Kremlin’in Kuzey Kafkasya’daki politikası eski emperyalist havuç-sopa prensibine dayalı. Burada sopa dağlık bölgeleri bombalayan, köylerde temizlik operasyonları yapan, bölgedeki gençleri itip kakan Rus ordusu, özel polis birimleri ve Federal Güvenlik Servisi (FSB). Kremlin kaba kuvvetin işe yaramadığını, tacizlerin ve gerilla karşıtı operasyonların yerel direnişi zayıflatmadığını gördüğü zaman havuç politikası devreye giriyor.
Bu politikanın içerisinde Kafkasya bölgelerine finansal desteğin artırılması, ekonominin geliştirilmesi ve yozlaşma sorununun çözülmesi ile ilgili tartışmalar, sahte bir diyalog başlatılması, dini politikanın devreye sokulması, direnişçiler için af ilan edilmesi ve benzeri şeyler yer alıyor. Etnik Rusları Kuzey Kafkasya’ya geri çekmek için hazırlanan bir program ve bölgedeki profesyonel spor salonlarına finansal yardım da Kremlin’in Kafkasya stratejisinin havuç politikası kısmının bir parçası olarak tanımlanabilir.
Havuç-sopa politikasını aşan her şey yasaktır. Direniş liderleri ile politik diyalog kurmak bir yana politik yenilikler, özgür demokratik seçimler, vicdan, konuşma ve bir araya gelme özgürlüğü kabul edilemez. Rus yetkililerin bu tutumunu hiçbir şey değiştiremez gibi görünüyor.
Bu yaz direnişçiler Rus askerlerine ve polislere karşı olan saldırılarını artırdılar ama en çok alarm veren bölge İnguşetya. 18 Temmuz’da Kurgan bölgesi (Ural’da bir Rus bölgesi) valiliğinin basın servisi İnguşetya’da görevde olan bölge polislerinin planlanandan üç ay önce evlerine döneceklerini belirten bir açıklama yayınladı. Kurgan polisi basın servisi yetkilisi Tatyana Geivl’e göre, İnguşetya’daki polisler Kurgan’a ‘tedavi ve psikolojik rehabilitasyon’ için gönderilecekler.
Haziranın sonlarında ve temmuzun başlarında direnişçiler tarafından yapılan saldırılarda İnguşetya’da konuşlandırılmış olan Kurgan polislerinden üçü öldürüldü ve sekizi yaralandı. Kurgan Bölge Valisi Oleg Bogomolov, İçişleri Bakanı Raşid Nurgaliyev’den Kurgan polislerinin evlerine dönmelerine izin vermesini istedi. Nurgaliyev ise isteksiz bir şekilde kabul etti.
Kurgan polislerinin görev süreleri dolmadan önce evlerine geri dönmeleri savaş alanından kaçış gibi görünüyor. Rusya’nın diğer bölgelerinden İnguşetya’da konuşlandırılmış olan polislerin de (timlerinden birilerinin öldürülmesi yada yaralanması durumunda) bölgelerine geri dönmek isteyebilecekleri göz önünde bulundurulduğunda bu kötü bir işaret. İçişleri Bakanlığı uzun vadede çok sayıda Rus polisinin İnguşetya’da görev yapmayı reddetmesi ile karşı karşıya kalabilir. Eğer bu olursa İnguşetya, direnişçilerin 2005-2006’da özgürce hareket edebildikleri ve hatta bölgede konuşlandırılmış olan Amerikan birliklerini umursamadan gösteriler düzenleyebildikleri Irak’ın Anbar vilayeti gibi olabilir. Hatta şimdi bile İnguşetya’nın yakın gelecekte bu hale gelebileceğinin belirtileri var. 9 Temmuz’da bir grup direnişçi Mujiçi dağ köyüne girdi ve güvenlik güçleri ile bağlantısı olan üç köy sakinini öldürdü. Bu olay tüm haber ajanslarında yer aldı ancak Rusya’daki resmi kaynaklar direnişçilerin aynı gece sadece Mujiçi’de görülmediklerini aynı zamanda Ordzhonikidzevskaya ve Surkhakhi köylerinde, Nazran şehrinde ve polis aramak için kontrol noktaları kurdukları Kavkaz anayolunda da görüldüklerini açıklamıyorlar.
