“Ramzan Kadirov bir yıldır Çeçenya’nın Rus yanlısı hükümetinin lideri. Bu süre zarfında muhalefeti susturmayı, Çeçenya’yı pasifleştirmeyi ve büyük bir yeniden yapılanma kampanyasına yatırım yapmayı başardı. Onu eleştirenlere rastlamak zor çünkü eleştirenlerin ortadan kaybolmak gibi bir alışkanlığı var.” Bir Amerikan gazeteci Amerika’nın önde gelen gazetelerinden biri olan Los Angeles Times’ta yayınlanan yazısında böyle diyor.
Bununla birlikte gazetecinin Kadirov tanımlamasının modası geçmiş gibi. Kadirov birkaç ay önce ‘acımasız bir diktatör’ şeklinde tanımlanabilirdi ama şimdi Kadirov’un güçlü Çeçen lideri imajı parçalara ayrılıyor.
Kadirov’un karşısında hiçbir zaman şimdi olduğu kadar çok rakip olmadı. Şu an her şey ona karşı bir şekilde gelişiyor. Direnişçiler ve Rus yanlısı Çeçen kampındaki rakipleri olan Yamadayev kardeşler Kadirov için çok daha büyük bir rakip durumdalar. Daha da önemlisi Kadirov, üst düzey Rus askeri yetkililerinin belki de Rus politika liderlerinin de güvenini kaybetmiş görünüyor.
Rusya Silahlı Kuvvetleri’nin savaş eğitimi departmanının başkanlığını yapan General Vladimir Şamanov tarafından yapılan Vostok (Doğu) ve Zapad (Batı) taburlarının korunacağı yönündeki açıklama Kadirov için bir yenilgi olarak görülebilir. Dahası etkili Rus general Kadirov’un bir numaralı rakibi olan Sulim Yamadayev’in Doğu taburunun komutanı olarak kalacağını söyledi. Şamanov Gazeta gazetesine yaptığı açıklamada “Kimse Doğu ve Batı taburlarını dağıtmayı planlamıyor. Tabur personelinin eğitilmesi ermini aldım ve Yamadayev’in görevine son verilmesinin planlandığı konusunda bir bilgim yok” dedi. General ayrıca Doğu taburunu tecrübeli Rus görevliler ile güçlendirme sözü verdi. Tabur askerlerinden biri, gazeteye bir ay kadar önce Rus görevlilerin tabur askerlerini eğitmek için Çeçenya’ya geldiklerini söylemişti. Asker “Rus görevliler bize dağlarda savaşmayı öretiyor” demişti.
Rus generallerin amacı sadece Doğu taburunun savaş kapasitesinin Kadirov’un gücüne karşı bir tehdit olmayacağını göstermekti. Tabi bu sırada Yamadayev kardeşler politik hırslarını sergiliyor olmasalardı. Gazeta’ya göre Sulim Yamadayev ‘Tabur ile ilgili bilgi ambargosunu kırmak için’ Doğu taburuna bir web sitesi hazırlamak istiyor. Web sitesi Yamadayev kardeşlerden bir diğer olan İsa Yamadayev tarafından kurulan televizyon ve radyo şirketinin bir parçası olacak.
Web sitesi sadece başlangıç olabilir: Yamadayevler taburun üssünden Çeçenya’ya yayın yapacak gerçek bir televizyon ve radyo istasyonu kurmayı deneyebilirler. Eğer bu gerçekleşirse, Çeçenya’da Kadirov’dan bağımsız ama aynı zamanda Moskova’nın desteğine sahip farklı bir politik merkez ortaya çıkmış olur. Bu da Kadirov’un Çeçenya’da politik tekelinin sonu anlamına gelir.
