Dmitri Medvedev’i bir sonraki Rusya devlet başkanı olarak atayan 2 Mart seçimleri Medvedev’in devlet başkanı seçilip seçilmeyeceğinden çok onun başkanlığına mümkün olduğunca çok meşruiyet kazandırmakla ilgiliydi.
Çünkü Devlet Başkanı Vladimir Putin kişisel olarak bu kararı çoktan vermişti ve onun çevresindeki küçük bir grup da Rus imparatorluğunda uzun bir geçmişi olan gelenekten hareketle kendi adaylarını seçimden çok önce seçmişlerdi. Rusya’nın iki başlı kartal amblemi I. Petro zamanından beri ilk defa Rus yönetim sisteminin esasını bu kadar iyi temsil etmiştir: Bizans kartalının iki başı iki Rus yöneticisini yani Vladimir Putin ile Dmitri Medvedev’i temsil ediyor.
Medvedev’in adaylığı rasgele ve çabucak yapılmış bir tercih değildi. Putin’in ekibi devlet başkanına yakın adamlardan birisini aday göstermek için uzun süre düşündüler. Bazen, farklı adayları denemek ve uluslararası toplum dahil Rus kamuoyunun tepkisini test etmek için bir kısım gizli bilgiler ifşa edildi.
Yeni devlet başkanının avantajı kendi ekibinin olmaması. Putin’in ekibiyle yakın bağları var ve bu bağ olmasaydı bu mertebeye gelemezdi. Bu durum siyasetçi olarak onun için hem bir artı hem de ciddi bir hassasiyet olacak.
Medvedev’in özgürlüğü onun çöküşü olacak ve kendi ekibinin olmaması bağımsız hareket etmesini engelleyecek. Kendisini devlet başkanlığı koltuğuna oturtanları daima hesaba katması gerekecek. Medvedev güvenlik güçlerini temsil etmiyor, çünkü kendisinden önceki devlet başkanından farklı olarak FSB ya da asker kökenli değil. Peki o zaman Medvedev’in seçmenleri kimler? Liberaller ve demokratlar. Rusya’daki demokratlık kavramı Batı’daki ile aynı değil ve bu yüzden Medvedev, herhangi bir katliama karışmamış ve arkasında kara bir PR olmayan kültürlü adam imajıyla liberal bir Rus siyasetçi olarak görülebilir.
İktidarı yaşadıkları tüm talihsizliklerin acısını çıkarmak için bir fırsat olarak gören pek çok Rus yetkilileri ile siyasetçilerin aksine Medvedev’in siyasetini geçmişin kayıpları için intikam değil akıl ve sağduyu şekillendirecek.
Bununla birlikte Medvedev veya en azından devlet başkanı olarak Vladimir Putin’in eylemlerini tamamıyla onaylamayan kişiler (Medvedev’in kendisi kararlılıkla hareket edebilecek birisi gibi gözükmüyor), Putin’in adamlarının devlet başkanlığı gündemini şekillendirmelerini engellemek için etrafında yeni bir ekip toplayabilir. Durum böyle olursa Medvedev’in ikiyüzlü bir oyun sürdürmesi gerekecek. Medvedev bir yanda başlangıçta Rus siyaset arenasındaki güçlü konumunu muhafaza edecek Vladimir Putin’e bağlılığını ilan edecek, öbür yanda da geri planda şahsi konumunu eski patronu ve mevcut Rusya Federasyonu hükümet başkanından uzak tutacak.
Çeçenya’daki gelişmeleri takip edenler Medvedev’in Putin tarafından atanan Ramzan Kadirov’a yönelik politikalarıyla alakadar olacaklar. Medvedev, toplumun çok da medeni görmemesine rağmen Çeçen rejimine tam ve koşulsuz destek verecek mi? Tüm plan ve bütçelerin dışında kalan Çeçenya’daki inşaat ve rehabilitasyon projeleri ile hemen hemen tamamen Kadirov’un şahsi fonları ve muhtaçlara karşı olan alicenaplığıyla finanse edilen, ki başka hiçbir bölgesel lider bu seviyede bir harcamanın altından kalkamaz, çeşitli pahalı hediyeler için yapılan savurgan harcamalar ve denetimsiz eğlence için yapılan tahsisatlara ne olacak? Medvedev’in Çeçenya ile ilgili Kadirov’un “işini iyi yaptığı” ve Çeçenya’nın “yeniden inşa evresinden kalkınma evresine geçtiği” yönündeki ilk açıklaması onun Çeçenya’nın mevcut durumu hakkındaki anlayışının henüz netleşmediğini gösteriyor (Ura-inform.com, 4 Şubat). Örneğin, Ramzan Kadirov’un resmi internet sitesinde 12 Mart’ta yayınlanan bir açıklamada devlet başkanının “yeniden inşa programı”nın hala geliştirilmekte olduğu belirtiliyordu (Grozny-inform.ru, 12 Mart).
Rusya yönetimince yapılan sevimli açıklamalara göre Çeçenya huzur dolu bir yer haline geldi. Bu iddiayı desteklemek için eski Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin Komünist yetkilisi ve ilk Çeçenya askeri harekatında (1994-1996) Moskova tarafından atanan Rusya Dışişleri Bakanlığı Genel Direktörü Doku Zavgayev yabancı delegeler için Çeçenya ziyaretleri düzenliyor. Zavgayev, Çeçenya’da yatırım yapmaya istekli şirketlere ciddi boyutta teşvikler vermeye hazır Rusya tarafından garanti verilen sözde delegeleri organize etmek ve teşvik etmekle görevli. Bu politikaların esas sebebi Rusya’nın yatırım fonları eksikliği değil Çeçenya’nın istikrarını Batılı liderlere gösterme arzusudur.
