ANKARA – Başbakan Tayyip Erdoğan, Rusya Başbakanı Vladimir Putin ve İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi’nin katılımıyla gerçekleşen enerji zirvesinde, Rusya’nın, Çalık Holding tarafından ihalesiz şekilde Bakanlar Kurulu kararıyla yapımını üstlendiği Samsun-Ceyhan petrol boru hattına petrol vermeyi taahhüt ettiği açıklandı.Türkiye’nin Güney Akım ve 2. Mavi Akım Projesi konusunda Rusya ile işbirliği yapacağını da açıklayan Putin, aynı zamanda Nükleer Santral ihalesini Rus-Türk ortaklığının kazandığını ve santral inşaatına başlanacağını duyurdu. Enerjide Türk-Rus ortaklığı, 12 ayrı anlaşma ve protokol metninin imzalanmasıyla güçlendi. Türk-Rus-İtalyan ortaklığı için ise karşılıklı şirketler sekiz ayrı anlaşma metnine Ankara’da imza attı.
Başbakan Erdoğan, Putin ve Berlusconi’yi Ankara’da aynı gün ağırladı. Putin, sabah saatlerinde geldiği Ankara’da önce Erdoğan ile başbaşa görüştü. Ardından iki lider çalışma yemeğinde biraraya geldi. Heyetlerarası görüşmelerin ardından iki lidere öğleden sonra gelen Berlusconi de dahil oldu. Berlusconi, Türk ve Rus resmi heyetlerin imza törenine izleyici olarak katıldı.
Üç ayaklı işbirliği
Başbakan Erdoğan, Putin’le ve Rus heyetiyle yaptığı görüşmelerin ardından Berlusconi ile de Başbakanlık’ta bir süre görüştü. Görüşmelerin ardından Putin ile Erdoğan, ortak basın toplantısı için kameraların karşısına geçerken, Berlusconi de toplantıyı izleyenler arasında yer aldı. Erdoğan, toplantıda Türkiye’nin Rusya ile ilişkileri geliştirmeyi dış politikadaki önceliklerinden saydığını belirtirken, “İlişkilerimize siyasi, askeri, ekonomik, ticari ve kültürel anlamda farklılıklar ifade etmeye başladık” dedi.
İki ülke ekonomik ilişkilerindeki her türlü ‘teknik problemi’ Putin’le çözdüklerini söyleyen Erdoğan, “Karşılıklı anlayış ve güven temelinde bu işbirliğini gelecekteki projelerimizle daha da ileriye götürmeyi hedefliyoruz” dedi.
Rusya ile imzalanan 12 anlaşma, protokol ve mutabakat metni ile enerjide ‘gaz, petrol ve nükleer’ olmak üzere ‘üç ayaklı’ bir işbirliği kurulduğunu anlatan Erdoğan, Türkiye’nin Rusya’dan doğalgaz alım sözleşmesinin sürecinin 2011’de dolacağını hatırlatırken, “Bu süreyi ortaklaşa uzattık. Daha uzun bir süre gaz alacağız” dedi.
İlk buluşma Rusya’da
Erdoğan, Rusya’nın Güney Akım doğalgaz boru hattına da Türkiye’nin tam destek vereceğini kaydetti. Türkiye ile Rusya’nın nükleer enerji alanında da iki anlaşma imzalayarak işbirliği yapacağını belirten Erdoğan, iki ülke arasındaki çok boyutlu stratejik işbirliğini koordine etmek üzere de hükümetlerarası nitelikte üst düzey buluşma kararı aldıklarını açıkladı. Erdoğan, Putin’le eş başkanlık yaparak 2010 başından itibaren iki ülke heyetlerinin biraraya gelmesini sağlayacaklarını söyledi. İlk buluşmanın 2010’da Rusya’da olacağını anlatan Erdoğan, iki ülkenin icracı bakanlarının da düzenli olarak bu buluşma sürecini sürdüreceklerini ifade etti.
Başbakan Erdoğan, Türk-Rus ilişkileri geliştikçe Türkçe’yi iyi konuşan gençlerin olması ihtiyacının da gündeme geldiğini belirtirken, Türkiye’de bir Türk-Rus koleji ile Türk-Rus üniversitesi kurulması için Putin’e teklif götürdüğünü ve olumlu yanıt aldığını da kaydetti.
Berlusconi’ye teşekkür
Başbakan Erdoğan, Mavi Akım doğalgaz boru hattı ve Samsun-Ceyhan petrol boru hattı projelerindeki katkılarından ve mükemmel işbirliğinden dolayı kürsüye davet ettiği Berlusconi’ye de teşekkür etti. Samsun-Ceyhan petrol boru hattı projesine Rusya’nın katılımını önemsediğini anlatan Erdoğan, “Böylece, Samsun-Ceyhan boru hattında Türkiye, İtalya ve Rusya Federasyonu birlikte olacağız. Türk boğazları üzerindeki yükü hafifletmiş olacak” diye konuştu. Erdoğan, Mavi Akım’ın Güney’e inerek, Lübnan, İsrail, Suriye ve Kıbrıs’a da doğalgaz taşıyacağını dile getirirken, Türkiye’nin enerjide transit bir ülke olarak bölgedeki öneminin arttığına da vurgu yaptı.
