Kadirov'un İsyanı - Ajans Kafkas

Kadirov’un İsyanı

27 Nisan 2015, 13:47

Kafkasya’da geçtiğimiz 10 yıl içerisinde silovikler Kabardey Balkar, İnguşetya, Çeçenistan ve Dağıstan’da birçok operasyon gerçekleştirdi. Bu operasyonlarda Kafkasya Emirliği liderleri de dahil olmak üzere birçok ayrılıkçı hayatını kaybetti. Ayrıca bu operasyonlarda birçok sivil de can verdi. Çeçenistan’da son yapılan operasyonda da sivil ve siyasete karışmamış bir kişi, Cambulat Dadayev hayatını kaybetti.

Aslında saydığımız bu dört cumhuriyetin valileri bu duruma alışık olmalıydı. Silovikler operasyon yapar, kimin öldürüldüğünün cumhuriyet valileri için bir önemi olmazdı. Çeçenistan’daki son operasyondaysa böyle olmadı ve Kadirov operasyona tepki gösterdi.

Peki neden?

19 Nisan’da Çeçenistan Rusya’dan bir futbol takımını ağırlıyordu. Bu futbol takımı sıradan olmadığı için izlemeye gelenler de sıradan değildi. Moskova’dan gelen üst düzey bürokratlar, Mineralnıye Vodı’dan gelen onlarca turist otobüsü ve ayrıca Grozni merkezinde gezen Rus turistler vardı. Kadirov tarafından Çeçenistan’ın turistik imajına oldukça önem verildiği biliniyor. Eğer böyle olmasaydı operasyona bu kadar sert tepki göstermezdi.

Gelelim olayın yaşandığı semte ve Kadirov’un o saatte o semtte olmasının sebebine.

19 Nisan akşamı Kadirov sporcu bir aile olan ünlü Halimovların davetlisi olarak düğüne gelmişti. Operasyon düğünün olduğu mahalleden 9 dakikalık yürüme mesafesinde gerçekleştirildi. Yani, Stavropolden gelen ve Hankala’dan onlara destek veren Siloviklerin operasyonu direkt Kadirov’un güvenliğini tehdit etti. Bunu anlamak için haritayı incelediğinizde Çukotskaya sokağı ve olayın yaşandığı Lugovaya sokağının ne kadar yakın olduğunu göreceksiniz. Kısaca, Federal silovikler bilerek ya da bilmeyerek Kadirovun güvenlik çemberine girdi. Bu davranış Çeçenistan’da yerli polislerin hayatına mal olabilirdi. Tabi yapılan operasyonun Kadirov’un imajına büyük zarar verdiğini de söylemek gerek.

Ülkede sıkı yönetim ilan eden yerel yönetici Kadirov böyle davranışlara izin verdiği takdirde Çeçenistan’ın 2000’li yıllara geri dönme ihtimali var. Hatırlamak gerekirse 2000’li yıllarda Çeçenistan’da birçok ayrılıkçı grubun yanında kimin yönetiminde oldukları bilinmeyen, çoğu yerli çok sayıda silahlı grup vardı. Bu gruplardan bazıları (Yamadaev gibi) GRU yada FSB çatısı altında çalışıyorlardı. Bunlardan en çok zarar gören de halktı. Gasp, insan kaçırma ve cinayetler bu gruplar tarafında gerçekleştiriliyordu. Ruslar ise kaos ortamı oluşturmakta yardımcı oldukları için bu grupları destekliyor ve kanunsuz uygulamalarına yeşil ışık yakıyordu.

Yani, Kadirovun isyanının ilk sebebi kendi güvenliği ve yönettiği bölgede yaşayacağı imaj kaybının ardından oluşabilecek tehditler. Tehdit derken, Kadirov rejimi için oluşacak risklerden bahsediyoruz.

