Rus ve Batılı medya organları küçük ama ‘sıcak’ Kafkasya cumhuriyeti İnguşetya’ya yeniden dikkat kesildi. Bahane elle tutulur: Ülkenin sivil protesto gücü Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev’den İnguşetya Devlet Başkanı Murat Zyazikov’un görevden alınması ve devlet başkanlığı görevine Ruslan Auşev’in getirilmesi talebinde bulundu.
Önümüzdeki günlerde muhalefet İnguşetya Cumhuriyeti’nin 80 bin vatandaşının imzasını sunacak ve ‘İnguş meselesinin’ artık önemsenmeden bir kenara itilmesinin mümkün olmadığına Kremlin’i kesinkes ikna etmek üzere İnguş halk mitingi düzenleyecek.
Organizasyon komitesi başkanı Magomed Hazbiyev "Son bir aydır güvenlik organı çalışanları ve siviller her gün öldürülüyor. İnguşetya Cumhuriyeti’ni bu duruma Devlet Başkanı Murat Zyazikov ve onun çevresindeki insanlar getirdi" yorumunu yaptı. Hazbiyev’e göre, eski İngueştya Devlet Başkanı Ruslan Auşev ülkeyi ‘dışarıdan’ yönetmeyi seçti. Auşev’in kendisi bu haberi doğrulamıyor, ama yalanlamıyor da. Zyazikov ise hiçbir şey olmuyormuş tavrı takınıyor. Federal merkez ise henüz tepkisiz.
Durumu Karabulak’ta insan hakları örgütü Maşr (Barış) Başkanı Magomed Mutsolgov yorumladı:
– İnguşetya’da oluşan tepki hareketlerini nasıl değerlendiriyorsunuz?
– İnguşetya’da örgütlü ve mükemmel bir siyasi muhalefet yok, bunun için kaynak yok, muhalif düşünen insanlar var. Eğer vatandaş düşüncesini açık eylemle ifade etmek istiyorsa, bu onların anayasal hakkıdır, yapmaları gereken sadece yönetimi niyetleri hakkında haberdar etmek, deklarasyonda bulunmaktır. Ama böyle bir eylem için yapılacak başvuruyu (bugün açık hukuk zorbalığı ülke için bir norm oldu) İnguşetya yönetiminden kabul edecek birinin olduğuna inancım zayıf. Ancak 2006’da Anna Politkovskaya için yapılan eylemde görüldüğü üzere izin verilse bile polisin göstericilere güç kullanmamasının garantisi yok.
– Muhaliflerin Devlet Başkanı Medvedev’den taleplerini sadece ülkenin liderinin Auşev ile değiştirilmesiyle kısıtlaması sizi şaşırtmıyor mu? Mesela neden özerk bölge başmanlarının eskiden olduğu gibi halk tarafından seçilmesi istenmiyor?
– Şaşkınlığınızı paylaşıyorum. Bana göre bölge başkanlarının seçiminin iptali anayasaya aykırıydı! Anayasada açıkça Rusya Federasyonu vatandaşlarının seçme ve seçilme hakkı olduğu ifade ediliyor, şimdi demokrat seçimler yitirildi. Üstelik bildiğim kadarıyla sadece İnguşetya ve Çeçenya, yerel idare başkanlarının bile seçilmediği iki ülke. Halbuki anayasaya göre onların seçilmesi lazım! Ve bu benim Ruslan Auşev’e sorduğum ilk soru, çünkü onun döneminde de yerel idare başkanları seçimi yoktu… Ama insanların Auşev’in geri dönüşünü neden istediklerinin bir izahı var: Halk bugün güvenlik hissini kaybetti, güvenlikçilerin zorbalıkları arttı ve Auşev yönetimi zamanına kıyasla karşıtlık çok büyük. En önemlisi, bugün İnguşetya’da işlenen suçlardan dolayı kimse hesap vermiyor, yönetim ise hiçbir şeyi fark etmediği tavrı takınıyor ve gölgeye kaçıyor. Bundan dolayı İngueştya vatandaşları, birçok meselede sorumluluk almaktan kaçınmayan halkla arasına kalın bir duvar örmemiş eski devlet başkanı Auşev’i hatırlıyor. Halk, tam da Auşev’in durumu düzelteceğini umuyor.
– Sadece devlet başkanının değiştirilmesini talep edip hiçbir kurumsal yapıda değişiklik istememek doğru mu?
