Shinval/Ajans Kafkas – Gürcistan yönetiminin sürekli spekülatif haberlerle gündeme getirdiği Güney Osetya’nın Leningor bölgesinin başkan yardımcısı Sergey Gagloyev, Ağustos 2008 savaşında ülkeyi terk etmiş Gürcü mültecilerin mevsimlik olarak döndüklerini söyledi.
Gürcistan tarafının Ahalgor olarak adlandırdığı bölge, 2008’de Güney Osetya yönetiminin denetimine geçmişti. Regnum ajansının Gagloyev ile yaptığı röportajı Ajans Kafkas için Özlem Güngör çevirdi:
Güney Osetya yönetimi defalarca Leningor bölgesine Gürcü mültecileri kabul etmeye hazır olduğunu açıkladı. 2008 olaylarında bölgeyi kaç Gürcü ailesi terk etti ve şu anda bölgeye dönen mülteci var mı?
2008’de bölgeden giden aileler şu anda Gürcistan’da mülteciler için inşa edilen Tserovani yerleşim yerinde yaşıyorlar, Leningor bölgesine sezonluk geliyorlar. İdaremiz onlara, Leningor bölgesinde belirli adreste mülkiyetlerinin olduğunu gösteren belgeler veriyor ve onlar bu belgelerle hiçbir engelle karşılaşmadan Güney Osetya sınırına geçiyorlar. Geçiş esnasında onlara Gürcistan sınırında olan polisler engel çıkarabilir. Tserovani’de Leningor bölgesinden olan 2 binden fazla kişi yaşıyor, ama orada sürekli değiller, Leningor bölgesine de geliyorlar.
Kimlerin bölgeye dönme imkanı var, dönenlere herhangi bir imkan sunuluyor mu?
Dönmek isteyen herkesin imkanı var, önemli olan onun Güney Osetya’daki kanuna göre takip edilmiş olmaması ve Leningor bölgesinde özel mülkiyeti olması gerekiyor. Eğer boş bir kadroya uygun eğitimi varsa burada iş bulabilirler. Yerli vatandaşların anlattıklarına göre, bölgeye dönmek isteyenler var, çünkü onlar Gürcistan’a yerleştirildiklerinde iş imkanı bulamadılar. Şu anda Leningor bölgesinde işletmelerde, kamu ve elektrik alanında boş kadrolar var. Ortalama maaş 3-4 bin ruble, bölge için bu kötü bir rakam değil. 2011’de tahminen Eylülde ücret ve endeksin arttırılması öngörülüyor.
Gürcülerin geri dönüşü için Güney Osetya vatandaşlığı almaları zorunlu mu?
Evet, Güney Osetya vatandaşlığı zorunlu, çünkü eğer Güney Osetya’ya dönüyorsan ve Güney Osetya vatandaşının sahip olduğu hak ve sorumluluklara sahip olmak istiyorsan, Güney Osetya vatandaşı olmalısın. Gürcü vatandaşlığı olan insanlar Güney Osetya vatandaşlığına talip olabilirler, milliyet burada göz önünde bulundurulmuyor. Bölgede yeni tip nüfus belgeleri henüz verilmiyor, çünkü 31 Aralığa kadar yeni formlar getirilmedi. Yeni belgelerin Şubat sonundan itibaren verileceği tahmin ediliyor. Şu anda belgelendirme ve nüfusun ara sayımı yapılıyor, yani insanlar göç hizmetine gidiyorlar, vatandaşlık için dilekçe veriyorlar, kimlik yerine onlar şimdilik altı geçerliliği olan 9 Nolu formu alıyorlar. Geçen yıl kimlik verileceğinin ilan edilmesinden sonra birçok insan 9 nolu formu almaya geldi, çünkü bu belgelerin ardından onlar farklı haklar kazanıyorlar, tek başına yaşayan yaşlılar, yalnız anneler, sosyal koruması olmayan aileler, Büyük Vatan Savaşı katılımcıları örneğin yakacak odun aldılar. Mülkiyet meselelerinde vatandaş haklarından tam olarak istifade edebilmek için Güney Osetya vatandaşı olmak gerekiyor.
2008 sonrası 1989-1990’da bölgeden kaçmış olan Osetler Leningor’a dönüyor mu?
Geçen yıl Leningor bölgesindeki tartışmalı konut meselelerinin çözüme kavuşturulmasıyla ilgili önlemler hakkında devlet başkanının bir kararı yayınlandı. Geçen yılın Kasım ve Aralık ayında mahkeme tarafından, 90’lı yıllarda Gürcü saldırısının ardından Leningor bölgesini terk etmiş olan vatandaşların lehine 36 karar alındı. Oset nüfusu kaçtığında, kanunsuz bir kararla o zamanki Gürcistan Ahalgor bölgesi yönetimi ve mahkemesi, kaçan Osetlerin mülk ve evlerini Gürcülere verdi. Bu kararlar mahkeme ve idarenin kanunsuz kararı idi ve devlet başkanımızın kararı ile 1989’dan 2008’e kadarki bu kararlar iptal edildi. Bölge işgalden kurtarıldığında ve Güney Osetya’nın yargı yetkisine girdiğinde tüm alım-satım anlaşmaları iptal edildi (O zaman evler çok az bir fiyata satılmak zorunda kalındı). Bu kararlar genel olarak sosyal kiralamaya verilen belediye konutlarıyla ilgili. 27 Aralık 2010’a kadar bu yerlerde olan kişilerin çıkarılması ve bu belediye konutlarının Leningor bölge idaresine verilmesi gerekiyordu. 1989 öncesinde buralara sahip olanların hakları geri iade edildi, ancak onlar bu konutu ret ederlerse şimdiki sahipleri talip olabilir. Belediye konutu işlerini Leningor belediyesi kendi takdiri ve Güney Osetya kanun ve hukuk ölçülerine göre yürütecek. Şimdilik kararın verilmesinin üzerinden insanların dönmesi için henüz az bir zaman geçti.