Sonucu Putin açıkladı
Enerji işbirliği alanının genişletilmesini de konuştuklarını anlatan Putin ise Güney Akım, Mavi Akım ve nükleer santral inşaatında Türkiye ile işbirliğini güçlendirdiklerini “Her konuda anlaştık” sözleriyle açıkladı. Türkiye ile en geniş çaplı altyapı projelerini birlikte gerçekleştirebileceklerini bütün dünyaya gösterdiklerini belirten Putin, “Bugün İtalyanlar için de hayırlı bir gündür. Büyük çaplı işbirliği konusunda anlaştık. Hazar’da yeni çıkan petrol rezervimizi de gözönünde bulundurarak Samsun-Ceyhan petrol boru hattı projesini çok gerçekçi ve cazip bulduk, desteklemeye karar verdik” dedi. Basın toplantısında beklenen Nükleer Santral ihalesi açıklaması da Rus Başbakan Putin’den geldi. Putin, “Nükleer enerjide, Türk-Rus konsorsiyumunun ihaleyi kazanmış olması, santralin inşaatına başlanacak olması bizim için gurur kaynağıdır” dedi. Gazetecilerin nükleer santral konusunda varılan anlaşmanın detaylarına ilişkin sorusunu da yanıtlayan Putin, “Gerek birim fiyatı olarak, gerek HES’lerde üretilen elektrik, gerekse inşaatın maliyeti konusunda Westinghouse’un projesi gibi benzer projelerden iki misli daha ucuzdur bizim projemiz. Biz, Amerika’dan iki kat daha ucuz fiyat verdik. Fakat daha da indirmek mümkünse arkadaşlar Türk ortaklarıyla değerlendirecekler” diye konuştu.
Putin amacına ulaştı
Rus kamuoyunda Putin’in ziyaretinden beklenen en önemli iki konu nükleer santral ihalesinin alınması ve Güney Akım için Türkiye’nin Karadeniz’deki ortak ekonomik bölgesini kullandırmasıydı. Varılan mutabakatla Putin iki konuda da amacına ulaşmış oldu. Putin, ikinci Mavi Akım projesi konusunda da somut taahhütler aldı.
Berlusconi arabulucu
Putin ile Erdoğan’ın yakın dostu Berlusconi’nin Türkiye’ye arabuluculuk için geldiği ileri sürüldü. İtalyan basını, görüşmeler sonunda Erdoğan ve Putin’in her konuda anlaşabilmesini Berlusconi’nin arabuluculuk başarısı olarak yansıttı. İtalya Başbakanlığı’nın internet sayfasında projelerin en önemli ortağının İtalyan şirketi ENI olduğu da hatırlatılarak şöyle denildi:
“ENI’nin en önemli ortak olduğu Güney Akım doğalgaz boru hattına Türkiye’nin de katılımı, Karadeniz’de Türk suları üzerinden nakliyat yapılmasını sağlayacaktır. Bu, Soçi konferansından itibaren Avrupa’nın enerji güvenliğini daha fazla güvence altına alacak yeni bir altyapı çalışmasının en kısa sürede tamamlanması için uğraşmış olan başbakanın şahsi başarısıdır.”
LNG terminali kuracak
Aksa Doğalgaz Başkanı Cemil Kazancı da, Gazprom ile aralarında bir protokol imzalandığını belirterek, “Gaz ithalatında Gazprom’dan direkt gaz ithalatı yapacağız” dedi. Kazancı, İstanbul ve Ankara doğalgaz dağıtım tesislerinin özelleştirme ihalelerine Gazprom ile hareket ederek ortak katılacaklarını söyledi. Kazancı, Ceyhan’da ortaklaşa bir LNG tesisi kuracaklarını vurguladı.
Enerjide Türkiye-Rusya arasında dört kritik proje
Türkiye ile Rusya arasında imzalanan anlaşmaların en önemlilerini enerji alanında olanlar oluşturdu. İki ülke arasında atılması planlanan adımlar şöyle:
1) Petrol İşbirliği anlaşmasıyla, Türkiye’nin hedeflediği Karadeniz-Kızıldeniz Projesi açısından büyük önem taşıyan Samsun-Ceyhan Petrol Boru Hattı’na Rusya tarafından petrol sağlanması konusunda önemli bir adım atılmış oldu. Proje hayata geçirildiğinde, Kazakistan’da ve Rusya‘da üretilen petrolün Samsun- Ceyhan petrol boru hattı aracılığıyla Ceyhan limanına indirilmesi mümkün olacak. Bu da Ceyhan’ın uluslararası bir petrol merkezi olmasını sağlayacak.
