29 Nisan’da Çeçen direnişçilerin Kafkasya dışındaki temsilcisi Movladi Udugov, Kuzey Kafkasya direnişinin Rusya ile olan anlaşmazlığında Gürcistan’a yardım edebileceğini duyurdu.
Gürcistan ve Rusya arasındaki ilişkiler, Rus hükümetinin Gürcistan’dan bağımsızlığını ilan eden Abhazya hükümetinin yetkilileri ile direkt ilişkiler kurmaya karar vermesinden bu yana gözle görülür bir şekilde kötüleşti. Nisan ayının sonunda Rusya, bölgede güvenliği garantilemek amacı ile barış güçlerinin sayılarının arttırılması adı altında ek askerler gönderdi. Gürcü yetkililer Kremlin’in bu adımını Gürcistan’a karşı saldırı olarak değerlendirdi. 6 Mayıs’ta Gürcistan’ın entegrasyondan sorumlu Devlet Bakanı Temur Yakobaşvili Gürcistan ve Rusya’nın ‘savaşa çok yakın’ olduğunu duyurdu.
Görünüşe göre, Kuzey Kafkasya’da bölgenin Rusya’dan bağımsızlığı için mücadele eden direnişçiler bu durumu ve olayları kendi lehlerine kullanmayı göz ardı edemiyor. Kendini ‘Kafkas Emirliği’nin Enformasyon ve Analiz Servisi Başkanı’ olarak adlandıran Movladi Udugov, Kavkaz-Center web sitesine yaptığı açıklamada, iki ay önce Kafkas Emirliği’nin Emiri Doku Umarov’un Rus-Gürcü ilişkileri ile iglili durumu gözlemlemek görevi ile özel bir gözlem grubunun oluşturulması emrini verdiğini söyledi.
Udugov “Çünkü bu olaylar tam olarak Kafkas Emirliği’nin sınırlarında meydana geliyor ve direkt olarak bizi etkiliyor” dedi. Udugov’a göre, oluşturulan grubun bilgi ve operasyon bölümleri var ve ‘birliklerin hareketleri, ekipmanları, bölgeye üst düzey askeri görevlilerin ziyaretleri, Rus Savunma Bakanlığı’nın istihbarat servisinin faaliyetleri’ de dahil olmak üzere Gürcistan sınırının yanındaki Rus askeri birliklerinin tüm faaliyetlerini gözlemliyor. Movladi Udugov aynı zamanda direnişçilerin Abhazya ve Güney Osetya’da ajanlarının olduğunu bildirdi.
Udugov’un açıklamasında sadece üç gün önce Kavkaz-Center sitesi nisan ayının başlarında, Çeçenya’nın güneyinde, direnişin üst düzey saha komutanları arasında yapılan toplantıda Gürcistan ile ilgili durumun görüşüldüğünü bildirmişti. Kavkaz-Center’ın haberinde “Kafkas Emirliği’nin askeri liderliği bu konuda açıklanmayan kesin kararlar aldı” deniliyordu.
Movladi Udugov’un açıklaması, direnişçilerden Gürcistan hükümetine bir tür Rusya’ya karşı askeri müttefiklik teklifi olarak tanımlanabilir ki, bu Rusya’nın 1999’da Çeçenya’yı ikinci kez işgal etmesinden bu yana Çeçen direnişçilerin yapmaya çalıştıkları bir şey. Udugov açıklamasında Gürcü yetkililerin henüz direnişçilere istihbarat paylaşımı ya da ‘Rusya’nın saldırısı’ durumunda askeri yardım teklifinde bulunmadığını özellikle vurguladı. Bu ifade direnişçilerin kendileri ile temasa geçme konusunda tereddüt etmemeleri için Gürcü yetkililere tavsiyesi olarak yorumlanabilir.
Bu açıklama Çeçen direnişçilerin Rusya’ya karşı birlikte savaşmak için açık bir şekilde Gürcistan’a yaptıkları ilk teklif değil. 2004 Ağustos ayında Çeçenya’nın seçimle başa gelen ilk Devlet Başkanı Aslan Mashadov Gürcistan’ın Mze televizyon kanalı ile yaptığı bir röportajda “Rusya’nın nasıl olduğunu ve ona karşı nasıl direniş gösterileceğini biliyorum” demişti. Bu röportajda Mashadov, Gürcistan’ın çıkarlarını ve bağımsızlığını savunma mücadelesinde Gürcistan Devlet Başkanı Mikail Saakaşvili’ye tam destek verdiğini açıklamıştı. Mashadov’un bu açıklamasından üç sene önce Şamil Basayev, Kavkaz-Center’a yaptığı bir röportajda Gürcistan’a Çeçenya’daki direnişçilere anti uçak füzeleri sağlaması çağrısında bulunmuştu.
