Yugoslavya’nın dağılmasının son halkası Kosova, dün ABD ile AB desteğiyle tek taraflı bağımsızlık ilan etti. Arnavutlar bayram yaparken Sırplar isyanda. Bin eski asker ‘Kosova Sırbistan’ın kalbidir’ sloganıyla sınırı aşmaya çalıştı. Başbakan Koştunitsa "Bush, tarihe kara harflerle yazılacak" dedi.
PRİŞTİNE – Eski Yugoslavya’nın dağılması sürecinin son halkası Kosova, dün ABD ile AB’nin desteğiyle, BM kararı olmaksızın tek taraflı bağımsızlık ilanını gerçekleştirdi. 1989’da Sırp lider Slobodan Miloşeviç’in milliyetçiliğinin bumerang etkisi yarattığı Kosova, 1999’daki NATO harekâtı sonrası 1244 sayılı BM kararıyla Sırbistan’ın özerk bölgesi olarak BM mandasına (UNMIK) geçmişti. Ancak ABD ile AB’nin Kosova’nın bağımsızlığı planı, Sırbistan tarafından reddedilip Rusya’nın muhalefetini aşamadığından BM kararına dönüşmedi. Moskova ile Belgrad’ın ‘ahlâksızlık, yasadışılık, çifte standart’ itirazları eşliğinde ilan edilen bağımsızlık, Arnavutlara bayram yaptırırken, Sırplar isyanla karışık yasta.
‘Çok etnili demokratik devlet’
Kosovalı Arnavutların bağımsızlık hayalini gerçekleştirmek, 1990’larda Belgrad’a karşı savaşmış Kosova Kurtuluş Ordusu’nun (UÇK) ‘yılan’ lakaplı lideriyken kasımda başbakan seçilen Haşim Taçi’ye nasip oldu. Dün Taçi’nin olağanüstü toplantıya çağırdığı meclis oturumuna Sırplar katılmazken, Arnavut vekillerin oy birliğiyle kabul edilen bağımsızlık bildirisini okuyan Taçi, "Kosova’yı bağımsız ve egemen bir devlet ilan ediyoruz. Bir daha asla Belgrad tarafından yönetilmeyecek" dedi. Bildiri şöyleydi: ‘Kosova barış ve istikrara sadık olacak. BM Temsilcisi Martti Ahtisaari’nin planı temelinde kuruldu. Demokratik, laik, çok etnili bir toplumdur. Kültürel ve dini mirası garantiye alır. AB’nin sivil (EULEX) ve NATO askeri varlığını memnuniyetle karşılar. Bağımsızlıkla, uluslararası sorumluluklarını üstleniyor, komuşlarıyla iyi ilişkiler yürüteceğini beyan ediyor, komşularının sınırlarını garantiye alıyor, sorunların çözümünde şiddetten uzak duruyor.’ Kosova bayrağı, koyu arka plan üstünde Kosova haritası ve AB’ye atıfla altı sarı yıldızdan oluşuyor. Eski Fin cumhurbaşkanı Ahtisaari’nin 2007 başında sunduğu ‘uluslararası himayeli bağımsızlık’ planını temel alacak anayasa daha sonra çıkarılacak.
Mitroviça’da KFOR alarmı
Dün bağımsızlık ilanını ‘not eden’ ABD başta olmak üzere, Britanya, Fransa, Almanya gibi ülkelerin kısa süre içinde ‘yeni devlet’i tanıması beklenirken, ilk müjde İrlanda’dan geldi. Afrika turundaki ABD Başkanı George W. Bush, Kosova’ya destek yolladı. Taçi’nin BM üyesi olma emeli ise Rusya’ya toslayacak. ‘Kimliklerinin beşiği’ olarak kabul ettikleri Kosova’yı yitiren Sırplar ise çareyi milliyetçi damarda arıyor. 1998-1999 savaşında yer almış bin eski üniformalı Sırp askeri, ‘Kosova’yı vermeyeceğiz’, ‘Kosova Sırbistan’ın kalbidir’ sloganlarıyla Kosova sınırını geçmeye çalıştı. Sırp polis kordonunu aşan grubu Kosova polisi durdurabildi. Sırbistan Başbakanı Voyislav Koştunitsa, "Bu şiddetin sorumlusu olan ABD Başkanı ve Avrupalı takipçileri sadece Sırp tarihine değil dünya düzeninin temeli olan uluslararası hukukun tarihine de kara harflerle yazılacak" tepkisi gösterdi. Bakanları, Kosova’da kalan 120 bin Sırp’ın yaşadığı kuzeyi ziyaret etti. Kuzeyinde 40 bin Sırp, güneyinde 80 bin Arnavut’un yaşadığı Mitroviça’da gerilim dorukta. NATO liderliğindeki 15 bin askerli Kosova barış gücü KFOR, olası etnik şiddeti bastırmak için güç kullanarak müdahale etme uyarısı yaptı.
