Kuzey Batı Kafkasya’nın yerli sakinleri Çerkesler, sosyal ve siyasal hayatın en önemli değişikliklerini yaşıyor.
Bunun sebebi 2014’de Soçi’de yapılacak Olimpiyatlar. Bu uluslararası bayramın gerçek sahipleri olan Çerkesler, Rusya Olimpiyat Komitesi’nin iradesiyle sürecin dışında bırakıldı. Çerkeslerin yerine dünya topluluğunu, Rus milliyeti olan, Çerkes milli kıyafetlerini giyecek Kazaklar karşılayacak.
Çok milyonlu millete yönelik açık saygısızlık tüm Çerkesleri düşünmeye mecbur etti. Hatta Kafkasya’daki Kremlin’in açık savunucuları bile bu inanılmaz adaletsizliğe açıklama bulamıyor. Ancak problem, Olimpiyatta temsil edilmekten daha derin. Çerkeslerin hoşnutsuzluğu federal merkezin etnik grubun temel problemlerini çözmeyi istememesine dayalı. Çerkes sivil örgütlerinin çoğunluğunu endişelendiren en büyük problem, Çerkeslere karşı 150 yıl önce gerçekleştirilen jenosidin tanınmasıdır. Sivil halkın çarlık askerleri tarafından bilinçli olarak yok edilişi bazı Çerkes kabilelerinin tamamıyla yok olmasına neden oldu. Bir zamanlar büyük bir halk olan geri kalanı parçalandı. Hemen hemen yarısı zorla vatanını terk etmeye mecbur bırakıldı. Sonucunda Rusya Kıyı Boyu ve Kuban’ı imparatorluktaki en verimli ve stratejik önemi olan bölgeleri aldı. Rusya tarihçileri yaklaşık bir milyon Adıge’nin yok ediliş gerçeğini yok etti. Bunun yerine geniş şekilde, Kabardey’in gönüllü olarak Rusya’ya bağlanışı gibi suni olaylar reklam ediliyor, milyon Çerkes’in öldürülmesi, savaş ve topraklarının ele geçirilmesi ise antiterör operasyonu olarak adlandırılıyor.
150 yıl sonra Çerkes milleti önceden olduğu gibi parçalanmış. Çerkeslerin çoğunluğu Türkiye ve Ortadoğu ülkelerinde yaşıyor. Zorla sürülmüş halk yeniden birleşme ve dedelerinin vatanına dönmeyi hayal ediyor. Dağlılar çölde yaşayamaz. Onlar dağları, temiz havayı, kendi toprağını hayal ediyor. Ama Çerkeslerin Rusya’ya dönme hakkı yok. Vatanına dönmek isteyen Çerkeslerden istenenler o kadar sıkı ki, çoğunluğu onları yerine getirme gücüne sahip değil.
Tüm bu problemler var ve dikkat gerektiriyor. Peki onların çözümüyle kim ilgileniyor? Her şey önceliklere bağlı. Cumhuriyet liderleri, yerel ve federal parlamenterler de dahil olmak üzere Adıge politikacılar öncelikli olarak halkın hayatta kalmasıyla meşguller. Ekonominin kalkındırılması onlar için daha önemli bir konu sayılıyor. Ve bu anlaşılır. Rusya’daki Adıgelerin çoğu yoksulluk ve borç içinde yaşıyor. Doğurganlık düşüyor, çünkü genç çiftler ne kendilerini, ne gelecek çocuklarını doyuramıyor. Düğünler yapılmıyor çünkü damat adayı güzel bir düğün yapmayı göze alamıyor.
Siyasiler ekonomik problemlerin çözümüyle meşgulken sivil faaliyet adamlarının sosyal problemlerin çözümüyle ilgilenmesi gerekiyor. Ama burada da sürprizsiz olmuyor. Rusya’da Çerkes sivil örgütleri sade halk arasında etkisini kaybetti. Bunun temel nedeni net, anlaşılır ve ulaşılabilir hedeflerin olmaması. Ayrıca sıkça sivil toplumcuların sıkça, belirli siyasi ve ekonomik güçlerin borazanı oluşuna şahit oluyoruz. Bu durumda çıkış yolu tek organize Adıge lobisi kurmak. Böyle bir lobi tüm meselelerin çözümüne dengeli bir yaklaşım kullanacak. Çok agresif olmamalı, çok pasif olmamalı. Herkesle dost olabilmeli ve gerektiğinde baskı uygulayabilmeli. Diaspora, federal merkez ve yerel politikacılar dahil her tarafın çıkarları göz önünde bulundurulmalı.
Çerkeslerin birçoğu artık böyle bir organizasyonu gerekli görüyor. Halk lobisinin ilk elementleri artık yeri var. Geçenlerde adyga.org sitesi Dünya Olimpiyat Komitesi’ne gönderilecek, Çerkeslerin Çerkeslerin olimpiyat oyunlarının planlanma ve yürütülme sürecine dahil edilmesi gerektiğini açıkladığı dilekçeye destek imzası toplamaya başladı. Bu eylemin en önemli farkı açıklamanın eşitliği. Yönetimi devirme çağrıları, Rusya’dan ayrılma çağrıları ve daha başka ekstremist açıklamalar yerine Dünya Olimpiyat Komitesi’ne gönderilen mesaj, Çerkeslerin Olimpiyatların yapılma ve planlanma süreciyle ilgili somut ve adil talepler içeriyor. Çerkes halkı sivil toplumcularımızın yerine getirilmeyen sözlerinden bıktı. Yeni bir şey yapma, etkili ve verimli çalışma zamanı geldi.
Çerkeslerin tepkisi beklentileri haklı çıkardı. Her gün adyga.org sitesine mesaja destek imzaları bırakılıyor. Sıkça ailelerin topluca imza bıraktığı oluyor. Gönüllülerin çoğu bilgiyi blog, sosyal site ve forumlarda yaymaya çalışıyor.
Halkı böyle bir düzeyde çekmek, ancak eğer hedefler, örgütün veya eylemin önüne konulan hedefler ulaşılabilir olursa mümkün oluyor ve sade halk arasında destek buluyor. Çerkes lobisinin başarısı için Çerkeslerin ruhunu etkileyen ve belirli bir sürede çözülebilen problemleri bulmak gerekiyor. Aynı zamanda bağımsız finans sağlamak gerekiyor. Benzeri lobilerin başarılı çalışmalarının örnekleri çok. Yakın bir gelecekte Amerikalı parlamenterler Ermeni jenosidinin tanınmasıyla ilgili bildiriyi kabul edecek. Rusya bile bu jenosidi tanıdı. Kısacası işe akıllıca yaklaşım ile her şey mümkün. Şimdilik ise yakın bir zamanda Adıgelerin böyle bir organizasyonunun ortaya çıkmasını umut etmek kalıyor. Bununla geçmiş hatalarını anlayan ve yeni bir şekilde çalışmaya hazır olan şu anki sivil toplumcularımızın ilgilenebilmesi mümkün.
Kavkazweb.net ve adyga.org’un genel müdürü Osman Mazukabzov’un yazısını Ajans Kafkas için Özlem Güngör Türkçeye çevirdi. ÖZ/FT
Osman Mazukabzov
