Abhazya Parlamentosunda 23 Ocakta yapılan genişletilmiş toplantının konusu ‘Devlet dili’ idi.
Toplantıya davet edilenlerin sayısının kalabalık olmasına bağlı olarak, toplantı, bakanlar kurulu konferans salonunda yapıldı.
Toplantıya milletvekilleri dışında, devlet başkanlığı genle sekreteri Beslan Kubrava, birinci başbakan yardımcısı İndira Vardaniya, hükümet üyeleri ,ilçe idare başkanları ve Sohum Belediye Başkanı, bilim adamları, yazarlar, Abhazya Devlet Üniversitesi öğretim üyeleri, okullardaki Abhaz dili ve edebiyatı öğretmenleri katıldı.
Toplantıda dil politikası ve demografi komitesi başkanı Valeri Kvarçiya bir rapor sundu. Kvarçiya ‘Devlet dili’ kanunun 14 Kasım 2007’de kabul edildiğini, bundan bir ay önce devlet başkanının emri ile 2008-2016 döneminde Abhazcanın gelişimi konusunda devlet programının kabul edildiğini hatırlattı. 2008’de idari kanuna, devlet dili kanunu ihlali durumunda ceza uygulamalarını öngören ilaveler eklendi. Ancak milletvekili Kvarçiya’nın belirttiğine göre, kanunun yerine getirilip getirilmediğini kontrol eden bir kurum yok.
Kvarçiya, “Kanuna uyulup uyulmadığını denetleyen bir kurum olmayınca yasanın bir etkisi olmuyor. Bu sebeple yasayı işler hale getirmemiz için bazı tedbirlerin alınması gerekir” dedi.
Olumlu gelişmeler olarak, artan Abhazca televizyon ve radyo programları, sanat ve çizgi film dublajlarını sayan Kvarçiya, “maalesef yazılı medyada bir iki abhazca makale dışında pek fazla bir örnek göremiyoruz. Abhazca yazma konusunda zayıfız”dedi.
Abhazcanın gelişimi konusunda, Abhazca Gelişim Vakfının azımsanmayacak çalışmalar yaptığını kaydeden Kvarçiya, Gal, Tkuarçal, Oçamçira, Novıi Afon’da Abhazca dil eğitim merkezlerinin açıldığını kaydetti.
Kvarçiya, 2010’da yürürlüğe giren, dil kanunun 8. maddesinin öngördüğü devlet dilinin görüşmelerde, toplantılarda, bakanlar kurulu toplantılarında, devlet başkanlığı idaresinde, parlamentoda kullanılma zorunluluğunun sadece parlamentoda uygulandığını ifade etti. Salondan gelen, kaç kanunun Abhazca yazılı olduğu yönündeki soruya ise ‘Devlet dili kanununun’ henüz yeni olduğunu ifade etti
Kvarçiya, bir kaç bakan dışında çalışmalarda kimsenin Abhazca’yı kullanmadığını, devlet dilini bilen yetkili sayısının da az olduğunu söyledi.
Ülke yönetiminin anaokulu ve okullara önem veriyor olmasının doğru olduğunu kabul eden Kvarçiya, ancak anaokulu sayısının yeterli olmadığını ifade etti.
Mevcut okullarda farklı milletlerden çocuklar bir arada olduğu için eğitimde Rusça’nın öne geçtiğini söyleyen Kvarçiya,”Sadece Abhaz çocuklarına hitap eden ana okullarının da açılması gerekir” dedi
Abhazya’daki okullarda eğitimin ağırlıklı olarak Ruça yapıldığını ifade eden Kvarçiya, “ Ülkemizde bulunan 165 okuldan sadece 60 tanesi Abhaz okulu takdir edersiniz ki bu da yeterli olmuyor” dedi.
Kvarçiya’nın düşüncesine göre, Abhazya’da devlet dili müfettişliğinin oluşturulması gerekiyor.
Dil politikası ve demografi komitesi Başkanı Valeri Kvarçiya “ Bu organın yetkisinde, kanunun yerine getirilip getirilmediğinin kontrolü; kanunun ihlal edilmesine bağlı cezaların verilmesi; yürüttüğü görevde kanunu ihlal eden kişilerin devlet kurumu yöneticiliğine uygunluğunun belirlenmesi; reklamlarda ve benzeri faaliyetlerde devlet dilini görmezden gelen özel kuruluşların çalışma izinlerinin iptali olmalı. Bu müfettişlik bünyesinde aynı zamanda tercüme merkezleri de olmalı” dedi.
‘Devlet dili kanununun’ tüm maddelerinin 2015’de yürürlüğe gireceğini hatırlatan Kvarçiya “ Ve elbette en önemlisi 2. madde. Bu maddeye göre devlet yönetim organlarının tümü, bakanlıklar, yerel yönetimler, parlamento milletvekilleri Abhazca bilmek zorunda. Kariyerini düşünen bir kişinin 2007’den beri Abhazca’yı öğrenebilme zamanı vardı” dedi.
Toplantıya katılan Abhazya Devlet Üniversitesi Rektörü Aleko Gvaramiya, üniversitede yürütülen çalışmaları, özellikle Abhazca bilgisayar programı uygulaması, Abhazca sözlük sitesinin oluşturulması, Abhazca ders saatlerinin arttırılması konularına değindi.
Toplantıda söz alanların hepsi, televizyon programlarının genişletilmesi, anaokulu ve okullarda anadile büyük önem verilmesi, en önemlisi de evde çocuklarla anadilde konuşulması gerektiğini ifade etti.
Abhazca’nın Gelişimi Vakfı Müdürü Gunda Kvistinia’nın konuşması esnasında salonda ‘Bizim rapora ihtiyacımız yok, Abhazcanın nasıl korunacağı konusunda bir reçete verin’ cümlesi duyuldu. Kvitsinia da buna ‘Abhaz anne çocukları ile Abhazca konuşmalı’ ifadesiyle karşılık verdi.
Toplantı salonundakilerin tümü, her şeyin çocuk yaşta başladığı konusunda hemfikir oldu.
Abhazya Eğitim Bakanı Daur Naçkebia, 2013’de Abhazca okullara giden birinci sınıf öğrencileri sayısının arttığını belirtti ve buna bağlı olarak ek sınıflar açıldığını kaydetti. Eğitim Bakanı Naçkebia “ Hepimizin anlaması gerekir ki, gerektiğinde halk elinde silah ile Vatanı savundu. Bugün için, halkımızı koruyacak ve savunacak olan bu silah Abhazca’dır. Sınırlarımızın korunuyor olması, halkımızın tamamıyla korunduğu anlamına gelmiyor. Dil olmadan devlet olmaz” dedi.
Milletvekili Aslan Kobahiya da “Eğer biz, Abhazlar Abhaz devletini kurmak ve yaşatmak istiyorsak, devlet dilimizi konuşmalıyız. Abhazya’daki diğer millletler de şunu bilmek zorunda; onlar Abhazları sevmeyebilir, ancak devlet dili olan Abhazcayı konuşmak zorundalar!” dedi.
Abkhazia.org,AjansKafkas
