Nalçik/Ajans Kafkas – Kabardey-Balkar Cumhuriyeti’nde Adıgeler, Balkarlara haksız toprak transferi yapıldığını düşündükleri yasal düzenlemelerin geri alınması talebiyle başkent Nalçik’te bir miting düzenledi.
17 Kasım’da Abhazya Meydanı’nda düzenlenen mitingde toprak meselesiyle ilgili 2005 öncesi duruma dönülmesi istendi. Yaklaşık bin kişin katıldığı mitingde toprakla ilgili yasal düzenlmelerle ilgili Adıgelerin taleplerini içeren 13 maddelik bir bildiri yayımlandı.
Adıge Sivil Hareketleri Koordinasyon Konseyi temsilcisi Jelyabi Kumehov, Kabardey-Balkar Cumhuriyeti’nin yapıcı ve sağlıklı gelişim sürecini Balkar Halkı İhtiyarlar Heyeti’nin boşa çıkardığını savunarak, “Balkar milli hareketlerinin kriz ve hastalıklı reform sürecinde aktifleşmesi gelenekselleşecek. İstikrar bozucu güçler devlet başkanına, aslında ise tüm Kabardey halkına savaş ilan etti” iddiasında bulundu. Kumehov “Karaçay-Balkar etnik tarihçileri kendi ırkdaşlarında, baş düşmanlarının Kabardeyler olduğu düşüncesini oluşturmayı başardı. Bu platformda onlar, uzak planlarını gerçekleştirmek için etnik seferberlik gerçekleştiriyorlar” suçlamasını yönelitti.
Kumehov, ‘etnik tarihçilerin’ halklarına Kabardey-Balkar’da en eski halkın Balkarlar olduğunu, Kabardeylerin ise daha sonra geldikleri düşüncesini aşıladıklarını belirterek “Bundan dolayı onlar, Balkarların dağ ve bayır arazilerine hakları olduğunu düşünüyorlar” dedi.
Kumehov’a göre, Sovyetler döneminde Balkarlara 200 bin hektardan fazla Kabardey toprağı verildi ve .u topraklarda şu anda 16 Balkar yerleşim yeri bulunuyor. Kumehov “Eğer onlar Kabardey’den ayrılma, Balkarya cumhuriyetini oluşturma ve Stavropol bölgesine bağlama fikrini olgunlaştırmasalardı, şu ana kadar yaptığımız gibi bundan söz etmeyebilirdik” dedi.
Ardından Kumehov, 131. federal kanunun yerine getirilmesiyle ilgili olarak Kabardey-Balkar Parlamentosu’nun kabul ettiği karara bağlı olarak ortaya çıkan mevcut toprak meselesine değindi. Bu karara göre ortaya köyler arası bölgeler çıktığını, bunun ise federal kanuna aykırı olduğunu belirten Kumehov “Parlamentonun ve o zamanki devlet başkanının bu hatası Balkar Halkı İhtiyarlar Heyeti tarafından kullanıldı, onlar ülke yönetimine karşı geniş protesto eylemleri yaptı. Görünüşte onların gayreti 131. federal kanuna aykırı olan kanunların yeniden incelenmesiydi, ancak gerçekte politik hedefleri vardı; Bu hedef daha sonra kendi cumhuriyetlerini kurmaya yardımcı olacak Balkar belediyelerinin idari-hukuk muamelelerini gerçekleştirmekti” diye konuştu. Köyler arası bölgeye dahil olan yerlerin hangi düzen ve ölçülerde Balkar yerleşim yerlerine nasıl verildiğini anlatan Kumehov’a göre, Ekim 2008’de Adıge sivil toplumunun protestoları üzerine, köyler arası bölgelerin büyük bölümünün Balkar yerleşim yerlerine dahil edilmesini öngören 9 karar tasarısının Kabardey-Balkar Parlamentosu tarafından incelenmesi durduruldu. Ardından Adıge liderleri Koordinasyon Konseyi’ni kurup bir yıl boyunca bu toprakların sadece dağ kasabalarına verilmesine karşı mücadele etti.
Koordinasyon Konseyi uzlaşma komisyonu kurulmasını teklif etti ve böyle bir komisyon kuruldu. Komisyon herhangi bir karara varmadan, beklenmedik bir şekilde Kabardey-Balkar Parlamentosu 30 Ekim 2009’da acil bir şekilde Kasım 2008’de ertelenen kanun tasarıları konusuna geri döndü ve onları nihai olarak kabul etti. “Toprağın bu şekilde dağıtımı ne hukuki normlara, ne de adalete uymuyor” diyen Kumehov konuşmasını şöyle sürdürdü: “Tüm köyler arası bölgeler Elbrus ve Çegem bölgelerindeki Balkar yerleşim yerleri yapısına dahil oldu, yakın Kabardey yerleşim yerlerine ise tek bir metre kare toprak düşmedi. Üstelik Kabardeyler daha önceden geleneksel olarak kullandıkları dağ meralarından da edildi.”
Çerkes Kongresi Başkanı Ruslan Keşev ise mitingde yaptığı konuşmasında, toprağın verilmesi söz konusu olduğunda Adıgey tarafının ne Balkar Halkı İhtiyarlar Heyeti’ne, ne diğer Balkar sivil örgütü Alan’a bir diyeceği olmadığını belirtti.
