Ocak ayının sonunda Rus yanlısı Çeçen yönetiminin başkanı Ramzan Kadirov Çeçenya’da sadece 60-70 kadar direnişçi kaldığını duyurdu. Kadirov bahar gelmeden önce tüm direnişçileri yok etme sözü vererek “Bu kış onların son kışı. İnanın bana” dedi.
Böyle cesur bir açıklamayı neden yaptığı belli değil ama üç ay sonra bu açıklamanın Rus yetkililerin önünde Kadirov’un itibarına ciddi zarar verdiğini söylemek doğru olur.
Çeçenya’daki durumu analiz ettikten sonra Kremlindekiler ve federal güvenlik görevlileri onları hayal kırıklığına uğratan bir sonuca vardırlar: Çeçenya’nın yeniden inşa edilmesi, Çeçen halkının direnişçilere verdiği desteğe ya da Çeçen gençlerin direniş saflarına katılmalarına etki etmedi.
10 Nisan’da Kuzey Kafkasya’daki anti-terör birliklerinin komutanı General Arkady Yedelev Çeçenya’nın başkenti Caharkale’deki bir toplantıda Kafkasya’da 500 direnişçi grubun bulunduğunu ve direniş saflarının büyüdüğünü söyledi.
Ekonomik gelişmenin direnişçilere verilen desteği azaltmadığını gördükten sonra yetkililer direnişin hala neden bu kadar popüler olduğuna yeni bir açıklama getirdiler: ‘Radikal İslam’ın etkisi. Caharkale’deki aynı toplantıda FSB’nin Çeçenya şubesinin başkanı Vladimir Kulishov ‘devletin onlarca yıl devam eden dinsizliğinden sonra inananların çoğunun İslam’ın ne olduğu konusunda belli belirsiz fikirleri olduğundan’ şikâyet etti. Kulishov FSB’nin ülkedeki dini okullara izin veren Çeçen hükümetinin bir komisyonu ile birlikte çalıştığını söyledi.
Yani görünen o ki, yetkililer direnişin neden hala hayatta olduğu konusunda açıklama arıyorlar. Aynı zamanda bölgedeki direniş karşıtı mücadelelerinin başarısızlığından dolayı sorumlu tutulabilecek bir politik lider, şamar oğlanı arıyorlar. Kadirov ve hükümeti şamar oğlanı rolü için ilk tercih. 28 Mart’ta Kavkazky Uzel, Federal Başsavcılık Ofisi’nin Çeçenya şubesinin Kadirov’un hükümetinde finansal işlerden sorumlu kişileri, devlet bütçesinden zimmetine para geçiren hükümet görevlilerini cezalandırma konusunda başarısız olmakla suçladı. 29 Nisan’da federal Denetleme Komisyonu, Çeçenya bütçesinin planlamasında hatalar bulduğunu duyurdu.
Kadirov’un sürekli olarak Çeçenya’da hayatı iyileştirmek için ne kadar çok şey yaptığı konusunda övünmesi göz önünde bulundurulduğunda, Çeçen yetkililerin finansal politikaları ile ilgili bu tür kritik açıklamaların hedefinin Kadirov olduğu açık.
Kadirov ve Moskova arasında yeni bir anlaşmazlıklar silsilesini tetikleyen şey federal birliklerin bölgede gerçekleştirmiş oldukları oldukça başarısız olan kış operasyonu. Doku Umarov, Tarkhan Gaziyev, Aslanbek Vaduyev, Usman Muntsiyev, Hüseyin Gakayev ve diğer birçokları gibi- Çeçen direnişinin liderlerinden hiçbiri yok edilmedi, tutuklanmadı, hatta kış boyunca yaralanmadı bile. Özel birlikler iki kış ayı boyunca sadece Uvaise Techiyev tarafından yönetilen bir direnişçi grubunu yok edebildi. Techiyev’in grubunun yok edilmesi federal birliklerin Çeçenya’daki kış operasyonlarında elde ettikleri tek gerçek başarıydı. İnsan hakları savunucuları Çeçenya’da kaçırma olaylarında meydana gelen azalmaya dikkat çekiyorlar ama bunun sadece polis ve FSB arasındaki istihbarat sorununun bir sonucu olabileceğini dile getirmiyorlar. Eğer direniş faaliyetlerine kimin katıldığını bilmezsen kimi tutuklayacağını da bilemezsin ve Çeçenya’da meydana gelen kaçırma olaylarının büyük bir kısmının gerçekte güvenlik güçlerinin yasadışı tutuklamaları olduğu bir sır değil.