Genelde PR maksatlı küçük çapta bazı başarılara karşı çıkmamakla birlikte Moskova’nın resmi açıklamaları ile gerçeklik arasındaki bazı tutarsızlıkları belirtmek gerekir.
Örneğin, geçen yıl Caharkale’ye giden tüm ziyaretçilere restore edilen Zafer Caddesi (Prospekt Pobedy) gösterildi. Binlerce insanın gece gündüz çalışmasının sonucu olan şehrin en işlek caddesinin yeniden doğuşunu görmek harikaydı. Çabalarının sonucunda güzel bir cadde ortaya çıktı, ama bu cadde yerleşmek için uygun değildi, çünkü alelacele yapılan yeniden inşa çalışmalarında savaş sırasında tahrip edilen su ve kanalizasyon boru hatlarının tamiratı ihmal edildi. Bu nedenle cumhuriyet hükümetinin ve belediye yönetiminin restorasyonun başında yapılması gereken su ve kanalizasyon hatları tamiratını yapmak ve daha önce kurulan iletişim sistemlerini kullanmak için restorasyondan bir yıl sonra caddeyi kapatma kararı almaları şaşırtıcı değil.
Çeçenya’daki durumu gözlemleyenlerin kafasında soru işareti uyandıran başka bir gelişme de özel polis birlikleri (OMON), Özel Güçler ve diğer özel birimlerin Çeçenya’da birkaç ay kadar süren uzun süreli nöbetler tutmaları. Örneğin, bu yılın Mart ayının ilk haftasında normalde Rusya’nın diğer bölgelerinde daimi olarak konuşlandırılan aşağıdaki birimler altı aylık bir süre için Çeçenya’ya sevk edildi:
• Mordovya özel polis birimi (Rosbalt.ru, 4 Mart);
• Kosturma özel polis birimi (Kostroma.rfn.ru, 4 Mart);
• Udmurtya özel polis birimi (Susanin.udm.ru, 4 Mart),
• Penza özel polis birimi (Tv-express.ru, 6 Mart);
• Tyumen özel polis birimi (Regions.ru, 5 Mart);
• Pskov özel polis birimi (Regions.ru, 29 Şubat);
• Tyumen Eyaleti Birleşik Müfreze birimi (Newsprom.ru, 5 Mart);
• İçişleri Bakanlığı’nın Sverdlovsk Eyaleti’ndeki birimine bağlı özel polis birimi ve Sverdlovsk polis biriminden 200 kişilik birleşik müfreze gücü (Nakanune.ru, 3 Mart);
• Rusya’nın diğer bölgelerinden yaklaşık 70 birim.
Rusya’nın Çeçenya’dan binlerce kilometre uzaklıktaki Vladivostok bölgesi de dahil farklı bölgelerinden getirilen bu birimlerdeki toplam polis sayısı birkaç bin ediyor (Primamedia.ru, 11 Mart). Elbette bu birimler şimdilik Çeçenya’nın her bir caddesinde yoldan geçen arabalardan rüşvet almak için konuşlandırılmış değil, çünkü tıpkı cemaat üyeleri gibi Ramzan Kadirov’un polis güçleri yabancı polis güçlerinin her eylemine çok sert karşılık veriyor. Bu arada, Rus polis güçleri de hem cemaat üyelerini hem de Çeçen polis güçlerini aynı kefeye koyup her ikisine de isyancı muamelesi yapıyor.
Neden Çeçenya gibi polis ve askeri güçlerle dolu bir yer hala Rusya gibi koca bir ülkenin her yerinden ek polis ve özel servis birimlerine ihtiyaç duyar? Bu birimlerin rolü Çeçenya’da düzeni korumaktan çok Kremlin’in bölgedeki politikaları adına psikolojik bir etki bırakmaktır. Bölgedeki Rus özel polis güçlerinin varlığının birkaç amacı var: İlki, Çeçen İçişleri Bakanlığı’nın Rusya Federasyonu İçişleri Bakanlığı’na rapor vermesini sağlamak; İkincisi, tüm ülkenin Çeçenya’nın istikralaşması için çaba sarf ettiğini vurgulamak ve üçüncü olarak, Çeçen polis güçlerinin Çeçenya ve tüm Kuzey Kafkasya’da Rusya’ya karşı mücadele eden direniş güçlerine katılmalarını engellemek.
Yüzde 100 kesin olmamakla birlikte Rusya’nın Çeçenya politikasının Dmitri Medvedev’in devlet başkanlığının en azından ilk yılında fazla değişmeyeceği söylenebilir. Ramzan Kadirov’un görevinden alınmasından hemen sonra ortaya çıkabilecek bir çok meseleyle uğraşmaktan ziyade Medvedev’in müsrif bir şahsı olsa da Kadirov’la uğraşması daha iyi olur. Asya tipi diktatörlükle sağlanmış olsa bile göreceli sükunet, direniş güçlerinin eylemlerine tekrar başlama ihtimaline tercih edilir.
Dr. Mairbek Vaçagayev’in Chechnya Weekly’de (March 20, 2008—Volume IX, Issue 11) yayımlanan bu yazısını Ajans Kafkas için Adnan Demir çevirdi.
Mairbek Vaçagayev
