Abhazya Devlet Başkanı Aleksandr Ankvab, Abhazya’nın bağımsızlığının Rusya tarafından tanınmasının beşinci yıldönümü öncesinde Russkaya Planeta’nın sorularını yanıtladı.
Seçildiğinizde vatandaşların size doğrudan ulaşabilmeleri için cep numaranızı paylaşmıştınız. Bu hat hala çalışıyor mu?
Evet, tüm ülkenin bildiği numaram çalışıyor. Ayrıca doğrudan sabit telefonum da var. Her her zaman ulaşılabilir durumdayım.
Selefiniz Bagapş, bilindiği üzere her Salı vatandaşlarla görüşmek için sahile iniyordu. Siz bu geleneği devam ettiriyor musunuz?
Bazen. Zaman zaman misafirlerimi de götürüyorum. Orası insanlarla farklı sohbetlerin yapılabildiği bir yer.
Yakında bağımsızlığın tanımasının beşinci yıldönümü. Şu anda diğer ülkelerce de tanınmakla mı yoksa Rusya ile ilişkilerin güçlendirilmesiyle mi ilgileniyorsunuz?
Biliyorsunuz, Rusya öncelikli olarak Abhazya’nın diğer ülkeler tarafından da tanınmasını istiyor. Rusya büyük bir sorumluluk alarak bizi tanıdı. Bugün için Rusya tarafından tanınmış olmak yeterli gibi bir düşünce var. Şüphesiz ki bu çok önemli, bununla birlikte bağımsızlığımızın tanınmasına hizmet eden çalışmalar yürütüyoruz ve bu konuda Rusya da bize yardım ediyor.
Rusya’nın Abhazya’ya maddi yardımda bulunduğu biliniyor. Rakamlar nedir?
Rusya beş yıldan fazla bir süredir yardım ediyor. Başlarda mütevazi rakamlarla, daha sonra kapsamlı bir plan kabul edildi. Şunu çok net söyleyebilirim ki, bu paralar önemli işlere harcandı. Bu paralarla ülkemiz için çok faydalı şeyler yaptık. Öncelikli olarak sosyal alanının iyileştirilmesi için. Anaokulları, hastaneler, okullar, kültür kurumları, yollar, enerji, taşıt edinme… Bu çok uzun bir liste.
Savaş döneminde ve sonrasında evleri zarar gören vatandaşlara yardım etmeye çalışıyoruz. Şu anda 1800’den fazla başvuru var. Bu büyük bir maliyet. Bir çoklarına konut sağlayabilmiş olmaktan memnunuz. 1200 binanın çatıları yenilendi. Fakat bu henüz denizde bir damla nispetinde. Daha mermilerden zarar görmüş duvarlar, yıkık merdivenler var. Sadece Sohum’da 300’den fazla asansörün değişmesi lazım. Düşünsenize hangi emekli asansör olmadan 16. kata çıkabilir.
Bu yıl bir milyar rublemiz var. Şu anda devam eden kırk yeni inşaat ve kapsamlı tadilat işini bitirmemiz gerekiyor. Abaza tiyatrosu, Rus drama tiyatrosu ve okullar. Tüm bunlar Rusya Federasyonu’nun verdiği parayla yapıldı.
Abhazya’nın tamamen yeniden inşası için ne kadar para gerektiğine dair yaklaşık bir rakam söyleyebilir misiniz?
Mükemmel bir soru. Ben de soruyla cevap vereceğim. Tüm Abhazya’nın kanalizasyon sistemini ve iletişim ağını yeniden kurmamız lazım. 900 kilometreden fazla boru. Bunlar ne kadar para gerektirir? Buna çok pahalı olan atık su arıtma tesisini de ekleyelim. Düşünün, binlerce kilometre yeni yol, bir o kadar kanalizasyon. Daha da fazla sus tesisatı. Çok uçuk bir rakam eder. Dikkatlice, yavaş yavaş savaşın kötü mirasından kurtulmak lazım. Güzel peyzaj düzenlemelerin arkasında her zaman problemler görülmeyebilir, ancak gerçekte çok sorunumuz var. Gelecek üç yıl içinde yaklaşık 100 anaokulu yapmamız gerekiyor. Savaş öncesinde şehirlerde 125, köylerde yaklaşık 90 anaokulumuz vardı. Bugün yaklaşık 30 anaokulu ve sırada bekleyen çok sayıda çocuk var. Tanrıya şükür çocuk sayımız çok, daha da çok olacak.
