LAHEY – Eski Yugoslavya’nın dağılmasının son parçası olan, Sırbistan’la 1989-1999’da savaşan, 1999’da NATO’nun Sırbistan’a harekât düzenlemesiyle Belgrad’dan ayrılan, BM tarafından yönetildikten sonra 2008’de tek taraflı bağımsızlık ilan eden Kosova, uluslararası hukuk savaşını da kazandı. BM’nin en üst mahkemesi konumundaki Uluslararası Adalet Divanı (ICJ), Kosova’nın bağımsızlık ilanının uluslararası hukuka aykırı olmadığına hükmetti.NATO’nun 78 günlük bombardımanla eski Yugovlavya Devlet Başkanı Slobodan Miloşeviç’e bağlı Sırp güçleri yenerek Kosovalı Arnavutların yardımına koşması sonrası BM’nin arabuluculuğunda statü müzakereleri yürütülmüş, ama Kosovalı Arnavutlar bağımsızlığı Batı’nın destekleyeceğini bildiğinden müzakerelerden sonuç çıkmamıştı. Nihayet Kosova, 17 Şubat 2008’de ABD’nin desteğiyle tek taraflı bağımsızlığını ilan etmişti. BM Güvenlik Konseyi’nden bağımsızlığına dair karar çıkarılamayan Kosova’yı ABD, Türkiye ve AB’nin 27 üyesinden 22’sinin aralarında bulunduğu 69 ülke tanıdı. Rusya ve Çin’in başını çektiği BM’nin 123 üyesi ise tanımadı. Sırbistan statü müzakerelerine dönülmesi umuduyla Ekim 2008’de BM Genel Kurulu aracılığıyla Uluslararası Adalet Divanı’ndan görüş istedi.
Bugün Lahey’deki mahkeme, bağlayıcı olmayan tavsiye niteliğindeki kararını açıkladı. ICJ Başkanı Hisaşi Owada, “Kosova’nın bağımsızlık ilanının kabulü uluslararası hukukun ihlali değil. Çünkü genel uluslararası hukuk bağımsızlık ilan edilmesine yönelik uygulanabilir yasak içermiyor. 1999 tarihli 1244 sayılı BM Güvenlik Konseyi kararı ya da anayasal çerçeve de ihlal edilmiyor” dedi. Karar dörde karşı 10 oyla alındı. Karşı görüşteki bir yargıcın, ‘meslektaşlarının yanıldığı, Kosova’nın bağımsızlık ilanının yasadışı ve geçersiz olduğunu’ söylediği öğrenildi. 1244 sayılı BM kararı Kosova’nın, Sırbistan’da devam eden Federal Yugoslavya Cumhuriyeti’nin parçası olduğunu söylüyordu. Ama 2006’da Sırbistan ve Karadağ’ın ayrılmasıyla FYC dağılmıştı.
Sırbistan: Kosova’yı asla tanımayız
Sırbistan Devlet Başkanı Boris Tadiç, kararı “Sırbistan elbette ki Kosova’nın tek taraflı bağımsızlık ilanını tanımayacaktır, çünkü tek taraflı, etnik motifli ayrılığın BM ilkelerine uygun olmadığına inanmaktadır” diye karşıladı. “Yasal açıdan çok dar görüşlü bir okuma. Dünyanın dört yanında insanlar bağımsızlık ilanı yazmak için tahrik olacak” diyen Dışişleri Bakanı Vuk Jeremiç de, öncesinde “Ayrılıkçılığı barındıran dünyadaki hiçbir sınır güvenli kalmaz” diye uyarmıştı. Radikal Parti karara “Mahkeme uluslararası hukuku ağır şekilde çiğnedi” tepkisini verdi.
Türkiye memnun, AB uzlaştırıcı
Jeremiç Belgrad için AB üyeliğinin stratejik öncelik olmayı sürdürdüğünü belirtirken, mahkeme kararı bunu zorlaştıracak, zira AB üyelik için Kosova ile yapıcı ilişkiler şartı da koymuştu.
Kosova Devlet Başkanı Fatmir Seydu kararın bağımsızlığı tanımayan ülkelerin tüm şüphelerini kaldıracağını söyleyip acil tanınma çağrısı yaptı. Dışişleri Bakanı Skender Hüseni “Sırp hükümetine mesajım, ‘Gelin ve bizimle görüşün’. Geleceğimiz AB ve NATO’da. İyi komşuluk lazım” dedi. Türk Dışişleri kararı “Balkanlarda barış, bölgesel işbirliği için yeni fırsat penceresi. Kosova ile Sırbistan arasında yapıcı diyaloğun geliştirilmesine ivme kazandırsın” diye selamladı. AB Dışişleri Bakanı Catherine Ashton Kosova ile Sırbistan arasında arabuluculuk önerdi.
ABD Dışişleri de Avrupa ülkelerine Kosova’yı tanıyarak ortak gelecekte bütünleşme çağrısı yaptı. Başkan Yardımcısı Joe Biden, misafiri Kosova Başbakanı Haşim Taçi’ye Amerikan desteğini teyit etmesinin ardından, dün Tadiç’i arayıp aynı mesajı verdi. Biden, Sırp lideri, Kosova’yla sorunları çözmeye çağırdı. Rus Dışişleri ise, Kosova’yı tanımama konumunu sürdürdüğünü ve Belgrad’ın Kosova için yeni statü görüşmeleri talebini desteklediğini duyurdu. (Radikal)
