Soçi/Ajans Kafkas – Rusya Başbakanı Vladimir Putin, 12 Ağustos’ta Abhazya’ya yaptığı ilk ziyaret öncesi Soçi’de Abhaz gazetecilere bu bölgeye nasıl baktığına dair mesajlar verdi. Putin, Abhazya ve Güney Osetya’ya Rus yardımlarının küresel ekonomik krize rağmen süreceğini vurguladı.
Rus lider, Abhazya ve Güney Osetya’nın bağımsızlığının tanınmasını savunurken Gürcistan’ı Abhaz ve Oset halkının ne istediğine bakmaksızın politika üretmekle suçladı. Abhazya’nın resmi haber ajansı Apnspress’in derleyip servis ettiği Putin röportajını Ajans Kafkas için Özlem Güngör Türkçeye çevirdi. İşte Putin’in mesajları:
Vladimir Vladimiroviç, bir yıl önce Gürcistan, Güney Osetya’ya saldırdı. Bu tarihi hatırlarken ne gibi duygular hissediyorsunuz? Rusya’nın Güney Osetya ve Abhazya halklarını koruma önlemleri almasının ardından bölgede ne gibi değişiklikler oldu?
Trajedide elbette hepsinden önce kurbanları hatırlıyoruz. Neden bunun olabildiğini düşünüyoruz. Ve elbette bu olayların analizini yapıyor, neticeler çıkarıyoruz.
Benim için bu tür trajedilerin olmaması için en önemlisi şu, ilgili kararları alan insanlar şu veya bu bölgede yaşayan insanların düşüncesini göz önünde bulundurmak zorunda. Onların, insanların iradesi olmadan, onların iradesi göz önünde bulundurulmadan devlet yapısının tek bir meselesi çözülemez. Bugünkü Gürcistan yöneticileri tam da bunu unuttu. Abhazya Rusya’nın bu anlaşmazlıkla ilgili tavrını, daha önceden ilişkilerin nasıl geliştiğini iyi biliyor. Siz de biliyorsunuz, Güney Osetya ve Abhazya şu veya bu şekilde Rusya’ya kendilerinin Rusya Federasyonu yapısına kabul edilmeleri, bağımsızlıklarının kabul edilmesi için çok kereler başvurdular. Rusya çok dikkatli ve yavaş davrandı. Çünkü biz her zaman uluslararası hukukun temel prensiplerinden birinden, devletin bölgesel bütünlüğünden yola çıktık. Ancak, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından Gürcistan’ın bu bölgesel bütünlüğü koruması için Abhazya ve Güney Osetya halklarına saygılı davranması gerekiyordu. Gerçekleri bilmek ve bu gerçekleri göz önünde bulundurmak gerekiyor. Gerçekler ise, yüzyıllarla oluştu. Zira Gürcistan Rusya İmparatorluğu yapısında, hafızam yanıltmıyorsa 1783’de yer aldı. Abhazya ise Rusya’ya yaklaşık otuz yıl sonra, 1810’da bağlandı. Bağımsız devlet, bağımsızlık prenslik olarak. Ve ancak daha sonra ortak ülke yapısında Gürcistan yapısına girdi.
Ve yüz yıllar, on yıllar boyunca ilişkiler zor oluştu. Etnik anlaşmazlık maalesef vardı. Eğer bugün Gürcü yönetimi yeni şartlarda ortak devlet yapısını korumak istiyorduysa, Abhaz ve Güney Osetlere saygılı olması gerekiyordu. Geçmişteki hataları itiraf etmek ve bunları düzelmek üzerinde çalışması gerekiyordu. Bugünkü Gürcü yönetimiyle çok kereler konuştuk. Şahsen ben onları sabretmeye, Abhazya ve Güney Osetya’da saygı, otorite ve güvenliği elde etmeye çağırdım. Ve ancak böylelikle (o zamanda böyle düşündüm, şimdide böyle düşünüyorum) bölgesel bütünlüğe ulaşmak mümkün. Çağrıma cevapları nasıl oldu? ‘Evet, evet, anlıyoruz ve böyle yapacağız’. Uygulamada ne yaptılar? Tam tersi. Her şeyin tam tersini: Askeri baskı, özerklik hakkından mahrum bırakılma, sonuçta saldırı. Sivil ve gönüllüler arasında çok sayıda kurban olan suç.