Sırp basını: Er geç döner
Belgrad, BM kararı olmadan UNMIK’in görevini 120 gün içinde devralacak EULEX’i göndermeyi onaylayan AB’ye de "Yasadışı" diyen protesto notası verdi. Britanya ordusunun da elindeki son bin askeri Kosova’ya göndereceği söyleniyor. Sırp basını ‘İşgal’ manşetleriyle çıktı. Glas Javnosti, ‘Avrupa, Kosova’yı şiptarlar (Sırpçada Arnavutları aşağılayıcı söz) için bizden koparıp işgal ediyor’ dedi. Gracaniça’daki 14. yüzyıldan kalma Sırp manastırının fotoğrafını basan Politika, şöyle yazdı: ‘Bugün Priştine’de ne olursa olsun, tarihimizin bir parçasının sonu olmayacak, sadece bir mücadelenin başlangıcı olacak. Bu maratonda kimin daha hızlı başladığı değil kimin sonuca ulaştığı önemli. Ne Kosova’nın bağımsızlık ilanı ne de Sırp topraklarına el konulması ilk değil. Böyle her girişim er geç Kosova’nın devletine geri dönmesiyle sonuçlanır.’ Gazete, Kosova’nın bağımsızlığını kendine yontabilecek Kuzey İrlanda, İskoçya, Bask, Katalonya, Korsika Adası, Çeçenya gibi bölgelerin işaretlendiği Avrupa haritası yayımladı. Kosova gazetesi Express ise İngilizce hem eski Yugoslavya’ya hem de meşhur küfüre atıfla ‘F—- YU’ manşetini attı.
Bağımsızlık ilanından notlar…
AB marşı, dikilitaş, dev pasta: Bağımsızlık ilanının ardından Kosova Filarmoni Orkestrası, AB marşına dönüşen Beethoven’ın 9. senfonisinin ‘Neşeye Övgü’ kısmını çaldı. Başkent Priştine’nin Gençlik Meydanı’nda bağımsızlık dikilitaşı açıldı. Kosova biçiminde pişirilmiş 1.5 tonluk dev bağımsızlık pastası kesildi. Başbakan Taçi’nin Bulgaristan’dan getirttiği 80 bin ton havai fişek patlatıldı. On binlerce kişi kırmızı üzerine çift başlı siyah kartal desenli Arnavut bayrakları, ABD ve AB bayraklarıyla sokaklara döküldü. Hoparlörlerden Arnavut türküleri çalındı, davul zurna eşliğinde dans edildi. Büyük boy Arnavut bayrakları 15 dolara, flamaları 3 dolara, ‘pavaresine’ (bağımsızlık), ‘Arnavut olmak çok güzel’ yazılı tişörtler kapışıldı. Mağazalardan lokanta ve Avusturya Havayolları bürosuna dek her yerde yüzde 50 indirim yapıldı.
Türklerden kutlama mesajı: Kosova’da 30 Türk sivil toplum örgütü adına Koordinasyon Kurulu kutlama mesajı yayımlayıp, Türk toplumunun ikinci sınıf vatandaşlıktan kurtulacağı ve Türkiye’nin bağımsız Kosova’ya çok daha büyük destek vereceğine inanç dile getirdi.
Tiran da mutlu: Kardeşlerinin bayramına katılan Arnavutluk, başkent Tirana’daki tüm sokakları kutlamalar için trafiğe kapattı. Sanatçılar meydanlara çıkıp halka unutulmaz bir gün yaşattı.
Arnavutlar sefilleri oynuyor: Taçi’nin dün Grand Hotel’deki basın toplantısının elektrik kesintisinin hışmına uğraması, Kosova’nın sorunlarını gözler önüne serdi. Yılda uluslararası toplumun 3 milyar, yurtdışındaki Arnavutların sekiz milyar dolar akıttığı Kosova’nın kendini geçindirecek kaynağı yok. 2 milyonluk nüfusun yüzde 45’i işsiz, yüzde 37’si günde iki dolarla yoksulluk sınırının altında, yüzde 15’i onun da altında geçiniyor. Pek çok kent günde 12 saat elektriksiz. Yol ağı çökmüş vaziyette. Radikal
