İstanbul/Ajans Kafkas – Kafkas halklarının birliğini sembolize etmesi açısından tarihi önem taşıyan Kuzey Kafkas Cumhuriyeti’nin kuruluşu ile Büyük Kafkas Sürgünü’nün yıldönümleri Kafkas Vakfı’nda düzenlenen bir programla anıldı.
Bugün Kafkas Vakfı’nın Üsküdar-Bulgurlu’daki merkezinde düzenlenen kahvaltılı programda Çarlık Rusya’sının tarihe karışmasının hemen ardından 11 Mayıs 1918’de kurulup 1921’de yıkılan Kuzey Kafkas Cumhuriyeti’nin Kafkas halklarının birliği açısından hala ciddi bir model olduğu belirtilirken, 21 Mayıs 1864 sürgününün de etkilerinin sürdüğü ve Kafkasya trajedisinin bu tarihten sonra da tekerrür ettiği mesajları verildi.
Anma programında konuşan Kafkas Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi Mehdi Nüzhet Çetinbaş, Kuzey Kafkasya’nın 500 bin kilometrekarelik topraklarının işgalden sonra bugün geriye toplam 125 bin kilometrekare kaldığını, 200 yıl önce 5 milyon insanı barındıran bölgede sürgün ve katliamlara bağlı olarak bugün hala bu kadar insanın yaşadığını anlattı. Sürgünün tarihte büyük bir trajedi olarak kalmadığını ifade eden Çetinbaş, Çeçenya’da 1994-1996’daki birinci savaş ile 1999’da başlayan ikinci savaş sırasında 1 milyonluk Çeçen halkının nüfusunun dörtte birinin katledildiğini kaydetti.
Kafkas Vakfı Kurucu Başkanı Fethi Güngör ise 1864’te zirveye ulaşan sürgünle o zaman Osmanlı coğrafyasında yer alan 40 ülkede Kafkas diasporasının oluştuğunu söyledi. Güngör sürgünle yerinden yurdundan olanların sayısını Ruslar 700 bin olarak verirken başta Wisconsin Üniversitesi’nden Prof. Kemal Karpat olmak üzere bağımsız araştırmacıların bu rakamı 1.5-2 milyona çıkardığını ifade etti.
Kafkas Vakfı Başkanı Yılmaz Tok da sürgünün ulaştığı boyutları göstermesi açısından Karadeniz kıyısındaki Şapsuğ bölgesinde 1860’ların başında 600 bin olan nüfustan geriye 10 bin kaldığı örneğini verdi. Kafkasya’nın işgale direniş tarihinin 1860’larla sınırlı olmadığını, Rusya’nın tarih sahnesine çıktığı 16’ıncı yüzyıldan itibaren Ruslara karşı ciddi savaşlar verildiğini belirten Tok, tarihteki savaşlarda Batı Kafkasyalılarla doğudaki Çeçen ve Dağıstan halklarının omuz omuza savaştıklarını anlattı.
İstanbul Kafkas Kültür Derneği Başkanı Yaşar Nogay da sürgünün 145’inci yıldönümü anılırken Çerkeslerin tarihi trajediyi unutmalarının mümkün olmadığı ve unutmayacakları mesajı verdi. Nogay, Çerkeslerin diasporada kültür ve dillerini yok olmaktan korumak için mücadele verdiğini ve anavatanlar bağlarını korumak istediklerini belirtti.
Program Şahin Arıkan’ın solistliğini yaptığı Nart Make müzik grubunun sürgün ağıtı Yistanbulako ile biri 11 Mayıs diğeri Anneler Günü’nde anneler için iki Çerkesçe şarkıyı seslendirmesiyle son buldu.