Elbette, Rusya’nın ne Güney Osetya’yı ne de Abhazya’yı felakette yalnız bırakma hakkına sahip değildi ve tek gerçek kararı aldı: Abhazya ve Güney Osetya halklarını korumak, onların bağımsızlığını tanımak. Ve bence bu gerçekleştikten sonra da durum istikrara kavuştu. Oluşturulan hukuki temel bize, Abhazya ve Güney Osetya ile artık, bu durumdan hoşlanmayanlara bakmadan, bağımsız devletler olarak ilişkiler geliştirmemize imkan veriyor. Ve bu temel üzerinde ekonomi, sosyal alanda ilişkiler inşa etmeye, devletler arası ilişkileri geliştirmeye, istikrar ve güvenliği sağlamaya imkan veriyor.
Biz var olan anlaşmalar çerçevesinde hareket etmeye niyetliyiz. Ve yakın bir zamanda, hatta şimdiden işbirliğimizin hukuki temeli güçleniyor: Abhazya ile çeşitli alanlarda yaklaşık 40 anlaşma hazırladık. Ve inanıyorum ki, bu Abhazya ve Rusya halklarının menfaatine olacak.
Söyledikleriniz, geçen seneki Ağustos olaylarının tekrarlama olasılığı anlamına mı geliyor
Bugünkü Gürcistan yönetimi ile hiç bir şeyi ihtimal dışı görmemeli. Ama onların bunu yapması oldukça zor olacak. Onlara bir şeyin ders vermesi mümkün olsaydı, son olaylar, geçen seneki Ağustos olayları onlara güç tarafından konuşmanın perspektifsiz olduğunu öğretirdi. Üstelik bildiğiniz gibi, dostluk ve işbirliği anlaşmamız çerçevesinde askeri yardımda bulunma anlaşmamız da var. Rusya Abhazya bölgesinde silahlı güç yerleştirecek. Sınırların modern korunmasını inşa etmek için ilgili Abhazya organları ile gereken gayreti gösteriyoruz. Tüm bunlar Abhazya ve Güney Osetya’nın ciddi garantisi için ek şeyler.
Vladimir Vladimiroviç, ilk kez böylesine yüksek düzeyde bir Rusya yöneticisi Abhazya’yı ziyaret ediyor. Bu ziyaretten beklentiniz nedir?
Öncelikli olarak her şeyi gözümle görmek istiyorum. Abhazya’da uzun zaman önce iki kez bulunmuştum. İlk kez henüz üniversitede okurken inşaat birliğinde bulunmuştum. Üniversiteli arkadaşlarla orada olmuştuk. Daha sonra Gudauta’da öğrenci kampında bulunmuştum, orada Leningrad Üniversitesi’nin öğrenci kampı vardı. Orada iki hafta kalmıştım. Hatırlıyorum, o zamanlarda Sohum’a da gitmiştik. Bundan dolayı elbette Abhazya nasıl değişmiş görmek benim için ilginç olacak. İş kısmına gelince: Şu anda bizler ekonomi, sosyal alan, güvenlik, sınır güvenliği konusunda belgeler paketi hazırlıyoruz ve tüm bu konuları elbette Abhazya yönetimi ile yapacağımız görüşmelerin merkezinde olacak.
Kafkasya halkları Rusya’nın geçen sene Ağustos ayındaki girişimini önemli olarak değerlendirdi. Ama Batı, Rusya’yı az sayılı iki halkı korumasından ötürü eleştiriyor. Batı tarafında gösterilen bu çifte standart Rusya’nın bölgedeki adımlarına ne kadar etki ediyor?