İkinci sebebi ise “insani”. Bu bölgede halk Kadirov’a destek veriyor. Hatta halk Kadirov’un isyanındaki “insani” sebebi birincil etken olarak kabul ediyor. Yerel kaynaklar ve ölen Cambulat’ın yakınlarının verdiği bilgiye göre olay sloviklerin para için işledikleri bir suikast; “slovikler onu tutuklamak için değil öldürmek için geldiler.” Olayın perde arkasında yattığına inanılan sebep ise şu: Stavropol’de Dağıstanlı bir iş adamıyla ortaklık eden Cambulat Dadayev’in ortağını kendisine küfretmesi sebebiyle bıçaklaması. Kısaca olay, iki iş adamının aralarındaki anlaşmazlık sebebiyle kavga etmesi ve taraflardan birinin sloviklere ortağını vurması için para ödemesi. Bunun sonucunda ise siloviklerin kanun dışı operasyon yaparak bir Çeçen’i öldürmesi.

Özellikle Rus asker ve polis birimlerinin gün ortasında şehre girip böyle bir operasyon yapmaları halkın büyük tepkisini çekti. Tepkiler hala dinmiş değil. Eğer Kadirov bu olaya sessiz kalmayı tercih etseydi halk Kadirov’u zayıf görecek ve dağda olanlara desteğin büyüme riski aniden artacaktı.

Kadirov’un sessizliği ayrıca sıkça dile getirdiği “bu ülkenin tek sahibi benim” sözünün sadece laftan ibaret olduğunu gösterecekti. Sıradan Stavropol polisi veya Hankala askeri “gerçek sahibi” hatırlatmış olacaktı.

Böyle bir durumda ise, halkın gözünde federal merkezin Kadirov’u gözden çıkardığı algısı oluşurdu. Böyle bir durumda siyasi bir ölümden bahsedemesek bile siyaseten komaya girebilirdi Kadirov. Zaten bunu kendisi de söyledi: “Ben Putin’in piyadesiyim ya bana güvenin ya da beni görevden alın. Ben buna hazırım, ölmeye de hazırım.”

Üçüncü sebep demek ne kadar doğru bilmiyorum ama bir diğer sebep olarak Moskova merkezli liberal ve milliyetçi basının olaya karışmasını sayabiliriz. Kadirov’un “bizden izin almadan maskeli, kasklı askerler toprağımıza girerse vurun” emrini Grozny TV’den yayınlaması ve bunun federal ve uluslararası basın tarafından “Kadirov’un isyanı” olarak değerlendirilmesi Kadirov’un sözlerini skandal haline getirdi. Aslında sözlerinin bu kadar etki yaratacağını Kadirov da beklemiyordu. Normalde o emir verir ve emir uygulanırdı. Fakat bunu Grozny TV’den yapması olayı skandal haline getirdi.

Sonuçta laf ağızdan Grozny TV’de çıktı ve Kadirov’un aniden Kafkasya müslümanlarının “kahramanı” olmasına yol açtı. Şu sıralar siyasetçi olmanın zevkini çıkaran Kadirov söylediği sözden geri dönemeyeceği için sonuna kadar gitmek zorunda…

Gündem olsun diye söylenmeyen bu sözlerin, Rusya’yı, özellikle de Kafkasya’yı ikiye böldüğünü söyleyebiliriz. Bir tarafta Kadirov düşmanı müslümanlar, liberaller ve aşırı Rus milliyetçileri diğer tarafta ise Rus zulmünden yorulan halk ve o halkın başına konulan vali var.

Son olarak, Kadirov Rus zulmünden yorulan halkın desteğini ve hatta Moskova’dan başka bir desteği arkasında hissediyor olmalı ki, “Katil polislerin sorgusu yapılacak, bunu ya devlet yapar ya bağımsız bir kuruluş, ancak her şartta vatandaşımızı vuran siloviklerin hesabı sorulacak” diyebiliyor. Bu paylaşımı sosyal medya’da yaparken kullandığı fotoğraf da oldukça ilgi çekici.