Peki Çeçen direnişçiler kış boyunca neden bu kadar başarılı oldu? Direnişçilerin kendileri bu başarının sebebini taktiklerindeki değişiklik olarak açıklıyorlar: Artık çoğu sürekli olarak dağlardaki üslerinde yaşıyor ve köylere inmiyorlar. Geçen sene Çeçenya’da direnişçilerle yapılan bir toplantıda Kafkasya direnişinin lideri Doku Umarov bu taktiklere neden ihtiyaç duyulduğunu açıkladı: “Bildiğimiz gibi burada –Çeçenya’nın dağlık bölgelerinde- sert geçiyor, ama buna rağmen mücahitler kışı ormanlarda geçirmeliler. Çünkü ormanda silahlı ve iyi donanımlı olduğunuz zaman, silah ve ekipmanlar yakınınızda olduğu zaman onurunuzu savunabiliyorsunuz. Bir mücahit ısınmak ya da uyumak için silahsız olarak eve geldiğinde düşmanlar saldırıyor ve onu öldürmeye ya da ele geçirmeye çalışıyor. Bu tür olayları önlemek için burada, ormanda kalmalıyız ve kışı burada geçirmeliyiz”. (Bu konuşmanın videosu youtube sitesinde bulunmaktadır. http://youtube.com/watch?v=SxiULCtU4Dk adresinden izleyebilirsiniz.)
Ne Rus ne de Rus yanlısı Çeçen askerlerinin dağ savaşlarında, Çeçenya’nın dağlık alanları gerçek evleri olan gerillalar kadar iyi olmadıkları iyi biliniyor. Bu kış Çeçenya’nın dağlarında (Kurçaloy, Nocay-Yurt ve Vedeno bölgeleri) meydana gelen çatışmalar bunu bir kere daha ortaya koydu. Rus birlikler ve Çeçen polisler bu çatışmalar sırasında ciddi kayıplar verdiler ama operasyonlar hiçbir gerçek sonuca ulaşamadı. Direnişçiler dağlarda kalarak temeli ‘araştır, kuşat ve direnişçileri yerleşim yerlerinde teker teker öldür’ olan güvenlik güçlerinin direnişçilerle mücadele etmekte kullandıkları asıl metodu etkisiz hale getirdiler.
Bu arada baharın gelmesi ile birlikte direnişçiler polisin ve diğer güvenlik birimlerinin taktiklerini kendilerine karşı kullanmaya başladılar. Direnişçi gruplar dağlarda, ormanların içindeki üslerinden yerleşim yerlerine iniyor, polisleri ve Kadirov hükümetinin en aktif görevlilerini kaçırıyor ya da öldürüyorlar. 17 Nisan’da üç direnişçi Sunja bölgesi polis departmanının başkanı Ali Gaytamurov’u kaçırdı ve öldürdü. 20 Nisan gece geç saatlerde bir direnişçi grubu Şalaji köyüne girdi ve iki polisi ve Çeçen Adalet Bakanlığı’ndan bir görevliyi kaçırdı. Bu nisanda direnişçiler polislere saldırdılar ve Urus-Martan, Açhoy-Martan, Sunja ve Vedeno bölgelerinin bazı köylerindeki yönetim binalarını yaktılar. Kadirov’a sadık olanlar asıl hedef. Doku Umarov ve diğer direniş komutanları, Kadirov’un Çeçenya’daki gücünü azaltarak Kremlin’in bölgedeki ‘Çeçenleştirme’ politikasına zarar verdiklerini anladılar. Çeçenleştirme politikası direnişçiler için en büyük problem olmaya devam ediyor ve bu politikayı bozmak direniş liderliğinin en öncelikli hedefi. Doku Umarov “Çeçenya’da maaş almak için kafirler adına çalışan 160 bin işçi var. Ruslar bu insanlara güveniyor ve onları bize karşı çıkmak için kullanıyorlar. Bu insanların yaptıkları büyük bir kötülük ve bundan dolayı sorumlu tutulacaklar” dedi. (http://youtube.com/watch?v=SxiULCtU4Dk)
Çeçenya’daki durumun bu yaz nasıl gelişeceğini tahmin etmek zor. Bununla birlikte, Kadirov’un adamlarına karşı direnişçilerin saldırılarının artacağı farz edilebilir. Çünkü Kremlin’in Kadirov’un bölgeyi kontrol edebilme yeteneği konusundaki şüpheleri ne kadar çok olursa bu durum, Çeçen direnişi için o kadar iyi olur.
Andrey Smirnov’un Chechnya Weekly’de (Volume IX, Issue 17) yayımlanan bu yazısını Ajans Kafkas için Cavit Yılmaz çevirdi.
Andrey Smirnov