Biz her zaman standart şekilde şunu söylüyoruz: "İşte Batı…" ve "İşte Rusya…" Biliyorsunuz, Batı da heterojen değil. Kesinlikle heterojen değil. Batı’da gerçekten azımsanamayacak taraftarımız var. Onların hepsi NATO ülkelerinin-ABD’nin belirli baskısı altında. Ve açıkça söylemek gerekirse, birçokları ABD’nin tavrından oldukça farklı bir tavırda olsalar bile bunu açıkça ifade etmiyorlar. Çifte standart dediniz. Bu çifte değil, hatta üçlü değil… Bu aslında hiç bir standardın olmayışı. ‘Soğuk Savaş’ın’ bitmesinin adından ABD’de bazılarında hiç kuralsız hareket etmenin mümkün olduğu illüzyonu oluştu: Nasıl isterse, nasıl beğenirse. Ve tek bir şey kriter olabilir, kendi çıkarı. Hayatta gerçekler kendisini bildiriyor. Ve hayatta bu gerçekler kendine yol buluyor. Onlar bugün olduğu gibi sağlamlaşacak. Buna bağlı olarak dikkatlerinizi önemli bir duruma çekmek istiyorum. Geçen seneki olaylar nasıl gelişti hatırlıyor musunuz? Dünya televizyon kanallarında doğru bir şey duymak mümkün değildi.
Bugün hemen hemen tüm uluslararası örgütler bu gerçeği itiraf ediyor. Saldırganın gerçekte Gürcistan yönetimi olduğu, kurbanların Güney Osetya ve Abhazya halkı olduğu itiraf edildi.
Bu arada, Abhazya son yıllarda oldukça yapıcı davrandı. Zira 50 bin mülteci Gal bölgesine döndü. Bu Abhazya halkı ve yönetiminin iyi niyetli hareketiydi. Hiç kimse buna dikkat bile etmiyor. Halbuki bu, durumun çözüme kavuşturulması için ciddi bir adım. Bu tür pozitif sinyaller ve adımlar bile Gürcistan yönetimini geçen seneki suçundan engellemedi.
Vladimir Vladimiroviç, son zamanlarda Rusya çok aktif şekilde Abhazya’ya yardım ediyor. Sadece son bir yılda bizde sıfırdan Rus okulu inşa edildi, filarmoni hizmete girdi. Şu günlerde kadınlarımızın çok sevindiği doğum evi açılışı yapılacak. Bunun dışında devlet hastanesi, Rus ve Abhaz tiyatroları tadilatı yapılıyor, yolların tadilatı yapılıyor. Tüm bunlar Rusya yatırımı ile oluyor. Ama çeşitli düzeylerdeki görüşmelerde karşılıklı olarak yararlı şartlardan söz ediliyor. Sizce Abhazya Rusya için ne yapabilir? Abhazya Rusya’ya ne verebilir?
Bugün için çok şey yok. Biz bunu biliyoruz ve Abhazya’nın olan potansiyelinden yola çıkıyoruz. Potansiyel var. Biz hepimiz Abhazya’nın ölçülerini, nüfusunu biliyoruz, ama şunu söylemek istiyorum ki, Avrupa’da, dünyada Abhazya’dan bölge ve nüfus olarak daha küçük olan yerler var. Ve onlar aydınlanıyor. Onların vatandaşları kendilerini çok iyi hissediyor, sosyal hizmetlerden faydalanıyor, yüksek gelirleri var ve güvenlik içinde yaşıyorlar. Ben Abhazya’nın da böylesine bir seviyeye gelişmesini dilemek isterim.
Elbette onlar, küçük Avrupa devletlerinin komşuları ile ilişkileri var. San Marino, Monako ve daha başka yerlere bakmak mümkün. Avrupa’da bu tür ülkeler tek değil. Şöyle diyelim, Monako’nun Fransa ile ilişkileri var. Bundan dolayı Rusya ve Abhazya arasında ilişkilerin oluşuyor olması kesinlikle normal bir durum ve tamamen dünya uygulamasına uygun.
Abhazya ekonomik anlamda Rusya için ne sunabilir? En tepede turizm var. Türkiye’den henüz döndüm. Ve biz büyük dostumuz Başbakan Erdoğan ve Cumhurbaşkanı Gül ile işbirliği istikametlerimizi konuştuk. Şu anda 2,5 milyon Rus turisti Türkiye’yi ziyaret ediyor. Türkiye öyle büyük bir ülke ve orada o kadar çok modern otel var… Abhazya’ya ise Rusya’dan bir milyon turist gidiyor. Türkiye ile kıyaslanabilir. Milyon! Ve bu, henüz Gagra ve diğer yerlerde henüz tüm inşa çalışmaları yapılmamışken. Eğer tüm bu yerler yeniden inşa edilirse? Askeri üslerimizin kurulmasının ardından sınırlarda güvenlik ve düzen sağlanırsa ne olur? Sınır, bu prensip meselesi. Artık turizm alanında pozitif ilişkilerin gelişmesi mümkün.