– Şahsiyet elbette az şey demek değil (bu ciddi bir faktör), ama sizi temin ederim ki, Kremlin’in desteği olmadan, doğrudan Dmitri Medvedev’in desteği olmadan İnguşetya’da durumu değiştirmek mümkün değil. Geçenlerde dışındaydım, Strasbourg’da, Avrupa Konseyi’nde, ABD’de. Oraya Batı’nın desteğini aramak için gitmedim. Onların bir şey yapabileceğine dair bir hayal kurmuyorum. Öncelikli olarak Kremlin’in dikkatini çekip İnguşetya’daki güvenlik meselesiyle ilgilenmeye mecbur bırakmak için gittim. Yönetim insanların sesini duymakla sorumludur. Hiç değilse son yıllardaki olayları göz önünde bulundurarak bunları görmemezlikten gelmemeli…
– İnguşetya muhalefeti, Kremlin’de artık Zyazikov’un görevden alınması yönünde sağlam bir düşünce oluştuğuna ve sadece adayın müzakere edildiğine inanıyorlar…
– Zyazikov’la ilgili her şeyin kararlaştırıldığını sanmıyorum. Ama ona karşı on binlerce imza toplanıyorsa, bürokratların yerinde olsaydım bu insanların ne istediğini düşünürdüm. Ama şunu anlamak lazım: Eğer Kremlin’de Kuzey Kafkasya’daki sürekli tırmanışa son verilmek istenseydi, bu soruna çoktan son verilmiş olurdu. Uzun seneler temizliklerden, cinayetlerden söz ettik… Ve sonuç ne? Son bir buçuk ayda statü sahibi birinden üç defa aynı cümleyi duydum. İnguşetya’da insanların kaçırılmasını ve öldürülmesini istemediğim şeklindeki sözlerime karşılık FSB çalışanı şöyle dedi: "Orman doğranıyor, yonga uçuyor". Aynı şeyi Duma milletvekillerinden biri Avrupa Konseyi toplantısında tekrarladı. Sonunda aynı cümleyi hemen geçtiğimiz günlerde yerel bürokratlardan biri dile getirdi. Anlıyor musunuz, bu artık ortak payda! Ama ben hiçbir zaman, insanların, kaderlerinin ve yaşamlarının, birilerinin siyasi veya ekonomik menfaatlerine kurban edilebilecek yonga olduğunu kabul etmeyeceğim! Rusya’da ve Kremlin’de herkesin şunu anlamasını istiyorum: İnguşlar yonga değiller!
– Size göre sonunda insanların gerçekten yongaya dönüştüğü orman doğramanın artık yeterli olduğu düşüncesine Kremlin yaklaştı mı acaba?
– Yeni Devlet Başkanı Medvedev’de böyle bir anlayış ortaya çıkacağına inanmak istiyorum. Ve Kremlin’in sonunda iradesini ortaya koyacağına ve kanlı sınırsızlığı durduracağına inanmak istiyorum. Şimdilik böyle bir iradenin ortaya çıkış işaretlerini görmüyorum, ama bir çok yurttaşım gibi ben de bunun ortaya çıkması için her şeyi yapıyorum.
***
Rusya Bilimler Akademisi Etnoloji ve Antropoloji Enstitüsü’nde tarihi bilimleri doktor adayı Ahmet Yarlıkov ise İnguşetya’daki muhalefetin çıkışlarını şöyle yorumluyor:
İnguşetya Cumhuriyeti’nde muhalefetin aktifleşmesi mantıklı. İnguş muhalifleri çoktandır, hem de metodik olarak seslerini yükseltiyor; protestonun miting formunda yapılması yaygınlaştı. Eğer muhalefet izni alabilirse hiç şüphesiz miting gerçekleşecek. Ama bunun Kremlin’e nasıl etki edeceğini söylemek zor. Mitinge kulak kabartılabilir, ama fark edilmeden de kalabilir… İnguşetya’da muhalefet bu tür adımları çoktandır atıyor, ama etkisinin şu ana kadar olmadığı da kimse için sır değil…
Bölge başkanlarının seçiminin geri döndürülmesi talebiyle ilgili olarak, bu şu anda muhalefet için en önemli konu değil, gerçi protesto sürecinin önemli bir bölümü…. Ve bu tüm Kuzey Kafkasya cumhuriyetlerini ilgilendiriyor. Dağıstan’da bile bu tür istekler bir zamanlar yüksek sesle dile getirilmişti, ama onlar artık söndü. Dağıstan’da en büyük etnik grubun duyguları tatmin edildi, devlet başkanı olarak Avar konuldu ve bölge başkanının seçilmesi talebi son buldu.
İnguşetya Cumhuriyeti’nde de muhalefete feragatte bulunulması yoluyla gerginlik soğutulabilirdi. Ama bana göre Murat Zyazikov yine de görevden alınmayacak. Yönetimin bu sefer mitingin kanunsuz olduğunu ilan etmekle yetineceğini ve tüm protestolara önem vermeyeceğini düşünüyorum. Sayın Zyazikov’un Kremlin tarafından desteği emsalsiz! Bu tür işlerden bir başka bölgenin başkanı hemen görevden alınırdı, o ise kaldı. Ama bu sefer bir çok şey muhalefetin hareketlerinin genişliğine bağlı olacak… ÖZ/FT (Ajans Kafkas)
İdelo.ru’da çıkan bu röportajı Ajans Kafkas’tan Özlem Güngör Türkçeye çevirdi.
Yekaterina Semıkina-Yuliya Goryavina
