Minsk – Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Beyaz Rusya’yı büyük Rusya’ya katıp ortak devletin lideri olacağı spekülasyonları arasında Minsk’e konuk oldu. "Birleşmeye hayır" diye sokaklara dökülen Beyaz Rusya’nın Batı yanlısı muhalefeti ise şiddetle bastırıldı.
Kremlin dün başlayan iki günlük ziyaretin gündeminde birleşmenin olmadığını açıklarken, ev sahibi Devlet Başkanı Aleksander Lukaşenko’nun ilk işi birleşme spekülasyonlarını yalanlamak oldu.
Bush yönetiminin ‘Avrupa’daki son diktatör’ olarak lanse ettiği Lukaşenko, gazetecilerin önünde Putin’e "Ziyaretinizin Batıdaki tüm bu şamataya neden olmasına şaşırdım. Burada gizli-kapalılık, olağanüstü bir durum yok" dedi. Ancak günlerdir konuşulan tek konu şuydu: Putin, anayasa engeli nedeniyle martta veda etmek zorunda olduğu Kremlin’e iki ülkeyi birleştirip ortak ülkenin lideri olarak dönmeyi planlıyor.
Hatta nihai hedefi birleşme olan 1996’daki gümrük birliği anlaşmasının ardından oluşturulan Birlik Devlet Sekreterliği’nin başındaki Pavel Borodin, ulusal hükümetleri yönetecek birleşik ülkenin liderliğini öngören bir anayasa taslağının düşünüldüğünü söylemişti. Ekho Moskvy bu anayasayla Putin’in ortak devlet başkanı, Lukeşenko’nun parlamento başkanı olacağını öne sürerken Komünist Parti lideri Gennadi Zyuganov, "Birleşik devletin lideri olmak için Putin Beyaz Rusya ile birleşmeyi hız vermeye çalışırsa şaşmam" dedi.
Putin, Minsk’e ulaşmadan ABD Başkanı George W. Bush’un özel olarak ağırlayıp arkalarını sıvazladığı Batı yanlısı muhalefeti çarptı. Önceki gün ‘Birleşmeye hayır’ sloganıyla Minsk’te eylem yapan 200 kadar muhalife meydan dayağı çekildi, liderleri hastanelik edildi.
Bir birlik hikayesi
1996’daki anlaşma tam birleşme öngörmesine karşın birleşik devlete kimin liderlik edeceği tartışması müzakereleri çıkmasa sokmuştu. Putin, 2000’de iktidara gelince ‘sarhoş’ Boris Yeltsin’in zayıflığından esinlenip lider olabileceği zannına kapılmış Lukaşenko’nun heveslerini kursağında bırakmıştı. 2002’de birleşme önerisini Beyaz Rusya’nın Rusya’ya katılması olarak değiştirip Lukaşonko’ya ‘işsiz kalacağı’ korkusu yaşatan Putin, geçen kış doğalgaz fiyatına zam yaparak Beyaz Rusya liderine "Rusya büyük canavar" dedirtmişti.
Aslında birleşme konusunda azımsanamayacak çalışmalar yapılmadı da değil. Siyasal, sosyal, ekonomik entegrasyonu hedefleyen ‘Rusya ve Beyaz Rusya Topluluğu’ 1996’da oluşturulmuş, ertesi yıl adı ‘Rusya ve Beyaz Rusya Birliği’ne dönüşmüştü. Birliğin bir konfederasyonla sonuçlanması umuluyordu. Ancak 1999’da Beyaz Rusya Rusya Birleşik Devletini Kurma Anlaşması’nın imzalanmasıyla ibre ortak devlet başkanı, parlamento, anayasa, ordu ve parası olan SSCB benzeri bir federasyona dönmüştü. Ortak kurumların oluşturulması kararlaştırılırken ihdas edilen Birlik Devlet Sekreterliği’ne 2000’de Pavel Borodin atanmış, atama 2004’te dört yıllığına yinelenmişti. Ancak iki taraf da 2001’de gümrük birliğine son verip süreci durdurdu. Lekuşenko 1 Ocak 2004 itibariyle ortak para birimine geçmeyi vaat etmiş ama ‘gelecek ocak’ diyerek dört kez ertelemişti. Aralık 2006’de birleşme tartışması yeniden alevlense de birliğin fikir babası Lukaşenko, bir ay geçmeden "Rusya Federasyonu’na katılmamız isteniyor. Egemenliğimizi gömmek istemiyorum" diyerek süreci bir kez daha durdurmuştu. (Ajans Kafkas)