Elbette şu anda bu garip gelebilir, ancak yüksek teknoloji sektörü, büyük olmayan ülkeler için de tamamıyla mümkün. Doğal yapıyı ihlal etmemeli, zarar vermemeli, ancak Abhazya’da faydalı yeraltı kaynaklarının olduğunu tahmin etmek için dayanaklar var. Ama bu, tekrarlıyorum, uzmanlar düzeyinde. Abhazya yönetimi ile her zaman istişare etmeli. Eğer Abhazya yönetimi kendi ekonomisinin gelişmesi için bazı hazırlıkları mümkün görürse, bunu beraber yapmak mümkün. İşbirliğimizin tam ve eşit olabileceği başka etkileşim istikametleri var.
Ekonomik krize rağmen Abhazya ekonomisi son zamanlarda yapıcı şekilde gelişiyor. En azından uzmanlarımız böyle düşünüyor. Aynı zamanda, ekonomik gelişim doğrudan yatırım projelerine bağlı. Bilindiği üzere, Rusya’da da dünya krizi etkili oldu. Bu durum, birçok yatırım projesinin durdurulacağı anlamına gelir mi?
Gerçekten, şu anda tüm dünya ülkeleri şu veya bu derecede krizi olaylarını yaşıyor. Rusya da bununla karşılaştı ve kriz ciddi şekilde etkiledi. Bütçe açığı, bazı alanlarda bütçe kısıtlamasına gitmek zorunda kaldık. Bildiğiniz gibi tüm temel sosyal sorumlulukları Rusya’da yerine getiriyoruz ve getireceğiz. Abhazya’ya ve Güney Osetya’ya gelince… İşte, Abhazya bütçesine destek için bu sene yaklaşık 2.5 milyar ruble gönderdik. Ve bu sadece bütçe desteği, orada daha başka gider maddeleri de var. Gelecek sene yaklaşık bu rakam olacak, ancak biraz daha az. Ama gelecek sene biz, güvenlik meselelerinin çözümü için, yani askeri üslerimizin inşası ve Abhazya devlet sınırlarının inşası için çok büyük paralar, 15 milyar ruble göndereceğiz.
Bunun dışında sosyal işbirliği alanında desteğe devam edeceğiz. Doğrudan söyleyelim, emekli maaşları ödenmeye devam edecek. Biz bunu 2003’den beri kararıma bağlı olarak devam ettiriyoruz. Bunun için bu sene bir milyar rubleden fazla gönderildi. Gelecek sene tamamıyla bu ödemeleri koruyacağız. Hiç bir değişiklik olmayacak.
Abhazya’nın yeni statüsüne bağlı teknik meselelerimiz var ve biz şimdi artık bağımsız bir devlet olarak farklı hukuki temel inşa etmeliyiz. Ve bunu yerine getirmeliyiz. Ama her halükarda, kimsenin hiç bir şey kaybetmemesinden yola çıkacağız. Ve bunu Abhazya yönetimi ile yapacağız. İnsanların zarar görmemesi ve tekrarlıyorum, hiç bir şey kaybetmemesi için bir yol bulacağız. Ve son olarak ulaşımın gelişmesine bağlı yatırım projeleri. Açıkça söylüyorum, henüz somut finansla kaynakları belirlemedik, ama Soçi ve Sohum arasında şose yollar, köprü inşaatı, demiryollarının tadilatı, deniz yolu ulaşımının açılması için tahmini bilgilere göre 4 milyar ruble gerekli. Tekrarlıyorum, bu amaç için henüz kaynak belirlemedik. Henüz hesaplar uzmanlarca yapılıyor. Tüm bunları yapacağız.
2014 Olimpiyatları için karar verilirken biz hepimizi Abhazya’da Rusya için çok heyecanlandık. Bugün Abhazya Rusya’ya bu olayın hazırlıklarında yardımcı olmaya- limanları, inşaat malzemeleri- hazır. Rusya’ya böyle bir yardım lazım mı?
