Kremlin, Çeçenya’da 10 yıllık "anti-terör operasyonu"nu bitirdi. Bu terimin maskesini alırsak 100 bini aşkın sivilin yaşamına, binlerce insanın sakat kalmasına, kent, kasaba ve köylerin yerle bir olmasına yol açan, yüzbinlerce insanı mülteci yapan, halkı sersefil bırakan, Çeçenlerin özgür ruhunu törpüleyen, onurla yaşattıkları geleneklerini örseleyen velhasıl en güzel şeyleri alıp götüren kirli savaş resmen sona ardı. Ne ala! Lakin buna ne sevinen ne de bayram eden var. Biri hariç: Kremlin güdümlü Çeçen başkan Ramzan Kadirov…
Çeçenler sevinemediler çünkü ne işgal ne de savaş bitmiş değil; Her türlü melanetin başı 42. Piyade Tugay’ı ve Rus İçişleri ordusu Çeçenya’da meskûn olmaya devam edecek. ‘Kabus karargahı’ Hankala’nın Rus güçler tarafından boşaltılacağını ummak nafile. Sadece asker sayısı 50 binden 30 bine düşmesi muhtemel. Tabi bu kararın Çeçenlerin yaşamını teknik olarak kolaylaştırması umulan noktaları yok değil; Sokağa çıkma yasakları kalkacak, belki kontrol noktaları azalacak, Caharkale’deki havaalanı uluslararası uçuşlara açılacak, gazeteciler FSB ya da askerlere iliştirilmeden bölgeye gidebilecek vs… Ama işin özünü oluşturan FSB, MVD, GRU gibi istihbarat ve güvenlik birimlerinin baskı, takip, şiddet, adam kaçırma, işkence, yağma ve zorbalık politikaları yani halka karşı örtülü ve kirli savaş muhtemel ki bitmeyecek.
Esasen Rusya’nın Kafkasya’nın her hangi bir yerinde savaşmak için savaş ilan etmesine ihtiyacı da yok. Güya savaş Çeçenya’daydı ama adı konulmamış savaş İnguşetya ve Dağıstan’da sürüyordu ve hala sürüyor…
Peki ne oldu da Kremlin Çeçenya’da kağıt üzerinde savaşı bitirdi? Sözgelimi direniş tehlikesi tamamen bertaraf mı edildi? Ya da Rusya’yı bu karara mecbur bırakan bir direniş mi sergilendi? İkisi de değil. Ruslar uzun zamandır Çeçen direnişini yok etme işini Çeçenlere ihale emiş durumda. Artık direnişe karşı savaşı Ruslardan çok Kadirovski diye etiketlenen Kadirov’a bağlı güçler yürütüyor. Eskiden Çeçen’i Çeçen’e kırdırma operasyonlarını Zapad ve Vostok taburları yapıyordu. Ama Kremlin Rus yanlıları arasındaki iktidar savaşına Kadirov lehine müdahale edip iki taburu tasfiye ettiğinden beri Putin güçlerini tek başına Kadirovskiler temsil eder hale geldi.
Kadirov’un adamları Rusları aratmayacak taktiklerle dağdaki Çeçenleri indirmenin ve ‘Çeçenya’da her şey normale döndü’ propagandasına gölge düşüren yurtdışındaki Çeçenleri suikast dahil her türlü zorbalıkla döndürmenin derdinde. Operasyonlar eksik olmazken özellikle direnişçileri ailelerine baskı bayarak silah bırakmaya zorlama süreci işletiliyor. Bir kere dağlık bölgelerdeki köyler topyekun suçlu muamelesi görüyor; Kadirov’a göre eğer köylülerin yardımı olmasa direnişçi de barınamaz, teslim olur. Bu yüzden açıkça köyleri ‘işbirlikçi, hain, yatakçı’ olarak itham etmekten kaçınmıyor. Direnişçileri teslim olmaya zorlamak için aileleri kaçırılıyor, işkence ediliyor, her türlü haktan mahrum bırakılıyor hatta evleri yakılıyor.
Bir de direnişin hem formasyonu, hem ağırlık merkezi Çeçenya’da büyük askeri operasyonların etkinliğini boşa çıkaracak ve büyük askeri varlığı lüzumsuz kılacak şekilde değişti. Doku Umarov, Çeçen-İçkerya devlet başkanlığından kendi kendini azledip ‘Kafkasya Emirliği’ni ilan ettiğinden beri direniş atlası bütün Kafkasya’yı işaret ediyor. Başta Dağıstan, İnguşetya, Karaçay-Çerkes ve hatta ezici çoğunluğu Hıristiyan olan Kuzey Osetya olmak üzere Kafkas cumhuriyetlerindeki ‘silahlı cemaat’ örgütlenmeleri Kafkasya Emirliği’ne bağlı emirliklere dönüşüverdi. ‘Ulusal bağımsızlık’ karakterindeki direnişin ideolojik söylemi de ‘İslami cihad’a evrildi. Birkaç yıldır bu yapılarla Rus güçlerinin başı bütün Kafkasya’da belada…
Çeçenya’da kağıt üzerinde savaşı bitirme kararının asıl görülmesi gereken tarafı ise şu; Bu Kadirov’un çok istediği bir şeydi. Kadirov siyasi ve ekonomik gücü Putin adına tekeline aldıktan sonra güvenlik alanında da otoritesini sınırlayan FSB’den kurtulmak istiyordu. ‘Antiterör operasyonu’ koşulları Kadirov’un başlangıçta direnişçilere karşı elini güçlendirse de artık buna ihtiyaç duymaz hale geldi, hatta ayak bağı olarak görmeye başladı. Bundan böyle Kadirov kendi hesabına direnişçilere ve mültecilere ‘Artık savaş bitti, sizin dağda ya da yurtdışında kalmanızı gerektirecek durum kalmadı’ demeye çalışacak.
Sonuç itibariyle Rusya, Kadirov’a Çeçenya’da büyük bir kredi açmış oldu. Kadirov ‘yatırım, yeniden yapılanma ve normalleşme ortamı sağlamak için savaşı bitirin’ diye geçen ay Kremlin’e çağrıda bulunduğunda Rus Devlet Başkanı Dimitri Medvedev’in "Orada neler olup bittiğini takip edeceğiz, sorun çıkarsa katı bir şekilde hareket edeceğiz" açıklamasını yapmasının anlamı açık; Balyoz Çeçenlerin tepesinde asılı duracak, eğer bağımsızlık nüksederse Çeçenya örs, Rus ordusu çekiç olmaya devam edecek.
http://www.dunyabulteni.net/news_detail.php?id=73829
Fehim Taştekin
