Dağıstan’ın yeni devlet başkanının seçimiyle ilgili uzayan hikayenin artık bir amacı var: Şu anki bölge Başkanı Mukhu Aliyev’in pozisyonunu zayıflatmak. Veya onun pozisyonunun zayıflığını açıkça göstermek.
Burada öncelikli olan önemli değil: Gerçek zayıflatma mı, yoksa böyle gösterme mi? Her halükarda eğer Aliyev atanacak olursa, bu artık birçok gözlemcinin Kasım 2009’a kadar algıladığı Aliyev olmayacak. Kendi adamını Dağıstan Federal Vergi İdaresi başkanlığına oturtmak isteyen güçlü federal ekibi, şubatta yenen Aliyev olmayacak. Temmuzda kendi göstermiş olduğu adayının, hayati önemi olan Dağıstan İçişleri Bakanlığı’na atanmasını elde etmiş Aliyev olmayacak.
Birçoğunun düşüncesine göre ‘eski’ Aliyev, Birleşik Rusya Partisi, Dmitri Medvedev’e, güya Aliyev’in kendisinin sunduğu listeden daha mükemmel devlet başkanlığı adaylar listesini sunduğunda yok oldu. Ancak Birleşik Rusya’nın liste oluşturması süreci topluma kapalıydı ve liste sansasyonel değildi, üstelik Aliyev için yenilemez rakipler vardı. ‘Eski’ Aliyev’e daha büyük güçte darbe olan ise listenin kendisi değil, onun yayınlanmasıydı. Ortaya çıktı ki, Birleşik Rusya Partisi’nin listesine karşı çıkıp açıkça Aliyev’i destekleyecek Dağıstan milletvekilleri, işadamları ve otoriter insan sayısı oldukça az. Federal merkeze mesaj için bölge başkanını destekleyen eylemler yapılamadı.
Aralığın ikinci yarısında Aliyev’in belediye düzeyinde ne kadar başarısız olduğuyla ilgili bilgiler ortaya çıktı. Medyada Dağıstan’da gizli aday listesi oluşturulmasına karşı protesto amacıyla Birleşik Rusya Partisi’nden toplu çıkış hazırlığı olduğu açıklandı. Bu konuda bir gazeteden diğerine kesinlikle hiçbir değişiklik olmadan bu çıkışların güya planlandığı şehir ve ilçelerin listesi gezindi. Listenin nereden geldiğine özellikle bakmak gerekiyor, çünkü listeye özellikle Aliyev’in sağlam desteği olan belediyeler giriyor. Listede bulunanlar:
1. Mahaçkale: Başkent Belediye Başkanı Said Amirov’un Birleşik Rusya listesinden hoşnut olmaması için gerekçeleri var, çünkü orada çok kişi vardı, ancak kendisi yoktu. Ama Mahaçkaleli partilileri protesto dalgası sarsa bile, bu Aliyev’i bizzat etkiler miydi şüpheli, çünkü herkes onun belediye başkanı ile ilişkilerinin hiçbir zaman oldukça dostane olmadığını biliyor.
2. Hasavyurt: Coğrafi açıdan önemli, Çeçenya ile sınır. Uzun yıllardır şehrin başkanı olan Saidpaşa Umahanov, bir zamanlar ülke yönetimine muhalifti, son zamanlarda ise gerçekten Aliyev ile iyi ilişkiler içinde olduğunu gösteriyor. Ama şu anda Hasavyurt şehir ekibi belirli ekonomik kayıplardan (özellikle ülke üzerinden geçen petrol hattının korunmasına bağlı) dolayı zayıfladı ve Hasayurt bölge yönetimi ile (başkanı Alimsultan Alhamatov’un sonbaharda Moskova’da öldürüldü) anlaşmazlıkla örselendi.
3. Gergebilsk bölgesi, Kizilyurt şehri, Kizilyurtosvk bölgesi: Kesinlikle toplu olarak burası Dağıstan’ın oldukça önemli bir kısmı, ancak Aliyev’in orada etkisini çoğunlukla tek bir kişi, Gergebilsk Bölge Başkanı Magomed Magomedov sağlıyor, sadece devlet başkanıyla ilişkilerinden değil, aynı zamanda tanınmış federal müdürlüklerden birinin Dağıstan idaresindeki iyi pozisyonları ile güçlü ve kendi kendine yeten biri olmasından dolayı.
4. Levaşi: Levaşinsk bölgesi, klan ve milli yapıda heterojen. Aliyev’in genel sekreterinin memleketi. Ancak 11 Ekim seçimlerinde bölge başkanının değişmesinin ardından bölge daha çok Amirov’un dağlık başkenti oldu ve Dağıstan devlet başkanı ‘kumbarasına’ Mahaçkale gibi şartlı olarak atılabilir.
5. Derbent ve Derbent bölgesi: Derbent’te 11 Ekimde yapılan belediye seçimleri Rusya genelinde bir skandalla sonuçlandı ve Aliyev tarafından aktif olarak desteklenen ve kazanan Feliks Kaziahmedov mahkemede görevini savunacak mı tamamen belli değil. On yıllardır Derbent bölgesinin başkanlığını yapan Azerbaycan ailesine gelince, onun fertleri belediye seçimlerinde Aliyev’in adayını desteklemiş görünüyordu, onu şimdi de destekleyebilir. Ancak biliniyor ki, bölge milli yapısı ile zor, Azeri topluluğu orada dinsel açıdan farklı, bundan dolayı bölge yönetiminin desteği, tüm bölgenin Aliyev’in ‘cebinde’ olduğu anlamına gelmiyor.
Bu protesto coğrafyası ne kadar gerçek bilinmiyor, veya onu yayınlayanlar özellikle şunu demek istediler: İşte bu ve bugün tümüyle ‘Aliyevci’ Dağıstan var, ancak bu küçük belediye yüzdesinde Aliyev’in gücü oldukça göreceli.
Dağıstan’dan planlı olarak Aliyev’in etkisinin azalmasıyla ilgili gelen sinyaller, çok sayıda yerel anlaşmazlıklarla başkanın durumunun ağırlaşması onun yeniden atanma olasılığını ihtimal dışı bırakır mı şüpheli. Ancak tüm bu durumların unutulması da galiba mümkün olmayacak. Bu, 2002’de alçaltıcı ikinci tura mecbur bırakılan, az kalsın tamamıyla ‘ devrilecek’ iken yeniden yönetimde bırakılan (ancak bir başka Rahimov olarak, devlet petrol komplekslerine ‘Vikinglerin’ girmesine izin veren Rahimov olarak) Başkurdistan Devlet Başkanı Murtaza Rahimov ile paralelliğe mecbur bırakıyor. Rahimov gibi, seçimlerden ‘kurtulamayan’ Dağıstan devlet başkanının, biyografisinden Kasım-Aralık 2009 imajını zamanla silme olasılığı var. Dağıstan’ın petrol (ve diğer) sanayi sektörü Başkurdistan’ınkine göre daha mütevazı. Bundan dolayı zayıflamış olan Aliyev büyük ihtimalle yeni görev süresinde öncelikli olarak yabancılar için Dağıstan’daki federal para üzerinde kontrol için yol açacak. Olayların bu şekilde gelişmesi halinde tek bir soru: Kontrolün kendisiyle paylaşılacağı kişiler sorumluluk almaya hazır mı?
RE/ÖZ/FT
Regnum Haber Ajansı Genel Müdür Yardımcısı Konstantin Kazenin’in yazısını Ajans Kafkas için Özlem Güngör Türkçeye çevirdi.
Konstantin Kazenin