Yolsuzluk problemi Abhazya için ne kadar ciddi boyutta? Geçen beş yıl içinde yolsuzluk faaliyetlerine karışan yetkili sayısı çok mu?
Elbette, her yerde olduğu gibi Abhazya’da da zimmete para geçirme davaları açıldı. Dürüst olmayan yetkililer hiçbir zaman az olmadı bugün de ortaya çıkıyorlar.
Yani Güney Osetya’da olduğu gibi büyük bir yolsuzluk skandalı henüz ortaya çıkmadı?
Güney Osetya hakkında yazılanları tartışmayacağım. Bizim hakkımızda da çok şey yazılıyor. Gerçek olanlar da var, uydurma da. Gerçek durumu savcılığımızdan öğrenebilirsiniz, bizde de büyük yolsuzluk davaları açıldı. Rusya’nın verdiği paranın nasıl kullanıldığını isteyen herkes görebilir.
Gürcistan’ın yeni yönetimi sizinle irtibata geçmeye çalıştı mı?
Tam da bugün İvanişvili’nin söyledikleriyle ilgili çeşitli materyaller okudum. Biliyorsunuz, sınır komşusu olarak yaşamaya mahkumuz. Ve biz normal ilişkiler oluşturmaya hazırız, komşu ülkeler arasında olduğu gibi. Sürekli olarak Gürcistan’la savaşa nokta koyacak barış anlaşması imzalamaktan söz ediyoruz. Ama bugüne kadar olumlu bir tepki yok.
Bağımsızlığın tanınmasından beri ekonomik alanda ne gibi değişiklikler oldu? Örneğin Rus girişimcilerin yatırımları arttı mı?
Geçenlerde, tanınmadan önce de Abhazya’ya yatırımların olduğunu ifade ettim. Son on yıldır yatırımlar vardı. Para açısından farklı seviyelerde idi ama vardı. İfade ettiğiniz yıllarda da Rusyalı işadamları Abhazya’ya ilgi gösterdi. Sadece turizm alanında değil ama turizm ağırlıklı. Gagra’ya giderseniz, küçük otellerin sayısının arttığını görürsünüz. Yatırım elbette istediğimiz çapta değil, fakat hareket var.
Turist sayısı artıyor mu? Elinizde nasıl rakamlar var?
Kesin rakam vermek zor, geçen yıl yaklaşık 130 bindi, bu rakam sadece turlardan yararlananları kapsıyor. Tur aracılığıyla gelmeyenler geçen yıl çoktu, şimdi de çok. Kendi araçlarıyla gelenlerin sayısının çok olduğunu biliyoruz.
Psou’daki terminal alanının tadilatı için bir yıldan az bir süre harcadınız, bu Olimpiyatların yaklaşmasıyla mı bağlantılı?
Hayır, Olimpiyatlarla bağlantılı değil. Sadece ülkemize gelenleri daha iyi karşılamak, turistlerin ve vatandaşlarımızın otobüs istasyonunu rahatça kullanabilmelerini istiyoruz.
Peki Olimpiyatlar için Abhazya’da yürütülen herhangi bir çalışma olacak mı?
Bu konuda bir şey söyleyemem. Elimizde olan imkanları gerektiği takdirde elbette sunarız. Gönüllüleri ağırlama, misafir karşılama veya Afon mağarası gibi turistik yerlerimize tur düzenleme gibi. Bunu her zaman yapmaya hazırız.
Savunma bakanlığı sanatoryumlarıyla ilgili tartışma ne durumda?
Savunma bakanlığı sanatoryumlarıyla ilgili herhangi bir tartışma olmadı. Tüm bu sanatoryumlar güvenlik alanındaki karşılıklı yardım anlaşması çerçevesinde Rusya Federasyonuna verilen yerler listesinde. Bizim için beklenmedik olan şey, üç yerden tüm çalışan personelin kovulmuş olması oldu. Sadece Sohum’a binden fazla kişi, işleri durduruldu. Bugün biz bu yerleri koruyoruz, elimizde savunma bakanlığının buraları yeniden ihya edeceği yönünde olumlu sinyaller var, bunu çok istiyoruz. Şu anda buralarda çok sayıda asker ailesi tatil yapabilirdi. Ortaya çıkan sorunu çözeceğimizi umuyorum.
