On yıldan fazla bir süredir Çeçenya’daki ve Çeçenya’nın etrafındaki askeri-politik sürecin direkt katılımcısıyım. Bugün Rusya’dan gelen meslektaşlarımız Rusya’da yaşanan ve yaşanmakta olan negatif süreçleri anlattı. Kesinlikle eminim ki, Putin rejimin Rusya’da yaptığı her şey, Çeçenya’da meydana gelmiş ve gelmekte olanların bir sonucu ve yansımasıdır.
Elbette, Çekizm kökleriyle Çeçenya’ya doğmuyor ama Çekizmin yeniden doğuşu, Kremlin tarafından suni olarak oluşturulan ve Rus toplumunun kesinlikle çoğunluğu tarafından desteklenen anti-Çeçen duygusu sayesinde mümkün oldu. Rusya’nın Çeçenya’ya karşı politika araçları hayasız yalan, kanunsuzluk ve kanlı suçlardır. Büyük devlet propagandasıyla heyecanlanmış Rus toplumu, Çeçenlere karşı yapılan kirli usulleri kolay kabul etti ama Rusların kendilerine karşı kullanılmaya başladığında bir şeyleri değiştirmek için artık geçti.
Nüfusu az olan bir halka karşı terör hiçbir olumlu şey doğurmuyor. Tüm demokratik özgürlüklerin kısıtlanması, ifade özgürlüğü, çalışma özgürlüğü ve azınlıklar için inanç özgürlüğü, adli soruşturma ve insan haklarını savunma faaliyetlerinin kısıtlanması, vatandaşların seçme haklarının kısıtlanması, her gün güçlenen faşizm, komşu devletlerin içişlerine kabaca müdahale, tüm bunlar dokuz yıldır devam eden Çeçen karşıtı savaşın doğal sonuçlarıdır.
Bugün Batı’nın Çeçenya problemlerine tavrında çifte standart görülüyor. Sizler Çeçenya’yı Kosova ile veya Gürcistan’daki post-Sovyet anlaşmazlıkları ve Moldovya ile kıyaslıyor musunuz? Çeçenya dışındaki tüm olaylarda uluslararası arabulucular, barış gücü göndermeye varıncaya dek etkili oldular. Çifte standart politikası, demokrasinin yayılması için iyi bir yol değil. Öncelikli olarak Çeçenya’ya karşı her şeyi olduğu gibi adlandırmak ve olan olayların hukuki olarak değerlendirilmesi, ikincisi Rusya’ya Rus askerlerinin Çeçenya’da işlemiş olduğu insanlığa karşı suçların sorumluluğundan kaçmasının mümkün olmadığının gösterilmesi gerekiyordu.
Rus-Çeçen anlaşmazlığını sadece adil bir çözüm Rusya toplumunu istikrara, demokrasiye ve özgürlüğe taşır.
Çeçenya’daki uluslararası ve Rusya insan hakları örgütlerinin raporlarına göre, sosyo-ekonomik yatırımının ihlal edilmesinin yanı sıra iki savaşta aralarında 40 binden fazla çocuğun bulunduğu 250 bin sivil insan öldürüldü. Çeçenler için bu, halkının dörtte biri. İşlenen korkunç suçlar, toplu cinayetler ve şehirlerin harap edilmesi sonucunda Rusya istediğinin aksini elde etti.
Çeçenleri silahsızlandırma düşüncesi onların silahlanması ile sonuçlandı. 2003’deki referandum adındaki şey aracılığıyla Çeçenya’nın Rusya yapısına girişinin hukuki olarak belgelenmesi girişimi tam bir fiyasko oldu ve bir kez daha Çeçenya üzerindeki bölgesel isteklerin hukuki iflasını açığa çıkardı. Rusya’nın yasal cumhuriyetlerinin statüsünün işgal edilen Çeçenya ile eşitlenmesi, Moskova’nın tek taraflı olarak yeni Rusya devletinin temeli olan 1992 tarihli federatif anlaşmasını iptal ettiği anlamına geliyor. İki anti-Çeçen savaşının sonucu olarak Rus nüfusun sadece Çeçenya’dan değil tüm Kuzey Kafkasya’dan toplu gidişleri yaşandı.
Moskova’nın Çeçenya’daki Kadirov başkanlığındaki Rusya yanlısı Çeçenler diye adlandırılanlarla ilişkileri ilgi çekici bir tarzda teşekkül ediyor. Rusya Gazeteciler Birliği Kadirov’un Rusya gazetecileri arasında yeri olmadığını varsaydığında, Çeçenya’daki gazeteciler hep birlikte bu örgütten topluca çıkmayı açıkladılar. Rusya Gazeteciler Birliği başkanı hemen Caharkale’ye uçtu. Moskova özür dilemek ve Kadirov’dan gazeteciler topluluğunu onurlandırmaktan mahrum bırakmamaları ricasında bulunmak zorunda kaldı. Çeçenya’nın bastırmasının bir başka örneği… Birkaç hafta önce Kadirov Moskova’ya bakmadan Rusya silahlı güçleri taburunu kuşattı, silahsızlandırdı ve kısmen yeniden oluşturdu. Daha önceden de Çeçen petrolünü kimin döndürmesi meselesi gündeme getirilmişti.
Zorlaşan durumu çözme girişimlerinde Moskova yeni hiçbir şey düşünmüyor. Eğer fark ettiyseniz, Yamadayev kardeşlere yönelik yapılan suçlamaların ardından, Çeçenya sivil halkına terör estiren Rus tepeleyicileri ile birlikte Ramzan’a üst düzey askeri rütbeler sıkça gelmeye başladı. Resmi gerekçe, güya babasının mezarını görmek ve oğlunun başarılarını gururla ifade etmek. Moskova’dan gelen açık söylemlerden sonra yerel parlamento hemen Rusya devlet başkanına Ramzan Kadirov’a Rusya’nın yüksek nişanı sayılan 1. derece nişan ile ödüllendirilmesini istedi. Benim kanaatim, Kadirov’a görkemli bir defin merasimi hazırladıkları. Geçen sonbahar ilan edilen ’emirliğin’ cinayeti üzerine alacağından da şüphe edilmemeli. Kremlin’in düşüncesine göre, Ramzan’ın halefi Beslan Gantemirov Çeçenleştirme halkasına başkanlık edecek. Ruslar için Kadirov cinayeti ve onun yerine Gantemirov’un atanması zor olmayacak. Ama Kremlin’in bu hareketi istenilen sonucu vermeyecek.
Geçen on yılın acımasız tecrübesi gösteriyor ki, Rusya-Çeçenya anlaşmazlığının askeri çözümü yok. Bizim derin kanaatlerimize göre, Çeçenya ve Kuzey Kafkasya’da şiddetin çözümü sadece siyasi yolla mümkün.
Şayet yeni Rusya devlet başkanının iradesi yeterse, gerçek siyasi bir kararla her şey mümkün olabilir. Burada da şahsi duygu ve üzgünlüklerden değil, Çeçen halkının menfaatleri ile de çakışmayan Rusya’nın gerçek menfaatlerinden yola çıkmak gerekir. Kanun ve adalet temeline dayanılarak her iki tarafın faydasına uygun bir yol bulmak mümkün. AZ/FT (Ajans Kafkas)
* Ahmed Zakayev’in 14 Mayıs’ta Londra’da düzenlenen ‘Çeçenya Barış Forumu’nda yaptığı konuşmayı Ajans Kafkas için Özlem Güngör Türkçeye çevirdi.
Ahmed Zakayev