Keşev “Bunu bizim Adıge milletvekillerimiz ve bizim Adıge bürokratlarımız yapıyor. Balkarlara eleştirimiz yok, bizim kendi bürokratlarımıza eleştirilerimiz var” deyip herkesin kesin olarak bildiği bürokratları istifaya davet etti. Mitinge katılanlar alkışla destekledi.
“Biz kimseye karşı değiliz ve bir şeyden yana değiliz… Biz sadece bu problemin adil şekilde çözülmesini istiyoruz” diyen Keşev olağanüstü Adıge halk kongresinin toplanmasını teklif etti.
Koordinasyon Konseyi üyesi Muhammed Çeçenov da, uzlaşma komisyonunun çalışmalarını kör ve sağırlar diyaloguna benzetti. Uzlaşma Komisyonu’ndan ayrılmış olan eski Kabardey-Balkar Başbakanı Musa Dokşokov ise, komisyonun baştan beri doğru oluşturulmadığını söyledi. Komisyonda 18 sivil örgüt temsilcisi, üçü bakan 12’si milletvekili ve 18 devlet yönetim organı temsilcisi vardı. Yasanın ele alındığı parlamento oturumunda yer alan bu üyeler taraflardan birini desteklememek için müzakerelere katılmadı. Dokşokov’a göre, komisyonu konuya vakıf köy temsilcilerini de içine alarak yeniden oluşturmak gerekiyor.
Mitingde Khase Başkanı İbrahim Yağan, Kabardey-Balkar’da Barış ve Uzlaşı Komitesi Başkanı Jantemir Gubaçikov, Adıge Khase Başkanı Muhamed Hafıtse, Vladimir Gubaçikov, Musa Şenibe de birer konuşma yaptı.
Mitingte kabul edilen bildiride ise şu hususlar yer aldı:
-
Toprağın kullanılmasıyla ilgili tartışmalı meseleler yasal olarak çözülünceye kadar Kabardey-Balkar yerleşim yerlerinden herhangi birinin sınırlarının değiştirilmesi durdurulmalı.
-
‘Kabardey-Balkar Cumhuriyeti’nde meralar statüsüyle ilgili kanun tasarısı görüşülmeden çekilmeli.
-
Adıge sivil örgütlerinin teklif ettiği ‘Kabardey-Balkar Cumhuriyeti’nde bölge statüsü ve hayvan meralarının geleneksel şekliyle kullanılma düzeni’ kanunu kabul edilsin.
-
27. 02.2005 tarihli, 12 Nolu ‘Kabardey-Balkar Cumhuriyeti idari-bölge yapısı’ ve 27.02.2005 tarihli, 13 Nolu ‘Kabardey-Balkar Cumhuriyetinde belediye sınırları ve statüsü’ hakkındaki kanunların tüm düzenlemeleri ile gücünü yitirdiği kabul edilmeli.
-
Yukarıda ifade edilen ‘Kabardey-Balkar Cumhuriyeti’nde hayvan meralarının geleneksel şekliyle kullanılma düzeni ve bölge statüsü’ kanuna uygun olarak ‘Kabardey-Balkar Cumhuriyeti idari-bölge yapısı’ ve ‘Kabardey-Balkar Cumhuriyeti’nde belediye sınırları ve statüsü’ hakkında yeni kanunlar kabul edilmeli.
-
Durumla ilgili tam ve şeffaf bilgi temelinde halkın hayvan meralarının adil şekilde kullanılması konusunda düşüncesini ortaya çıkarmak için köy yönetimleri vatandaşlarla toplantılar yapmakla görevlendirilmeli.
-
Köylerarası bölgelerin paylaştırılmasında yerel vekiller ve halkla uzlaşı sağlanmadan, 131. federal kanunda yapılmış çok sayıda ihlalden sorumlu olan Kabardey-Balkar devlet başkanlığı, parlamentosundan belirli sorumluları, Çerek ve Çegem bölge başkanları ile bazı köy yönetimlerinin hakkında geniş çaplı tahkikat yürütülmeli ve bu kişiler mahkemeye çıkarılmalı.
-
Kabardey-Balkar Devlet Başkanı Genel Sekreter Yardımcısı Kaşirokov Z. K, acil olarak görevden alınmalı.
-
Bildiride yer alan tüm maddelerin yerine getirilmemesi durumunda Kabardey-Balkar devlet başkanının istifası ve parlamentonun dağıtılması talep edilmeli.
-
Kabardey-Balkar’dan Duma milletvekili M. Ç. Zalihanov ve A. L. Şhagoşev geri çekilmeli.
-
Miting, Adıge sivil örgütleri Koordinasyon Konseyi’ne RF Devlet Başkanı Medvedev, RF Başbakanı Vladimir Putin, Devlet Duma Başkanı Grızlov’a mesaj hazırlayıp göndermeleri görevini veriyor.
-
Miting Kabardey-Balkar Devlet Başkanı Arsen Kanokov’a, Parlamento Başkanı Anuar Çeçenov’a ve Güney Federal Bölgelerdeki RF devlet başkanlığı federal baş müfettişi Virbitskom’a birer mesaj gönderecek.
-
Miting olağanüstü Adıge (Çerkes) halk kongresi yapılması gerektiğini açıklıyor. ÖZ/FT
