Abhazya’da şu anda, bir taraftan alt yapı kurumlarına diğer taraftan tarım arazilerine yatırım yapan devlet bir numaralı yatırımcı pozisyonunda. Şimdilik Abhazya’da özel yatırım hacimleri oldukça mütevazi. Hükümet yatırım cazibesini arttırmak için ne gibi önlemler alıyor, Abhazya Ekonomi Bakanı David İradyan ‘Kafkasya Politikası’na (Kavpolit) anlattı.
Abhazya’da çıplak gözle bakıldığında bile ekonomide reel sektörünün zayıflığı açıkça görülüyor. Üretim alanlarının açılması için bugün hangi kulvarlara destek vermek daha umut verici?
Abhazya ekonomisi için en önemli görevlerden biri, para kaynaklarının olumlu akışını sağlamaktır. Madem ki kendi özel emisyon merkezimiz yok, bunu ihracat ve hizmet hesabından sağlayabiliriz. Hizmet alanında elbette ilk sırada turizm yer alıyor, gelişiyor ve gelişmeye devam edecek, bu konuda her şey oldukça açık.
Fakat biz yine de Abhazya ekonomisinin temelinin tarım ekonomisi olduğundan yola çıkıyoruz. Tarımsız, ekonominin birçok alanı etkin olmayacaktır. Şu anda tarım ürünlerinin hemen hemen tamamı aileler tarafından üretiliyor ve ülke içinde kullanılıyor. Ama ihracata yönelik üretime eğilmemiz lazım. Sonuçta küçük bir ülkeyiz, her şeyi yetiştiremeyiz, geleceği olan ürünlere yönelmeliyiz.
Hükümet şu anda tarımın piyasaya yönlenmesi için neler yapıyor?
Son iki yılda, Rusya’nın da desteğiyle tarım alanında 310 milyon rublelik büyük bir yatırım yaptık. Uzun ömürlü bitkileri, uzmanlığına karar verdiğimiz ürünler olan turunçgiller, elma, üzüm ve cevizi bin hektardan fazla alana diktik. Bin hektar, elbette çok değil, ama on yıllardır hiç kimse tarım alanına bu kadar yatırım yapmadı. Ayrıca seralar ve sebze depoları inşa ediliyor. Değerleri 30-40 milyon ruble. Altı ekmek fabrikası ve süt ürünleri fabrikasına 350 milyon ruble yatırım yaptık.
Neden özel yatırımcılar değil de bizzat devlet tarla ekimiyle ilgileniyor?
Bugün köylünün bununla ilgilenmek için parası yok. Özel yatırımcı bakış açısıyla tarım en riskli faaliyet. Bu yüzden şu anda devletin bu rolü üstlenmesi gerekiyor, eğer devlet para koymazsa hiç kimse koymaz.
Buna paralel olarak durumu değiştirmeye, özel yatırımlar için uygun şartlar oluşturmaya çalışıyoruz. Şu anda yeni tarlalar tamamıyla devlet kurumu, ancak daha sonra onları kiraya vereceğiz, çünkü devlet bunları gerçekten elinde tutamaz.
Şimdilik devletin görevi, yatırımcıya Abhazya’da üretim yapılabileceğini göstermek. Daha sonra da ürünlerin işlenmiş şekilde ihraç edilebilmesi ve ülke içinde satılabilmesi için tesisler kurulacak.
Yatırımcılar ne zaman bu tür projelere girişebilecek?
Turunçgiller alanında özel bir şirket kurma girişimimiz oldu, ancak gerçekleşmedi. Problem şu ki, şimdilik yeterince hammaddemiz yok, dolayısıyla yıl boyunca müşteriye mal sağlamak mümkün değil. Fakat şu ana kadar oluşturduğumuz hacim, ülke için yeterli, ihracata ise sonra yöneleceğiz.
Mandalinalarımız Rusya’da farklı partiler şeklinde Arhangelsk’e kadar satılıyor. Meyvelerimiz çok lezzetli, ancak mevcut saklama şartlarında uzak bölgelere malın sadece yarısı ulaşıyor. Meyveler normal paketlendiğinde, ürün bozulmadığında taşımada istikrar sağlanacak.
Abhazya mandalinaları kesinlikle marka olacak. Bu konuda şunu da söylemeli, Rusya piyasasında Abhazya etiketi ile satılan mandalinaların önemli bir bölümü aslında bizim ürünümüz değil.
Yakın gelecekte, tarım ve tarım ürünleri işlemeciliğinin dışında reel sektörde neler geliştirilebilir?
Korçal’da kömür ocaklarının yeniden kurulması için karar almak üzereyiz. Rusya’dan kömür yatağının yeniden inşası konusunda yatırım almayı planlıyoruz. Ölçek olarak Rusya veya Ukrayna için büyük değil, ama Abhazya için yeterince önemli bir yatırım olacak.
Abhazya’da özel toprak mülkiyeti yok. Sizce bu durum yatırım akışını ne derece etkiliyor?
Anayasamız denetime tabi değil, ancak milli çıkarlar ve piyasa çıkarları arasında uzlaşma bulmak mümkün. Mutlaka toprak satışına izin verilmesi gerekmiyor, ama toprak edinmeye kısıtlı hak getirilebilir.
Ciddi kaynaklarımız var, ancak objektif veya sübjektif sebeplerden ötürü etkin değil. Şu anda bu alanda gerçekten çok engel var. Sovyet mülkiyet sistemiyle piyasa ekonomisi inşa etmeye çalışmak mümkün değil.
Peki hükümet bununla ilgili ne yapıyor?
Ekonominin gelişimi doğrudan toprak-mülkiyet ilişkileri şeffaflığına, bu alandaki yasaların yeterliliğine ve gayrimenkul hak garanti sistemine bağlı. Bunun üzerine çalışma devam ediyor, ancak henüz derinleşmedi ve kolay bir çalışma da değil.
Girişimciliğin önündeki idari engellerin kaldırılması noktasında ne gibi çalışmalar yürütülüyor?
Pek fazla idari engel olduğunu söyleyemem, ancak uygulama ve mevzuat bulanıklıkları var, birçok sorun da burada ortaya çıkıyor. Yavaş yavaş katı düzenlemelerden esnek kurallara geçiş yapmaya çalışıyoruz.
Abhazya’da yatırımcılarla çalışacak özel bir kurum ihdas edilmesi düşünülebilir mi, örneğin milli yatırım acentesi?
Yatırımcılarla çalışma hususunda geride olduğumuz gizlemeyeceğim. Yatırımcılar için daha önce oluşturulan şartlar eskidi. Ama umuyorum ki, gelecek yıldan itibaren yatırımcılarla ortak hareket edecek bütçe kurumumuz olacak, bu yatırım politika konseptimize dahil edildi. Başlangıç için bu kurum yatırımcılara tavsiyelerde bulunacak, devletin hangi alanlarında gelecek gördüğünü anlatacak, yasa ve mevzuatlar hakkında bilgi sağlayacak.
Abhazya’ya gelen yatırımcı nasıl vergi muafiyetlerinden yararlanabiliyor?
Vergi muafiyetlerimiz var, ama bu muafiyetler gerçekten ciddi yatırımlar için geçerli ve üç yıllık değil, proje kendini amorti edene kadar var. Çünkü hem devletin hem de yatırımcının sorumlulukları olması gerekiyor.
Kaynak: Kavpolit
Çeviri: AjansKafkas
AjansKafkas
