Türkiye ve Avusturya’da Çeçenlere yönelik suikastlar ve Norveçli bir Çeçen temsilcinin namlunun ucundan dönmesiyle ortaya çıkan yeni süreci gazeteci Andrey Babitski, svobodanews.ru’ya yazdı. Babitski’nin "Avrupa’da Çeçen diasporası ‘temizliği’; Ramzan Kadirov kimi ve nasıl Çeçenya’ya döndürmeye çalışıyor?" başlıklı yazısında kendi görüşleriyle birlikte görüştüğü kişilerden alıntılar aktarıyor. (Ajans Kafkas)
İrina Lagunina: Umar İsrailov’un 13 Ocak 2008’de Viyana’da öldürülmesi Avrupa’yı çalkaladı. İsrailov, Rusya’dan kaçabilen, Ramzan Kadirov’a boyun eğen çok sayıdaki güvenlik birliklerinden birinin eski çalışanı idi. Avusturya’da yaşamaya başlayan İsrailov Çeçenya devlet başkanı aleyhinde Strasbourg mahkemesine başvurmuş ve onu insanların işkence ve cinayetlerine bizzat katılma ile suçlamıştı. Bu haberin ardından Norveç’te yaşayan bazı Çeçenlerin hayatları da tehlikeye girdi.
Andrey Babitski: Bu olay Avusturya toplumunu şundan dolayı da şok etti; İsrailov trajik olaydan kısa bir süre önce tehdit edildi, ondan Strasbourg’a verdiği dilekçeyi geri alması ve Çeçenya’ya dönmesi istendi, takip edildi. O kendisine koruma verilmesi talebiyle polise başvurdu, ancak reddedildi. Gazeteci Magomed Toriyev Viyana’ya gitti ve mültecilerle konuştu. Henüz birçok kişinin bilmediği birçok olayı açığa çıkardı. Cinayetin nedeni hakkındaki bir çok versiyon arasında şu da var: İsrailov Avrupa’da, Kadirov’a hizmet ederken elinden zarar gören insanlarla karşılaştı. Güya bu kurbanlardan biri intikam almak istemiş olabilir.
Magomed Toriyev: İsrailov gerçekten Kadirov’a hizmet ettiği dönemde esirlerin olduğu gibi sivil vatandaşlara yapılan işkencelere katıldı ve onlardan bazıları ile Avusturya’da karşılaştı. Özellikle Doku Umarov’un temsilcileri olan Barayev kardeşlerle karşılaştı. Gerçekten onun anlaşmazlıklarının olduğu, bir keresinde dövüldüğü söyleniyor. Sonuç olarak da İsrailov her şeye son vermek için şeriat mahkemesi istedi ve yaptıklarından ötürü affedilmeyi istedi, açıkça tevbe etti. Bunun ardından o affedildi, mahkeme olmadı, ancak insanlar tarafından affedildi. Ve daha sonra bu konuda bir gelişme olmadı.
Andrey Babitski: Avusturya polisinin elinde hakkında ölüm emri bulunanlar listesi olması ilginç. Ve bugün benzeri bir listenin Norveç polisinde de olduğu açığa çıkıyor.
Magomed Toriyev: Avusturya’da 8 kişi gözaltına alındı, dördü serbest bırakıldı, dördü gözaltında. Asıl organizatör şoför İdilov tutuklandı, gözaltı süresi uzatılıyor. Tüm Avusturya’da polis yüzlerce insanı ziyaret etti, onlara koruma teklif etti. İnsanlar listelerde oldukları konusunda uyarıldılar, halbuki bu insanlar Avusturya’ya yeni gelmişlerdi. Öncelikli olarak Zakayev adlı listeler var, bu listelerde yok edilmesi gereken, Kadirov tarafından cezalandırılmış Çeçenler listeleniyor. Ama Avusturya’da başka listelerden, gerçek listelerden de söz ediliyor, özellikle bu listeden olan kişiler polis tarafından ziyaret edildi, kendilerine koruma sağlanabileceği, hayatlarının tehlikede olduğu bildirildi.
Andrey Babitski: Mülteciler arasında cinayetlerin ardından Kadirov’un olduğu konusunda çok az kişinin şüphesi var. Şu veya bu kişilerin olaya karışmış olmasıyla ilgili farklı şeyler söyleniyor.
Magomed Toriyev: Gerçekten olayların baş suçlusu olarak Kadirov düşünülüyor. Olayların suçlusu olarak Rusya yönetimi ile işbirliğine başlamış olan bürokratlar da düşünülüyor, özellikle de sürekli olarak Peşhoyev’in adı geçiyor. Ama bunun delili yok. Bu cinayetle ilgili iki halk versiyonu var. Birincisi şöyle; tüm bunlar Rusya elçiliği danışmanı olarak çalışan Peşhoyev tarafından organize edildi. Turlayev de suçlanıyor. Turlayev buradaydı, İdilov ile görüştü ve mültecilerden aldığım bilgilere göre, ona büyük para verdi. Polis ondan bu parayı aldı. Rakam hakkında sadece mülteciler konuşuyor, polis bu konuda rakam vermiyor.
