Kuzey Osetya: 2018’de neler oldu, 2019’da neler bekleniyor
Kusey Osetya, Kuzey Kafkasya bölgesinde en az gündeme gelen bölge oldu. 2008 yılında yaşanan Güney Osetya Savaşı ve Beslan’daki okul faciasıyla tanınan Kuzey Osetya, öne çıkan haberler ile gündem olmayışından bölgede hayat yok algısı bile yaratabilir. Yurt dışı diasporasıyla öne çıkamayan, Türkiye ve AB ülkelerinde yaşayan Osetlerin pasif olmasından dolayı Osetya’nın durumu ancak Osetya’da yaşayanlar tarafından bilinmesi ile sınırlı kalıyor.
Buna rağmen Kuzey Osetya Cumhuriyeti’nin 2018 yılı aslında haraketli idi. Protestolar, muhalifler, çevre kirliliği sorunları ve skandal mahkemeler Osetya’dan bilemediğimiz veya bilip de yeterli gündem olmayan haberler yerel gündemi meşgul etmişti.
Kuzey Osetya’nın başkenti Vladikafkaz şehri uzun zamandır çevreye zararlı bir fabrika ile boğuşuyordu. Bu zararlının adı ise Elektrotsink. Söz konusu çinko fabrikasının zararlı olmasının sebebi ise üretim esnasında saldığı gazlar. Vladikafkaz’dan İnguşetya tarafına doğru şehrin kırsalında olan bu fabrika aslında hem Osetyalıları hem de İnguşları zehirlemekteydi. 21 Ekim 2018 tarihinde fabrikanın bir bölümünde çıkan yangın ve yangın esnasında halk arasında yayılan kısa mesajlar şehirden panik halinde kaçan insanlara sebep olmuştu. Kuzey Kafkasya’nın Çernobil’i olarak algılanan çinko fabrikasının bu yangın sonrasında kapatılması için Vladikavkaz’da protestolar düzenlendi. İnguşetya’da devam eden protestolara Osetya olayları da eklenince Kuzey Kafkasya’daki protesto endeksi tehlikeli bir ivme yakaladı.
Kuzey Osetya yönetimi bu artışı ve genel gidişatı iyi görmüş olmalı, çünkü Vladikavkaz’da toplanan kalabalığa Elektrotsink’in en kısa sürede kapatılacağını duyurdu. Vladikafkazlılar isteklerinin karşılanması sonucu başarılarını kutlarken doğa koruma aktivistleri ise yerel hükümetin sözüne güvenilmemesi gerektiğini, Rusya Federasyonu Başbakanı Medvedev veya Putin imzalı evrak olmadığı sürece fabrikanın sadece uyutulduğunu düşündüklerini beyan etti. 14 Aralık 2018’de Kuzey Osetya Başkanı Veşaslav Bitarov’un kapatılma duyurusuna temkinli yaklaşan Atsamaz Hadikov ve German Revazov, Kavkazskiy Uzel’e alınan karara güvenmediklerini ve Kremlin tarafından ıslak imzalı kararname yayınlanmadığı sürece mücadeleyi bırakmayacaklarını ifade ettiler.
Osetya’nın sadece çevre kirliliği sorunu olduğunu düşünürsek yanılmış oluruz. 2018 yılında konudan bağımsız üç mahkeme kararı da Osetler için önemliydi.
Gagiyev çetesi Osetya’da ve Rusya genelinde 50 cinayetle suçlanıyordu. Bu çetenin sicilinin hayli kabarık olması Gagiyev davasını Rusya’nın gündemine de taşımıştı. Rusya’nın İnterpol aracılığıyla Avrupa’da yakalattığı Gagiyev, 20 Temmuz 2018 tarihinde Rusya’ya iade edilmiş ve Osetya’ya getirilmişti. Gagiyev, Rusya’ya getirildikten sonra konuşmaya başladı ve itiraflarına göre üst düzey bürokrat ve siloviklerle iş birliği yaparak hareket ettiğini, çetenin ise 2004 itibariyle 50 kişiden oluştuğunu ifade etti. Gagiyev çetesi Vladikafkaz belediye başkanını ve Osetya başbakan yardımcısını katletmişti. Bunun dışında Moskova dahil birçok şehirde suça karışmış çete üyeleri gasp, cinayet, tefecilikle geçiniyordu. Gagiyev’e göre çetenin hüsrana uğramasının tek sebebi bürokratlara verdiği rüşvetin en üst kademelere ulaşamamış olmasıydı.
Bunun dışında Kuzey Osetya’da silovikler bir ilçe emniyet müdürlüğünde tutuklu bulunan Vladimir Tsakayev’i döverek öldürmüştü. Söz konusu olay 2015 yılında yaşanmış olmasına rağmen suçluların tespiti ve mahkeme kararının 2018’e kadar uzaması Vladikafkaslıları sokağa dökmüş oldu. 13 Ocak 2018 yılında protesto gösterilerinin yaşandığı Tsakayev davası 2018 yılında sonuca bağlanmasa da Tsakayev’in eşine savcılık tarafından takip sözü verildi. Sözün tutulup tutulmayacağı ise 2019 yılında görülecek gibi duruyor.
Sivil insanları döverek öldürenlere ceza kesilmeyen Osetya’da askerlerin subayları dövdüğü bir dava da mahkeme kararı ile ortaya çıktı. Güney Osetya’da Rus askeri üssünde askerlik yaparken üst rütbeleri döven iki Oset gence 1 yıl 8 aydan 3 yıla kadar hapis cezaları verildi. 14 Ağustos 2018’de görülen mahkemenin aldığı karar sonucu cezaevine götürülmek istenen Zelim Albegov ve Arsen Slanov mahkeme binasından çıkarılamadı. İki sanığın yakınları mahkeme binasını kuşatarak yaptıkları protesto eylemi yüzünden zorlanan polisler iki sanığı cezaevine götürmek için oldukça zorlandı ve geniş güvenlik önlemleri altında genç askerler mahkeme kararı ile cezaevine gönderildi.
Doğa kirliliği, adaletsizlik ve çetelerin gecikmiş davaları ile 2018’i geride bırakan Kuzey Osetya Cumhuriyeti ekonomik başarılar ile övünecek bir gündem yaratamadı. 2018 yılında diğer Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi cumhuriyetleri gibi federal bütçeden destek alan cumhuriyet, turizmi geliştirmek için adımlar atmasına rağmen başarılı bir çizgi tutturamadı.
Kaynak: 2018 Kafkasya Raporu – Ajans Kafkas