2) Doğalgaz İşbirliği Protokolü ile Türkiye ile Rusya, İkinci Mavi Akım doğalgaz boru hattını inşa etme konusunda da görüş birliğine vardı. Bu hatla, İsrail’in Rusya’dan satın alacağı doğalgazın Karadeniz Altından Samsun’a oradan da Ceyhan’a taşınması mümkün olacak. Türkiye, Mavi Akım 2’nin gelecekte Rus doğalgazının Nabucco boru hattına dahil edilmesini de sağlayacağını düşünüyor.
3) Çalık Holding ve Aksa adlı şirketlerin Rus Şirketleriyle imzaladıkları anlaşmalarla Türkiye ile Ceyhan’da Petrol Rafinerisi ve Sıvılaştırılmış Doğalgaz (LNG) Terminali de kurulması hedefleniyor. Rafineri’yi Çalık Holding, LNG terminalini de Aksa kuracak. Rus doğalgazının sıvılaştırılarak depolanması, Petrol Rafinerisi sayesinde petrol ürünleri ihracatının artırılması mümkün olacak. Türkiye bu sayede Ceyhan terminalini Amsterdam ve New York gibi petrol ve doğalgaz piyasasının vazgeçilmez limanlarından biri haline getirmek isteniyor.
4) Türkiye, Rusya’dan Ceyhan’a gelecek petrol ve doğalgazı Med-Stream projesiyle İsrail’e geçirmeye de aracılık edecek. Bu proje sayesinde İsrail Rusya’dan hem petrol hem doğalgaz almış olacak.Samsun Ceyhan hattı bu proje için kilit önem taşıyor. İtalyan şirket Eni ile ortaklık kuran Çalık
Holding, proje için ön fizibilite çalışmalarını tamamlamış, fizibilite aşamasına gelmişti.
Greenpeace’den matruşkalı protesto
Ankara’daki Greenpeace üyeleri, Erdoğan ve Putin için büyük matruşka maketleri hazırladı.
* Ankara ziyaretine günler öncesinden hazırlanan Putin’e, 200 kişilik bir heyet eşlik etti. Putin-Erdoğan buluşmasına katılmayı’son dakika’da kararlaştırıp, Ankara’ya gelen Berlusconi’yi ise yaz tatilinde olan İtalyan’ın Ankara Büyükelçisi bile karşılayamadı.
* Türkiye’yi 2004’te, 500 yıllık diplomatik ilişki tarihinde resmen ziyaret eden ilk Rus lideri olan Vladimir Putin, bu ziyaretiyle son 5 yıl içinde Erdoğan ile 9. kez görüşmüş oldu.
* Greenpeace üyesi bir grup, nükleer enerjiye karşı Güvenpark ve Başbakanlık Konutu önünde protesto gösterisi yaptı.”Enerji devrimi şimdi”, “Nükleer? Hayır teşekkürler” yazılı dövizlerle Güvenpark’ta toplanan grup, parkta eylem yapmalarına izin verilmeyince, çevik kuvvet nezaretinde Milli Müdafaa Caddesine geldi. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Başbakanı Vladimir Putin’in fotoğraflarının olduğu büyüt matruşka maketleri önünde toplanan grup üyeleri adına yapılan basın açıklamasında, Putin’in enerji konularında görüşmek için Türkiye’ye geldiği belirtildi. Açıklamanın ardından, Putin’in fotoğrafının bulunduğu matruşka açıldı. Matruşkadan, duman tüten nükleer santral bacasının çıktığı görüldü. Greenpeace üyesi iki kişi de, Başbakanlık önünde “Nükleere Hayır” yazılı pankart açarak eylem yaptı. Eylemciler, kısa süre sonra güvenlik güçleri tarafından etkisiz hale getirildi.
‘Sayın Silvio come’
* Putin’in ziyaretinde güvenlik için 2 bin polis çalıştı. Putin’in havaalanından kente girdiği güzergahta bomba imha ekiplerince aramalar yapıldı. Konvoy geçişi sırasında güzergah, polisler tarafından kuşatmaya alındı. Sabah erken saatlerden itibaren, Putin’in bulunduğu konvoyun geçişi için iki ayrı güzergah belirlendi.
* Toplantıda Çalık Holding Başkanı Ahmet Çalık ile Erdoğan’ın ‘eski’ danışmanı Cüneyd Zapsu’nun da bulunması dikkat çekti.
* Erdoğan, konuşmalarının ardından gazetecilere ilgilerinden dolayı teşekkür ederken, “acele etmeyin dağılmıyoruz, değerli dostumuz Silvio’yu da buraya alacağız, beraber mesajımız olacak” dedi. Berlusconi’ye biraz Türkçe biraz İngilizce, “Sayın Silvio come here” (Sayın Silvio, buraya gelin) diyerek Berlusconi’yi fotoğraf çekimine davet etti.
Radikal- HİLAL KÖYLÜ / TARIK IŞIK