Andrey Babitski: Mülteciler başarılı şekilde Çeçenya’ya dönmüş olan katillerden birinin adını bildiklerini söylüyorlar.
Magomed Toriyev: Yine resmi bir delili olmayan, Leç adlı katilin Çeçenya’ya döndüğü tahminleri var. Çeçenya’da kötü denmeyecek şekilde karşılandı, BMW adlı, yeni ev inşa ediyor, hiçbir pişmanlık yaşamıyor.
Andrey Babitski: Geçen hafta mülteci Ruslan Halidov, Ramzan Kadirov’un kendisine Norveç’te bu ülkedeki Çeçen diasporası temsilcisi Magomed Oçerhaci’yi öldürme emrinde bulunduğunu açıkladı. Magomed Oçerhaci ile irtibata geçtim ve gerçekleşmeyen cinayetle ilgili görüştüm.
Magomed Oçerhaci: Onun sözlerinden ve hareketlerinden, Kadirov ile ilgisinin olmasından utandığı açık. Buradaysa son zamanlarda Kadirov’a ve Rusya yanlısı yönetime çok negatif bir yaklaşım var. Tavırlarından onun çok pişman olduğu, bundan dolayı insanlarla görüşmek istemediği görülüyor. Devleti tarafından cezalandırmaya hazır olduğunu da iddia ediyor.
Andrey Babitski: Son aylarda Azerbaycan’da, Çeçenya yer altı silahlı örgütü ile irtibatta olan üç Çeçen mülteci öldürüldü. Son cinayet 26 Şubatta kimliği belirlenemeyen kişilerce Kafkasya Emirliği temsilcisi Musa Atayev’in vurulması ile gerçekleşti. Çek insan hakları sitesinde Anzor Mashadov’un Kadirovcuların kendisinden Çeçenya’ya dönmesini istediği, aksi takdirde kendisi ve ailesini ölümün beklediği yönünde açıklaması yer aldı. Anzor Mashadov ile görüştüm, şunları söyledi.
Anzor Mashadov: Anzor eğer dönmezsen, sen ve diğerleri öldürülebilir denildi. Doğrudan böyle söylendi.
Andrey Babitski: Resmi Caharkale şimdiden İsrailov ve Halidov’un açıklamalarını reddetti. Çeçenya devlet başkanı basın sözcülüğünü yürüten Vishan Abuhaciyev’e yabancı ülkelerde meydana gelen, birbirini takip eden skandallar hakkında konuşması için başvurdum. Şöyle cevap verdi.
Visan Abuhaciyev: Eğer o devlet başkanın korumasında idiyse, devlet başkanının koruması yeterince garantilenmiş kişiler, o zaman neden oraya kaçıyor, anlaşılmaz. Basın sözcülüğünde çalıştığım süre boyunca gençleri yeterince öğrendim, ama bu kişiyi hiç görmedim, televizyonda ilk kez gördüm. Yüzünü hiç bilmiyorum. Ve onun söyledikleri yerel gazeteciler tarafından ailesi ve yaşadığı yerin belediye başkanından sorulduğunda bu haber doğrulanmadı. Bu kişi dolandırıcı idi. Şimdi Anzor Mashadov tehdit edildiğini söylüyor. Norveç’te oturuyor, şunu, şunu yaptılar diyor. Orası tamamen farklı bir cumhuriyet, tamamen farklı bir durum. Hiç kimse tehdit edilmiyor, kesinlikle hepsi sükunet içinde.
Andrey Babitski: Memorial insan hakları merkezi üyesi Aleksandr Çerkasov, cinayetle Rusya istihbaratının ilişkisi olabileceğini düşünüyor.
Aleksandr Çerkasov: Avrupa, Kafkasya, Azerbaycan ve Türkiye’de Çeçen mültecilere yönelik gerçekleştirilen cinayetleri, Sovyetler Birliği döneminde işbirliğini reddedenlere karşı istihbarat tarafından yapılan cinayetlerle kıyaslamak mümkün. Bu cinayetlerin ardında hangi kurumlar var? Uzmanlar farklı kurumlar gösteriyor.
Andrey Babitski: Agentura.ru sitesinin baş editörü Andrey Soldato, bazı cinayetlerin ardında Rusya istihbaratının olduğu fikrine katılıyor.
Andrey Soldatov: Bence, en azından cinayetlerin bir kısmı, özellikle Abhazya, Azerbaycan ve geçen sene sonunda Türkiye’de gerçekleşen cinayetler özel operasyondu ve ifade edilmeye çalışıldığı gibi herhangi bir hesaplaşmanın sonucu değil.
İrina Lagunina: Geçen sene sonunda Grozni televizyonu Avrupa’da uydu yayınına başladı, sene başında ise Ramzan Kadirov mültecilere Çeçenya’ya dönüş çağrısında bulunduğu dört saatlik bir basın toplantısı düzenledi. ÖZ/FT 14.03. 2009
Andrey Babitski
