Vladikavkaz/Ajans Kafkas – Gürcistan’ın Gürcüleştirme politikası sonucu Kazbek bölgesindeti Trusovsk boğazı, Kobiysk havzası ve Gudsk boğazında yer alan 33 Oset köyünden geriye beş köy kaldı. Bu köylerde yaşayan Oset sayısı 18’i geçmiyor.
Osetler topraklarının geri verilmesi için ‘Daryal’ isimli sivil hareketi kurdu. Örgütün hedefi 1921’de Gürcistan’a verilmiş toprakların Güney Osetya’ya bağlanması. Örgütün başkanı Gairbek Salbiyev, Osetlerin yok oluş hikayesini Güney Osetya Gazetesi’nden Murat Gabarayev’a anlattı. Ajans Kafkas’ın çevirisiyle işte Gabarayev’in sözleri:
Kazbek bölgesindeki Oset köylerindeki vatandaşların problemlerinin bugün ortaya çıktığını söyleyebilir miyiz?
Şu anda durum çok kızıştı, ama problem yaklaşık 20 yıldır var. Tüm bu yıllar boyunca gündemde önemli konular oldu, ancak hiçbir çözüm olmadı. Üstelik her sonraki gün, öncekinden kötü. Geçen seneki Ağustos Gürcü saldırısı tüm gayretlerimizi çıkmaza soktu. Şimdi biz Güney Osetya yönetimi ile çalışmaya hazırız. Bilindiği üzere, Kazbek bölgesi kanunsuz bir şekilde bu cumhuriyetin yapısından alındı. 1925’de iki defa Osetya’yı birleştirmeye çalışıldı, ancak her şey, onun resmi olarak ikiye ayrılmasıyla, yani- Kuzey ve Güney olarak ayrılmasıyla sonuçlandı. Biz, tarihi adaletin kazanmasını istiyoruz. Yürütülen çalışmaya hukukçular dahil edildi, çeşitli belgeleri inceliyorlar, ancak bu bir günlük iş değil.
Oset köylerinde şu anda neler oluyor?
Yerleşim yerlerinde ev soygunları oluyor. Des köyü tamamıyla yok edildi. Karatı kau’dan (Karayevlerin köyü) kırılmış pencereler, sökülmüş çatılı evlerin fotoğrafları bana gönderildi. Gürcüler, Osetleri evlerini satmaya zorluyor, aksi durumda yakıyor. Polis bu teröre karşı hiçbir önlem almıyor. Tiflis yönetimi tüm bunları görmüyor. Sovyetler Birliği’nin dağılması ile biz kendi evimizde misafir olduk. Bizde sürekli uydurma seçimler. Örneğin, bir keresinde köy konseyi seçimi oldu. Tek bir Oset oy kullanmaya gitmedi, ama katılım sağlandı. Hiçbir zaman o bölgede yaşamamış insanlar getirildi ve oy kullandırıldı. Sonucunda yerel yönetimin başına Gürcü geldi, Oset adaylar silindi. Bu Mihail Saakaşvili’nin tüm dünyaya anlattığı ‘Gürcüce demokrasi’.
Bu köylerde kalan insanlara yardım ediyor musunuz?
Kızılhaç’a başvurduk, bize her vatandaş için insani yardım ve sağlık yardım sözü verildi. Köylüler havancılıkla uğraşıyor, ürünlerini Vladikavkaz pazarlarında satıyor ve onunla geçiniyordu, ancak şimdi Kuzey Osetya’ya yol kapandı. Bizi devlet sınırı ayırıyor.
Tüm bu 33 köy tapınaklar ve bizim kutsal yerlerimizle bağlı.
Kazbek bölge sakinleri emekli maaşını, Gürcüler de dahil olmak üzere Rusya’da alıyor. Yaşlı insanlar sosyal ödemelerini almak için Baku üzerinden Vladikavkaz’a gidiyor. Bir Gürcü şu anda hapiste. Ona, belgelerin kontrolü esnasında Rusya pasaportunu gösterdiği için beş yıl hapis cezası verildi. Adam belgeleri karıştırdı, Gürcistan pasaportunu göstermesi gerektiğini düşünemedi. Belirtmek gerekir ki, sosyal güvence Rusya Federasyonu’nda, Gürcistan’dakinden yüksek. Osetya’sız yaşayamayız. Coğrafyanın kendisi bu bölgeyi Rusya’ya itiyor. Orada Gürcüler yüzde 10’dan fazla değil, üstelik soyadını değiştirmeye mecbur bırakılan eski Osetler de çok değil.