Çeçen direniş komutanlarının bu tür deklarasyonları, Rus yetkililerin Abhazya ve Güney Osetya’ya yardım ettiği gibi o zamanlar Gürcistan’ın Çeçen direnişçilere yardım edeceğini söyleyerek Rusya’ya şantaj yapmasına yardımcı olmuştu. 2004 yazında Güney Osetya krizinin doruğa ulaştığı sırada bir Gürcü parlamenter Koba Davitaşvili, Gürcü hükümetine Çeçenya’nın bağımsızlığının tanınması çağrısında bulunmuştu.
Yine de Gürcü hükümetinin Kuzey Kafkasya’daki direnişçilere silah ya da mühimmat yardımı yaptığı konusunda hiç bir delil yok. İddiaya göre Çeçen komutan Ruslan Galayev’e bağlı direnişçiler tarafından 2002’de Çeçenya’ya getirilen roket atar tarzı anti uçak füzeleri Gürcistan’da (Batum ve Guduata) bulunan Rus askeri üslerindeki Rus görevlilerden alınmıştı.
Gerçekte Abhazya ve Güney Osetya’nın güçleri ile Çeçen direnişinin gücü karşılaştırıldığı zaman Gürcistan Rusya’ya göre çok daha avantajlı bir durumda. Kremlin’in Abhazya ve Güney Osetya’ya yapacağı yardımın ne kadar önemli olacağı sorun değil, bu iki cumhuriyet Rus ordusunun direkt olarak müdahalesi olmadan Gürcistan’a karşı koyamaz. Kuzey Kafkasya’daki direnişçiler ise Gürcistan’dan gelecek küçük bir finansal yardım ile bile, bölgede Rus güçleri ile mücadele etme kapasitelerini ikiye katlayabilir. Kuzey Kafkasya direnişinin Kuzey Kafkasya’da, batıda Soçi’den doğuda Mahaçkale’ye hareket etme kapasitesi direnişi Rusya ile bir savaş çıkması durumunda Gürcü yetkililer için oldukça yararlı bir hale getiriyor.
Udugov Gürcistan’a çağrısında “Karadeniz’den Hazar Denizi’ne kadar Kafkas Emirliği’nin dağlık alanları mücahitlerin kontrolü altında ve Kafkas Emirliği’nin Silahlı Kuvvetleri’nin aktif olduğu bölge burası” dedi.
Ayrıca Kremlin Gürcistan’ı Abhazya’ya yardım etmeleri için Kuzey Kafkasya’dan gönüllüler göndermekle tehdit ediyor ama bu gönüllülerin gerçekten var olup olmadığı belli değil. Etnik olarak Abhazlara çok yakın olan birçok Kabardey, Rusya karşıtı kamplarda Kuzey Kafkasya’nın Rusya’dan bağımsızlığı için savaşıyor. Eğer Rus-Gürcü savaşı patlak verirse kimin tarafında daha çok Kuzey Kafkasyalının olacağını kimse bilmiyor. Gürcistan mı, Rusya mı?
İlk bakışta Rus-Gürcü anlaşmazlığında Rusya duruma hakim görünüyor. Ne Gürcistan ne de BM ve Avrupa Konseyi gibi müttefikleri Kremlin’in Abhazya ve Güney Osetya’nın tanınmaları ile ilgili politik rotasını değiştirmek için hiç birşey yapamaz. Yine de Kuzey Kafkasya’da patlak verebilecek bir savaşı denkleme dahil edersek Rusya’nın üstünlüğü çok da açık görünmüyor. Kuzey Kafkasya’daki direnişçilerin Abhazya üzerindeki Rus kontrolünü yok etmek için gerçekten ne yapabileceklerini söylemek zor ama Kuzey Kafkasya’daki herhangi bir şiddet olayı Rusya’nın etkisine zarar verebilir.
Andrey Smirnov’un Chechnya Weekly’de (May 8, 2008—Volume IX, Issue 18) yayımlanan bu yazısını Ajans Kafkas için Cavit Yılmaz Türkçeye çevirdi.
Andrey Smirnov