Açık konuşacağım; Biz şimdi sizinle sohbetimize geçen sene yaşanan trajediden başladık. Abhazlar ve Güney Osetyalılar için büyük, tarihi olaylar oldu. Bağımsızlık gerçekleşti. Tüm bunlar Gürcistan ile oldukça gergin ilişkiler gölgesinde oluyor. Bunu anlıyoruz. İnanıyorum ki, her şey yerine oturacak. Olimpiyat hazırlıklarını bu problemler arasında koymanın yanlış olduğunu düşünüyorum. Tüm bu olayların bir safta olmaması gerekiyor. Spor ve olimpiyat siyaset dışı. Olimpiyat hazırlıkları sürecinde konulan belirli görevlerin yerine getirilmesiyle ilgili teknik meselelere gelince, onlar devlet düzeyinde değil kurumsal ve ticari düzeyde çözülüyor. İhaleler yapılıyor, kontratlar imzalanıyor ve en iyi çözümü teklif edenin bizimle çalışma imkanı olduğunu açıkladık. Bu anlamda Rusya ve yabancı katılımcılar açısından herhangi bir sınırlama yok.
Vladimir Vladimiroviç, cumhuriyetimizin nüfusunun büyük bölümü Rusya Federasyonu vatandaşı. Son zamanlarda on binlerce kişinn pasaport süresi bitti, Rusya ülkeler arası pasaportunu kastediyorum. Bundan dolayı Rusya-Abhazya sınırını geçmeden zorluklar meydana geldi. Aynı zamanda pasaport değiştirme uzun bir süreç. Bu meseleyi sorunsuz çözmek mümkün değil mi?
Bürokrasi çok, katılıyorum. Abhazya’dan yaklaşık 100 bin kişi son yıllarda Rusya pasaportu aldı. Ve gerçekten bunlardan birçoğunun süresi 2009’da bitiyor. 2009-2010’da yaklaşık 70 bin pasaportun değişmesi gerekiyor. Bu sene 10-12 bin kişi değiştirdi. Soçi’de ek dışişleri bakanlığı noktası açıldı ve bence Sohum’da da olmalı. Şu anda dışişleri bakanlığı bu konuyu görüşüyor. Yakın bir zamanda Sohum’da doğrudan bir temsilciliğin açılma kararını alınacağını düşünüyorum. Bunun problemlerin çözümünü hızlandıracağını düşünüyorum. Ama iki bölümden oluşacak. Sadece Rusya’nın ülke içi pasaportuna sahip olması yeterli görülen Abhazya vatandaşları var. Bunlar emeklilik maaşı alacak emekliler için gerekli. Bunu yapmak kolay, bu içişleri bakanlığı tarafından yapılıyor. Rusya yabancı ülkeler pasaportuna sahip olmak isteyen vatandaşlarsa… Bu daha zor, çünkü dışişleri bakanlığının kapasitesi yetmiyor. Ama burada söyleyelim siyasi sınırlamalar, engellemeler olmayacak, bu pasaportların alınması için engellemeler olmayacak. Mesele sadece dışişleri bakanlığının kapasitesi. Bunu halledeceğiz.
Sizin yeni iki devletin, Güney Osetya ve Abhazya yöneticileri ile ilişkileriniz nasıl oluşuyor?
İyi oluşuyor. Eğer kötü olsaydı, buraya gelmezdim. Ve Dmitri Anatolyeviç, bildiğiniz gibi geçenlerde Güney Osetya’ya gitti. Bu iki cumhuriyet şu anda zor zamanlar yaşıyor. Bu oluşum, devlet inşa süreci. Ve zor, kolay olmayan şartlarda. Bebek ağrılarla doğuyor. Ve işte bugün Abhazya ve Güney Osetya da böyle bağımsız devletler olarak doğuyor.
Ve bir kez daha tekrarlamak istiyorum, bunlar küçük cumhuriyetler, küçük ülkeler, ama dünyada örneği ülkeler çok ve burada özel ve anormal bir durum yok. Cumhuriyet yöneticilerine gelince, bence onlar oldukça profesyoneller. Yüksek derecede vatansever ve iç siyasi yaşamı organize etme, bu cumhuriyetlerin uluslararası ilişkilerini Abhazya ve Güney Osetya halklarının menfaatine olacak şekilde inşa etme yeteneğine sahipler. Rusya ise yanlarında olacak, biz bu sürece eşlik etmeye, her türlü desteğe hazırız.