İnguşetya direnişçi devriyelerinin polis yada Rus askeri devriyelerinden daha sık görüldüğü bir duruma çok yakın. Kremlin bunu anlıyor mu? Muhtemelen evet ama hala bu sorunun havuç-sopa stratejisi ile çözülebileceğine inanıyor.
18 Temmuz’da Rus Devlet Başkanı’nın Kuzey Kafkasya Özel Temsilcisi Vladimir Ustinov İnguşetya’yı ziyaret etti. Onun İnguşetya ziyareti Kremlin’in bölge politikasında bir şeyleri değiştirmekten kaçındığının bir göstergesi. Bu politika tamamen etkisiz olsa bile.
İnguşetya Devlet Başkanı Murat Zyazikov’un eşliğinde Ustinov ilk olarak ülkenin dağlık bir bölgesi olan Dzheyrakh’ı ziyaret etti. Bölgeye gerçekleştirdiği ziyaretinde Ustinov, İnguşetya’nın ekonomik gelişiminin pozitif eğilimi ve gelecekte nasıl iyi sonuçlar almayı beklediği hakkında bütün standart sözleri söyledi. Ustinov daha sonra Nazran’daki bazı tesisleri ve Ordzhonikidzevskaya köyündeki Ortodoks kilisesini ziyaret etti. Yani elçi bölgede birçok Rus sivilin öldürüldüğü gerçeğine rağmen, Rus hükümetinin etnik Rusların İnguşetya’ya dönmelerini destekleyen programı uygulamayı devam ettirmedeki kararlılığını gösterdi. Ordzhonikidzevskaya ziyaretinden sonra Ustinov İnguşetya’nın başkenti Magas’a gitti ve orada güvenlik ülkenin görevlileri ile bir araya geldi. Bu aslında temsilcinin FSB ve diğer bölgelerden gelen güvenlik güçlerinin İnguş polisi ile işbirliği yapmalarını istediği anlamına geliyor. Ustinov İnguş polis görevlilerinin çoğu öldürülmüşken ve diğerleri sadece gizli direnişçi sempatizanları iken İnguş polisine nasıl güvenilebileceğini henüz açıklamadı.
Ustinov İnguşetya ziyaretini zorunlu Murat Zyazikov’a sözü vererek yani, ülkeye daha fazla finansal destek sağlama sözü vererek bitirdi. Ustinov ayrıca ülkede geleneksel İslam’ın geliştirilmesi gerektiğini söyledi ve İnguş gençliğine ‘hala dünyamızda var olan sosyal kötülere’ karşı savaşmak için şiddet içeren yasadışı yöntemler kullanmamaları çağrısında bulundu. İnguşetya’da bir araya gelme özgürlüğü de dahil olmak üzere her şey yasak ama temsilci İnguşlara hangi yöntemleri kullanabileceklerini açıklamadı.
Daha fazla para ve faklı güvenlik birimleri arasında daha iyi koordinasyon: Kafkas sorununun nasıl çözüleceği sorusu sorulduğu zaman Rus yetkililerin yıllardır verdikleri cevap işte bu. Kremlin’in Kafkasya’da özellikle de İnguşetya’da bir şeyleri değiştirme yönündeki politik arzusu felce uğramışken başka ne söyleyebilirler ki? “Cihat’ın siyah bayrağı” İnguşetya, Çeçenya ve Dağıstan şehirlerinde göndere çekildiği zaman belki Kuzey Kafkasya’da ciddi politik yenilikler yapmaya karar verebilirler. Ama o zamanda çok geç olabilir. CY/FT (Ajans Kafkas)
Andrey Smirnov’un North Caucasus Weekly’de (Volume IX, Issue 29) yayımlanan bu yazısının Ajans Kafkas için Cavit Yılmaz Türkçeye çevirdi.
Andery Smirnov