Trusovsk boğazında bir zamanlar gelişmiş olan Oset köylerinin bugün ne kadarı insansız kaldı?
Kazbek bölgesinde tamamıyla Osetlerin yaşadığı 33 yerleşim yeri vardı. Bugün bu köylerden sadece beş kadar kaldı. Bence bu köyler, bugün yaşamış olduğum Osetya’nın ekonomik ve siyasi alanında kalıyor. Ben Koba’da doğdum, benim küçük vatanım orası.
Kazbek bölgesi hangi yıl Gürcistan yapısına verildi?
İfade etmeliyim ki, tarihçilerimiz hiçbir zaman bu konuyla ilkeli olarak ilgilenmedi. Ancak bugün, normal olmayan bir durumla karşılaştık, bu mükemmel bölge hakkında daha çok şey öğrenmek ilgimi çekmeye başladı. Başta Rusya Gürcistan’ı Kartli ve Kaheti kalıntılarından oluşturduğunda, yeni bir devlet oluşturmak için her tavizi verdi. Güney Osetya ve şu anki Kazbek bölgesi Rusya illerinin bir parçası idi, net olarak, Tiflis ve Kutaysk. Tekrarlıyorum, o zaman Gürcistan yoktu. Geçen yüzyılın 20’li yıllarında orada Sovyet yönetiminin oluşturulması için Moskova Gürcülere Oset topraklarını hediye etti. İlk önce bölgenin Güney Osetya’ya dahil edilmesi planlandı. Birleşik Osetya’nın kurulmasıyla ilgili projeler de vardı, ama bu projeleri bırakan halkımızın temsilcileri sonucunda halk düşmanlarına dahil edildi ve vuruldu. İşte böyle üzücü bir tarih.
Kazbek bölgesinde Gürcülerin de yüzde 10’undan azının kaldığını söylediniz. Bu nüfusun toplu gidişi anlamına mı geliyor?
Bugün tam da bu görülüyor. İnsanlar normal şartlarda yaşamak, çalışmak, sağlı hizmeti almak, okumak istiyor. Onlar bu imkanlara sahip değiller ve işte onlar da evlerini terk ediyorlar. Bölge halkı Rusya’dan ayrıldı, üç yıldır ‘Verkni Lars’ geçit noktası aktif değil. Sınır, dedikleri gibi kapalı. Yol açıkken biz köylerimize gidiyor, Gürcülerle görüşüyor, onlara misafirliğe gidiyorduk ve onlar her zaman Osetya’sız yaşayamayacaklarını söylüyorlardı. Vladikavkaz’a çalışıyorlardı, yetiştirdikleri ürünleri bize satıyorlardı. Trusovsk boğazından aldığımız bilgilere göre, Gürcü yönetimi zaman zaman yerli halka minimum yardımda bulunuyor. Onlar büyük destek bekleyemezler. Altını çizmek isterim ki, orada etnik Gürcü hemen hiç yok. Bunlar, soyadları Gürcüce olarak değiştirilmeye zorlanmış olan Oset, Tatar ve İnguşlar. Diğer bölgelerden özel olarak Oset köylerine kendi güçlerini sağlamlaştırmak için Gürcüler yerleştirildi. Bilindiği üzere, zamanında bu ırkın temsilcileri sadece 35 bin idi, şimdi ise milyonun nereden geldiğini tahmin etmek zor değil. Kazbek bölgesinde 18 Oset kaldı.
Bilindiği üzere, örgütünüz destek için sadece iki Osetya yönetimine değil, uluslararası örgütlere de başvurdu. Ülke dışında sesiniz duyuldu mu?
Mektuplar gönderildi, ancak sonuç henüz yok. Çıkarlarımızın korunmasıyla ilgili bundan sonraki çalışmaları Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanlığı yürütecek. Dışişleri Bakanlığı şubesi Vladikavkaz’da bulunuyor, belgelerimizin tüm kopyaları çalışanlarca alındı. Onlar tarafından destekleneceğimize güveniyoruz. Bu arada, Osetya halkı arasında tam bir anlayış buluyoruz.