Kadirov, Rus yetkilileri Yamadayev kardeşleri desteklemeye son vermeye ikna etmek için elinden gelenin en iyisini yapıyor. Mayıs ayının sonlarında, devlet başkanının Güney Federal Bölgesi temsilciliğine yeni atanan Vladimir Ustinov Çeçenya’yı ziyaret etti ve orada Kadirov ile bölgesel ekonomiyi geliştirmenin ve yerel halkın direnişçileri değil Rus yetkilileri desteklemesini sağlanmanın yollarını görüştü. Kadirov, Ustinov ile Çeçenya’nın düzlüklerinde ve dağlık bölgelerinde yaşayan sivillerin oluşturduğu delegeler arasında bazı görüşmeler ayarladı. Ustinov’un Çeçenya ziyaretinden sadece bir hafta önce Kuzey Kafkasya’daki Rus birliklerinin komutanı Tümgeneral Nikolay Sivak’ın Çeçen halkının halen direnişçileri desteklediğini söylediği röportajından sonra Kadirov ile Rus askeri komutası arasındaki ilişkiler ciddi bir şekilde kötüleşmişti. Kadirov’un ana amacı Ustinov’a Kremlin’in Çeçenya politikasının başarısız olmasından dolayı suçlanması gerekenin Rus yanlısı Çeçen hükümeti değil Rus generaller olduğunu göstermekti. Ustinov’un Çeçen sivillerle olan görüşmesinde siviller, Rus askeri birimlerinin Çeçen halkının sivil hayatına müdahale etmelerinden şikayette bulundular. Siviller ordusunun halkın alanlarına ve çayırlara mayın döşemesinden, doğal kaynakları işgal etmesinden, Çeçenya’daki vahşi yaşamı yok etmelerinden ve benzer şeylerden şikayet ettiler.
Ustinov Çeçenya’dan ayrılmadan önce Kadirov’la birlikte İçişleri Bakanlığı birliklerinin 46. Özel Tugayı’nı ziyaret ettiler. Bu tugayda komutanları Kadirov’a bağlı olan iki tabur daha var: Sever (Kuzey) ve Yug (Güney) taburları. Bunu yaparak Kadirov direnişçilerle savaşma kapasitesine sahip gerçek güç olarak gördüğü taburları göstermek istedi. Şamanov Doğu Taburu’nun kaderi ile ilgili açıklamayı yaptıktan sonra Çeçen parlamento başkanı Dukvakha Abdurahmanov, Şamanov ve Kuzey Kafkasya askeri bölgesinin yeni atanan komutanı Sergey Makarov’u kendi ifadesi ile ‘Doğu taburunun bir parçası gibi olan 42. tugay ile 46. tugay’ arasındaki farkı kendi gözleri ile görmeleri için Çeçenya’ya davet etmek istediğini söyledi.
Ustinov ve Kremlin Çeçenya sessiz kaldığı sürece Kadirov’un Çeçenya’da istediği her şeyi yapmasına –tüm politik muhaliflerinden kurtulmasına yardım etmek ve Rus askerlerin Çeçenya’dan çekilmesi gibi– izin vermekten mutlu olabilir ama Kadirov’un Çeçenya’daki direnişi gerçekten durdurabileceğinin bir garantisi yok. Rus generaller Yamadayevleri ve Doğu taburunu onları sevdikleri için değil umutsuz bir şekilde Çeçen direnişinin yeni yükselişini durdurma yolları aradıkları için destekliyorlar. Kadirov kendi klanının merkezi olan Benoy köyünü bile savunamazken nasıl Çeçenya’nın tamamını kontrol etme garantisi verebilir? Geçen hafta bir grup direnişçi Benoy köyüne girdi, Kadirov’a bağlı polis ve görevlilerin evlerini yaktı. Kadirov bu saldırıya cevap veremedi ve sadece baskının kurbanlarına maddi tazminat sözü verdi. 18 Haziran’da Çeçen görevlilerin başkent Caharkale’de gerçekleştirdikleri toplantıda Kadirov gerekmesi durumunda kamuflaj giyip ve eline silah alıp direnişçilerle savaşmak için dağlara çıkma sözü verdi. Bu aşırı heyecan gibi görünüyor ve Kadirov’un güvenini kaybettiği anlamına geliyor. Çeçenya’da güvenini kaybetmek demek gücünü kaybetmek demektir. CY/FT (Ajans Kafkas)
Andrei Smirnov’un Caucasus Weekly’de (June 19, 2008—Volume IX, Issue 24) yayımlanan bu yazısını Ajans Kafkas için Cavit Yılmaz çevirdi.
Andrey Smirnov