Hiç kimsenin oturmadığı müstakil özel evlerin durumu nedir?
Sahipleri geldi ve mülklerinin durumunun nasıl olduğuna baktı. Bu insanların çoğu Kuzey Osetya’nın Prigorodnıi bölgesinde ve Vladikavkaz’da yaşıyorlar, buradaki mülkleriyle ilgili haklarını yeniden alıyor, resmi işlemleri yaptırıyor ve gidiyorlar. Yani onların şimdilik buraya sürekli yaşamak için gelmelerini söylemek mümkün değil. Bu birçok açıdan bölgede sosyal şartların iyileşmesine bağlı.
Osetler ve Gürcüler arasında şu anda herhangi bir anlaşmazlık var mı?
Bilgilerimize göre, etnik meseleye dayalı anlaşmazlıklar görülmüyor. Genel olarak Leningor bölge sakinlerine kanunlara uyan insanlar.
11 Ocaktan itibaren Leningor bölgesinde Gürcü Larisi yasaklandı. Sizce bu halk için bazı zorluklara sebep olur mu?
Bölgenin daha önceden Gürcistan yetkisinde olmasından ötürü bölgede Gürcü Larisi kullanılıyordu ve son iki yılda Güney Osetya yönetimi Leningor bölgesinde Larinin kullanılmasına engel olmadı, çünkü karma nüfusu Gürcü işgali esnasında Lari kullanımına alışmıştı. İki paralı sistem oluştu: ruble-lari. Lari Leningor bölgesinde ticari ve hesap mekanizmalarının iyileşmesi ve birleşmesi için, aynı zamanda Güney Osetya’nın diğer bölgelerine finansal entegrasyon için iptal edildi. Genel olarak bu adım bölgede ticari ve girişimcilik faaliyetlerini kolaylaştıracak, çünkü bir parayı başka bir paraya çevirme zorunluluğu olmayacak ve bazı satıcıların fiyatlar üzerinde spekülasyon yapması imkanını yok edecek. Diğer taraftan rubleyi Gürcistan’da serbestçe değiştirmek mümkün, bu Gürcistan’a giden vatandaşlar için önemli. Güney Osetya’da Gürcü parasını lariye çevirecek imkan yok, çünkü bizim Gürcistan ile hiçbir resmi ekonomik ilişkimiz yok.
Larinin bölgede kullanılmasına son verilmesi güvenlik organları ve vergi hizmetince takip edilecek. Larinin 11 Ocaktan itibaren yasaklandığıyla ilgili karar kopyası tüm ticari noktalara verilecek.
Vatandaşların geçişinin basitleştirilmesi için Oset-Gürcü sınırı ne zamana kadar açık olacak?
Bu mesele Leningor yönetimi tarafından düzenlenmiyor. Bu Güney Osetya hükümeti tarafından sınır erlerinin ortak eylemi ile düzenleniyor. Şimdilik bu kolay geçiş için bizim belgemiz, Gürcistan kimliğinin tercümesi veya bizim 9 nolu formumuz gerekli. Bu elbette sınırı geçme belgesi değil, ama şimdilik böyle. Geçiş için belirli somut bölgeler olacak. Şimdi insanlar köy yollarından da geliyorlar. Özellikle orada Gürcistan bölgesinde vatandaşlarımızı gözaltına alıyorlar. Eğer bizim bölgemize Gürcistan vatandaşı belirlenen yerden girmiyorsa onu orada görev yapmakta olan sınır erleri gözaltına alıyor ve Güney Osetya yönetimine veriyor. Her gözaltıyla ilgili idari ihlal hakkında mahkeme kararı veriliyor ve ihlalciye ceza veriliyor.
Şu anda bölgede ne tür inşaatlar var?
Acil Durumlar Bakanlığı için bina inşa ediliyor, iki ay sonra kullanıma açılması gerekiyor, sivil ve askeri havacılık için helikopter pisti inşa ediliyor. Leningor’a yeni yol inşaatı devam ediyor. Asfaltlanmış şekilde plana göre bu senenin Kasım ayında hizmete verilmesi planlanıyor. Şimdilik burası engebeli bir yol.
Toplu taşıt Leningor bölgesine nasıl gidiyor?
Haftada bir defa otobüs Shinval’dan Leningor’a ve bir defada Leningor’dan Shinval’e gidiyor. Leningor bölgesinde çoğunluğu minibüs olmak üzere toplu taşıtlar da var ve genellikle kasaba ve köylere gidip geliyor. Aynı zamanda çocukları köyden okula bölge idaresinin karşıladığı para ile götürüp getiren özel servisler var. Leningor kasabasında iki okul var: Rus ve Gürcü okulu. RE/ÖZ/FT