Siz bölge tarihini iyi biliyorsunuz. Onları Sovyet döneminde kim idare etti söyleyiniz?
Büyük Vatan Savaşı’na kadar bölge komitesi ve icra komitesi başkanları her zaman Osetlerdi. Daha sonra önemli görevleri Gürcüler almaya başladı. Uzun yıllar bölge emniyetinin başkanlığını, boğazda saygı duyulan Zaurbek Tuayev yürüttü, ancak Shinval’e gitmek zorunda kaldı. Bölge komitesinde babam çalıştı. Oset soyadı taşıyan birinin Gürcistan’da kariyer yapması mümkün değil. Şu anda seçimler orada formalite olarak yapılıyor. Koba’da köy konseyi başkanlığını uzun zamandır hiçbir zaman orada yaşamamış bir Gürcü yapıyor.
Toplumun Oset köylerinde yaşayanların problemlerini bilmesi için neler yapıyorsunuz?
BM’ye milli azınlıklar komiseri adına özel bir mesaj gönderdik. Diğer uluslar arası örgütlere de mektuplar hazırlıyoruz. Hatta şu anda sınır açılsa bile biz yine kendi evlerimizde misafir olacağız. Geçen seneki Ağustostan sonra Saakaşvili rejimi ile irtibata geçmenin anlamı yok. Eğer Şevardnadze, Gürcistan’ın Rusya tarafından işgal edildiğini söylüyorsa, Kazbek bölgesinin Gürcistan tarafından işgal edildiğini neden görmüyor? Görülen o ki, onlar kendi gözlerindeki kütüğü görmüyor, başkasının gözündeki çöpü görüyorlar.
Bilindiği üzere, heyetini Güney Osetya Devlet Başkanı Eduard Kokoyti tarafından kabul edildi. Ne hakkında konuştunuz?
Güney Osetya liderine, biz bin beş yüz kadar kişi Güney Osetya vatandaşlığı almak istediğimizi söyledik. Bu konu görüşülmekte.
Bu durumda çifte vatandaşlığınız olacak; Rusya ve Güney Osetya?
Kesinlikle doğru. Şimdi Rusya ve Güney Osetya arasında çifte vatandaşlık hakkında belge hazırlanıyor. Bu bölgelerin problemlerine barışçıl çözüm bulmak için vatandaşlık kabul etmesi talebiyle Kuzey Osetya Devlet Başkanı Taymuraz Mamsurov, Güney Osetya Devlet Başkanı Eduard Kokoyti ve Oset halk kongresine başvurduk. İlk olarak Kokoyti yanıt verdi ve bizi görüşmeye davet etti. Onu sadık bir müttefik ve hemfikir olarak bulduk. Onun yardım ve desteğini bekliyoruz. Zamanında Sovyet dönemi siyasileri Kazbek bölgesini Gürcistan yetkisine vererek hata işledi. Şimdi, on yıllar sonra Oset topraklarını Osetya’ya döndürmek gerekiyor. Bizim Gürcülerle ortak hiçbir şeyimiz yok, biz kendi evlerimizde ve yarına güvenle yaşamak istiyoruz. Şimdilik ise Kazbek bölgesinden olanlar dedelerinin mezarlarını ziyaret etmekten mahrum bırakılıyor. Güney Osetya devlet başkanı problemimizi Rusya devleti yönetimine iletti.
Eğer sınır açılırsa, Kazbek bölge sakinleri yurtlarına dönmeye hazır mı?
Bugün artık bu yeterli değil, insanların sürekli sınırı geçiş problemleri olacak. Gürcistan BDT’den çıktı, bu bizim birçok meselemizi zorlaştırdı. Burada yaşayabilmek için, kanunla öngörülen gümrük ve sınır kurallarını yerine getirmek lazım. Örneğin, sınırdan hayvan götürmek mümkün olmayacak, bunun için yasama esası yok. Son defasında hayvan yetiştiricileri büyük paralar ödemek zorunda kaldı. Bu durumdan çıkış yolu, Kazbek bölgesini Osetya yetkisine geri iade etmek. ÖZ/FT
Güney Osetya Gazetesi’nden Murat Gabarayev’in yaptığı röportajı Ajans Kafkas’tan Özlem Güngör Türkçeye çevirdi.
