11 Mayıs Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti Devlet Başkanı Pşımaho Kotse Feriköy’de bulunan mezarı başında anılacak.
Kafkas Vakfı ile İstanbul Birleşik Kafkasya Derneği’nin birlikte organize edeceği etkinlik saat 13.00’da Feriköyde bulunan Pşımaho Kotse’nin mezarı başında başlayacak. Pşımaho Kotse’nin mezarı geçtiğimiz yıllarda İstanbul Birleşik Kafkasya Derneği tarafından düzenlenmişti.
Pşimoho Kotse kimdir?
Hukukçu, siyaset ve devlet adamı, yazar. 12 Nisan 1887’de Kafkasya’nın bugünkü Kabardey-Balkar Cumhuriyeti sınırları içinde bulunan Babugoy köyünde doğdu. Babasının adı Tamaş, annesinin adı Nisa’dır. İlk ve orta öğrenimini Pyatigorsk (Beştav), lise öğrenimini ise Novorossisk (Tsemez) kentlerinde yaptı.
Petersburg’da bir yıl Doğu Bilimleri Fakültesi’nde okuduktan sonra Hukuk Fakültesi’ne geçti ve 1910 yılında buradan mezun oldu. 1911’de Ekaterinodar’da (Krasnodar) Avukat olarak çalışmaya başladı. 1917 Şubat ihtilalinden sonra Terekkale’ye (Vladıkavkaz) taşınan Kosok Kuzey Kafkasya halklarının örgütlenme ve devletleşme çabalarına aktif şekilde katıldı ve “Kuzey Kafkasya Merkez İcra Komitesi’nde yer aldı. 11 Mayıs 1918’de “Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti’nin bağımsızlığının ilan edilmesi üzerine önce milli hükümette görev alan Kotse, ilk hükümet başkanı Abdülmecid Çermoy’un Kuzey Kafkasya diplomatik delegasyonunun başında Avrupa’ya gitmesinden sonra parlamento çoğunluğunca hükümet başkanlığına getirildi. Kuzey Kafkasya’nın önce beyaz “Gönüllü Ordu” sonra da “Kızılordu” tarafından işgalinden sonra birçok Kafkasyalı aydın gibi o da yurdunu terk ederek Türkiye’ye iltica etmek zorunda kaldı. Bir süre Samsun’da, sonra da İstanbul’da yaşadı. Türk hükümeti kendisine Polathane’de bir ev vererek, tahsisat bağladı. İstanbul’da kurulan “Kuzey Kafkasyalılar Kültür ve Yardımlaşma Derneği”nin kurucu kadrosu içindeydi. 10 Ocak 1962’de İstanbul’da öldü ve eski bir devlet ve hükümet başkanı sıfatıyla, askeri törenle defnedildi.
Aynı zamanda bir yazar olan Pşimaho Kotse, Fransa’da Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti’nin eski Dışişleri Bakanı H. Bammat tarafından Rusça, Fransızca ve Türkçe dahil yedi dilde yayınlanan “Kavkaz-Le Caucase-Kafkasya” (1934-39) dergilerinde, Türkiye’de yayınlanan “İslam”, “Hilâl” “Mücahit” vb. dergilerde, Münih’de Sovyetler Birliğini Öğrenme Enstitüsü tarafından İngilizce yayınlanan “Caucasian Review” (Kafkas Dergisi)nde ve daha başka yayınlarda Kafkasya’nın tarih ve kültürüyle ilgili, anı-tarih türünde makaleler yayımlamıştır. Bunlardan “Caucasian Review” dergisinde yayımlanan “Revolution and Sovietizatin in the Northern Caucasus” (Kuzey Kafkasya’da Devrim ve Sovyetleştirme) başlıklı ve bir kitap hacmindeki uzun makalesi özellikle önemlidir. “Kuzey Kafkasya Hürriyet ve İstiklal Savaşı Tarihinden Yapraklar” (İstanbul 1960) adıyla Türkçe yayınlanmış küçük bir kitabı da vardır.
Kaynak: Sefer Ersin Berzeg, Kafkas Diasporasında Edebiyatçılar ve Yazarlar Sözlüğü, Samsun-1985