Gerçekten işsizlik sorunumuz var. Savaş öncesinde 60’dan fazla büyük fabrika vardı. Çividen sosise her şey üretiliyordu. Şimdi yeniden inşa için büyük başlangıç sermayesine ihtiyacımız var.
Şu anda nüfusun yaklaşık yarısı köylerde yaşıyor. Abhazya önemli turizm potansiyeliyle birlikte büyük ölçüde bir tarım ülkesi. Yani şu anki görevimiz tarımı canladırmak, her yerde üretime geçmek. Ve bu da çok para gerektiriyor.
Birkaç yıl önce, Abhazya’da nitelikli personel yetersizliği olduğu söyleniyordu. Sağlık alanında örneğin. Bugün de durum aynı mı?
Bu tarz kadrolar herkesin bildiği gibi her zaman ve her yerde gerekli. Rusya’da da bizde de aynı problem var. İnsan gücü ihtiyacımız yok, teknisyenlere ihtiyacımız var, fizik ve kimyacılara ihtiyacımız var. Şimdi gençlerimiz burada ve Rusya’da eğitim görüyorlar. Her yıl Rusya’nın en iyi üniversitelerine öğrencilerimizi gönderiyoruz. Çok sayıda öğrencimiz oralarda iyi eğitim alıyorlar. Üstelik geri dönüş süreci de başladı. Burada hastaneler yenilendiği gibi ülkemize iyi doktorlar da dönmeye başladı. Diğer alanlarda da böyle olacak.
Sağlık sistemi peki? Birkaç yıl önce devlet hastanesinin tadilatı başlamıştı, bitti mi?
Sağlık kurumlarının çoğunluğu bugün kötü durumda. Her yerde polikliniklere ihtiyaç duyuyoruz. Evet, esas problem bu!
Şu anda Suriye’de kaç Abaza var ve onların anavatanlarına geri dönüşü için ne yapılıyor?
Suriye’de Abaza sayısı zaten çok fazla değildi. Bizim asıl büyük diasporamız Türkiye’de. Suriyeli yurttaşlarımız için yapabileceğimizi yaptık. Bugüne kadar iki aşamada yaklaşık 400 kişiyi Abhazya’ya getirdik. Çeşitli dinlenme yerlerine ve Sohum’a yerleştirdik. Onlara iş ve konut sağlama konusunu çözmeye çalışıyoruz.
Muhalefetle ilişkileriniz nasıl?
İlişkilerimiz gayet düzeyli ve saygılı. Ben böyle görüyorum. İşbirliğine de her zaman hazırız.
Geçen yıllarda üslerdeki Rus askeri sayısı azaldı mı?
Bunu onlara sorun. Burada her görevi yerine getirebilecek yeterince asker var, ben böyle cevap vereyim.
Ülkenizde, aralarında BM de olmak üzere çok sayıda uluslararası örgüt çalışıyor. Çalışmalarını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Evet, gerçekten çok sayıda farklı örgüt çalışıyor ve onlara yönelik ilişkiler de farklı. Bu yıl Gal bölgesine odaklanmaları önerisinde bulunduk. Artık insani yardım eylemlerine daha az ihtiyaç duyuyoruz, ekonomi ve diğer alanlarda yardıma ihtiyacımız var. Bunu onlara sürekli söylüyorum. Son zamanlarda nadir görüşüyorum ama şunu diyorum: Başka alanlara yönelmek lazım. Eğer Avrupa, Abhazya’ya yardım etmek istiyorsa bunu farklı şekilde yapsın. Demokrasiyi ve diğer şeyleri kendimiz öğreniyoruz. Onlardan beklediğimiz üretim alanında yardım.
Size yönelik suikastlarla ilgili birileri bulundu mu, cezalandırıldı mı?
Son saldırıya katılanların çoğu gözaltına alındı, dava yakında mahkemeye taşınacak.
Kim onlar?
Farklı kişiler. Sonradan bir şeylere etki ettiğimin söylenmemesi için detaylı bir şey söyleyemeyeceğim. Mahkeme süreci başlayınca bilgi edineceksiniz.
Peki bu kişilerin önceki suikastlarla ilgisi var mı?
Bazılarının var, bazılarının yok.
Kaynak: Russkaya Planeta
Çeviri: AjansKafkas
Mariya Klimova
