘Burada Lev Tolstoy’un hikayelerinden birine adını da vermiş olduğu ve hikayenin kahramanı Hacı Murat yatıyor’ yazılı panoyu üç defa kaldırdı. Sonrasında tanınmış Avar Hacı Murat’ın mezar taşındaki fotoğrafı söküldü.
– Avarlar ne Dağıstan ne de Azerbaycan’dan gerçek yardım alamıyor. 2007 ilkbaharında Dağıstan’dan bir heyet Zakatal’da zoraki misafir edildi. Heyet Azeri yetkililerle görüştükten sonra iki millet arasında ilişkilerde herhangi bir problem olmadığı açıklaması yapıldı. Bunun dışında bir girişim olmadı.
Mektupta Dağıstan liderinden Azerbaycan ve Belokan, Zakatal ve Kah yerel yönetimi başkanlarına yerli halka karşı yok etme politikalarına son vermeleri için etkisini kullanması istendi. KU/ÖZ/FT