Yaz döneminde Rusya ve Abhazya sınırında oluşan duruma değindiniz. Ama somut olarak Rusya vatandaşlarının Rusya-Abhazya sınırını geçmesinin hafifleştirilmesi için ne yapılması öngörülüyor?
Bu konu her şeyden önce yatırım meselesi. Psou üzerinden otomobil-yayalar için bir köprü daha inşa edilmesi gerekiyor. Demiryolunu yenilemek, modern geçiş noktaları inşa etmek lazım. Kriminali yok etmek, insanların kendilerini konfor için hissetmelerin sağlamak lazım. Bu para demek. Rakamları ifade ettim: Tahmini rakam yaklaşık 4 milyar. Küçük paralar değil, özellikle de kriz şartlarında. Ama iki ay önce emri verdim. Biliyorsunuzdur, orada bazı personel artışı oldu, özellikle sınırda. Şimdi ek olarak neler yapılabileceğini Abhazya yönetimi ile görüşeceğiz. Ve sınır hizmeti, dışişleri bakanlığı da büyük yatırım projelerini gerçekleştirmeden bu durumu şu anda değiştirmek, iyileştirmek için tekliflerini sunacak. Bu problemi biliyoruz. Çözeceğiz.
Hakkınızdaki ‘Birinci Şahıstan’ adlı kitapta galiba Gagra’da çekilmiş bir resminiz var…
Bunu söyledim.
O tatiliniz hakkında hatırladıklarınız var mı?
Hatırladıklarım var. Oraya inşaat birliğinden sonra ilk kez gittim. Ve o zamanlar büyük paralar kazandım, yaklaşık 800 ruble. Hatırlıyorum, bir palto almıştım ve 15 yıl giydim. Geri kalan parayı biz Gagra’da sizin yararınıza harcadık. Yani hatırlayacağım şeyler var. İyi bir zamandı. Memnuniyetle hatırlıyorum. Gagra daha sonra savaşta yıkıldı. Çok üzüntü verici. Bizzat buna çok üzülmüştüm. Çünkü şehir çok hoşuma gitmişti. Orası çok güzel, düzenli idi her zaman. İşte bunlar aklımda kaldı.
Abhazya çok milletli bir ülke: Abhazlar, Ruslar, Ermeniler ve Gürcüler yaşıyor. Ve tüm bunlar kesinlikle doğal ve armonik idi. Bu Abhazya’nın büyük avantajı idi. Umuyorum, bu yeniden oluşturulur.
Abhazya kaplıcaları ve tatil yerleri ile uzun zamandan beri biliniyor ve savaştan önce binlerce kişi sağlıklarına kavuşmak ve dinlenmek için geldi. Tanrıya şükür bu gelenek yeniden oluşturuluyor. Size de sormak istiyorum: Resmi ziyaret ama sadece dinlenmek ve gençliğinizi hatırlamayı istemez misiniz?
İsterim. Bu ne zaman mümkün olabilir bilmiyorum. Çünkü gördüğünüz gibi burada, Soçi’de de tam olarak dinlenemiyorum. Çalışmak gerekiyor. Ama Abhazya yönetiminden böyle bir teklif var ve bunu bir zaman kullanmayı umuyorum.
Vladimir Vladimiroviç, Abhazya’da sözleriniz ve düşünceleriniz çok dikkatle dinleniyor. Halkımıza,-Abhazlar, Ruslar, Ermeniler ve Gürcüleri kastediyorum- ne dilemek isterdiniz?
Abhaz toplumun içinde güvenin inşa edilmesinin çok önemli olduğunu düşünüyorum. Abhazya çok büyük değil ama çok milletli bir ülke ve Sovyetler döneminde Abhazlar, Ruslar, Ermeniler, Gürcüler ve Abhazya’da yaşayan diğer ırklar arasındaki bu uyum bence ülkenin aydınlık geleceğini oluşturan önemli bir bölüm. Bu birincisi. İkincisi; Bugünkü şartlarda tüm siyasi güçlerin birliği önemli, çünkü Abhazya kendi devletini, ekonomisini oluşturmanın başında ve bu konuda pekişmiş, ortak tavır çok önemli.
– Teşekkürler.
– Teşekkürler. ÖZ/FT
