Kavkazki Uzel 14 Kasım’da Abhazya Devlet Başkanı Raul Hacimba ile oldukça geniş bir kapsamlı bir röportaj yaptı. Bu söyleşiyi bölümler halinde yayınlıyoruz.
Rusya İle İşbirliği Anlaşması
Gündemdeki en önemli konuya gelelim istiyorum: Abhazya ve Rusya arasında imzalanması planlanan yeni işbirliği anlaşması. Parlamentonun görüştüğü anlaşma taslağı üzerinde değişiklikler yapıldı ve son hali yayınlandı. Acaba doğru mu anladım, metin üzerindeki tartışmalar bitti ve Rusya tarafına iletildi, öyle değil mi?
Kendi taslağımızı hazırladık ve Rusya’ya ilettik.
Rusya devlet başkanı ve sizin tarafınızdan bu yıl içinde imzalanacak mı?
Abhazya’nın menfaati için bu yıl içinde imzalanmasını umuyorum.
‘Amtsahara’ siyasi konseyi, bu anlaşmanın Abhazya’nın egemenliğini ortadan kaldıracağını söyledi. Ancak onlar, anlaşmanın Rusya tarafından hazırlanan ilk halini değerlendirmişti. Sizce anlaşmanın yeni taslağı için de eleştiriler yapılabilir mi?
Rusya’nın, egemenliğimizi ortadan kaldırması söz konusu değil. Belgelerde çok açık bir şekilde Rusya’nın, bağımsız Abhazya’nın gelişimine yardımcı olacağı ifade edilirken egemenliğimiz nasıl kısıtlanacak? Güvenlik, gümrük, organize suçlarla mücadele gibi konularda işbirliği yapmak Abhazya’nın egemenliğine ne gibi bir tehdit oluşturabilir?
Ama belgenin Abhazya’da güncellenen versiyonu, Rusya’nın taslak metninden ciddi şekilde farklılık gösteriyor. Siz de zaten 22 Ekimde belgenin o hali ile imzalanmayacağını söylemiştiniz.
Kabul edemeyeceğimizi ifade ettiğimiz belirli konular var. Ancak bir kez daha altını çizmek istiyorum ki; genel olarak anlaşma gerekli, özellikle de Abhazya için.
Peki, muhalefet engel olabilir mi? Çünkü parlamentonun anlaşmayı onaylaması gerekir ve muhalefetin bunu engelleyecek kadar oyu var, değil mi?*
Muhalefetin de bu anlaşmanın önemini kavrayabilecek durumda olduğunu düşünüyorum.
Anlaşmanın onaylanmasının yeni bir kriz yaratabileceğini düşünmüyor musunuz?
Hayır, düşünmüyorum. Bazı insanların projeye olumsuz yaklaşması, sadece belgenin içeriğiyle değil, başka süreçlerle de ilgili.
Hangi süreçlerle?
İktidarın icraatlarıyla.
Madem gülümsüyorsunuz, sormadan edemeyeceğim, yolsuzlukla mücadeleden mi bahsediyorsunuz?
Elbette.
Anlaşmanın bazı maddeleriyle ilgili sorularım var. 14. maddeyi ele alalım. Bu maddeye göre Ruslar kolayca Abhazya vatandaşlığı alabilir.
O konudaki tüm sorunlar giderildi.
Evet, biliyorum, yeni versiyonu gördüm. Ama şunu merak ediyorum, çok sayıda Rus’un Abhazya vatandaşlığı alıp burada gayrimenkul edinmesini tehdit olarak görür müsünüz?
Şunu anlamalıyız, kanunlar ve uluslararası belgelerde sabit olan belirli kurallar vardır. Anlaşma taslağında da bundan söz ediliyor.
Taşınmazlarla mı yoksa vatandaşlıkla mı ilgili?
Çifte vatandaşlıkla ilgili konular hakkında. Vatandaşlık konusu, gayrimenkul meseleleriyle de bağlantılı olan, hassas bir konu. Şu anda yabancıların Abhazya’da gayrimenkul sahibi olma hakları yok. Bu yüzden vatandaşlık ve gayrimenkul işlemlerinde yasa dışı yollar aranıyor. Bunu engellemek için iki süreci birbirinden ayırmalıyız. Yabancıların Abhazya’da gayrimenkul satın alma hakkı olmalı, fakat milli güvenlikle ilgili kısıtlamalar ve sıkı bir denetleme şartıyla. Bazılarının önerdiği gibi kontrolsüz bir şekilde izin verirsek, gayrimenkullerimiz bir anda biter.
Anlaşma taslağının 5. maddesinde ortak askeri grup kurulmasından söz ediliyor. Bu maddenin de sizin taslağınızda değiştirildiğini gördüm. Yine de böyle bir askeri grup kurulması söz konusu. Belki de yanlış anladım, ama Rusya’nın hazırladığı taslak bende Abhazya ordusunun tamamen ilga edileceği duygusu yarattı. Anlaşmanın Abhazya tarafından düzenlenmiş hali ise Abhazya ordusunun bağımsızlığına vurgu yapıyor. Birleşik grubun komutan rotasyonu, askeri harekatlarda komutan yardımcısının Abhazyalı olması gibi. Bunun nedeni nedir? Abhazya ordusu sizin için Rusya’dan daha mı önemli?
Taslağın ilk halinde bile durum sizin söylediğiniz gibi değildi. Bize sorunlu gelen yerleri tamamen çıkarttık, kalan kısmında mutabık kaldık. Endişeler gereksiz, çünkü bu mesele ve ortak askeri üs meselesi daha önce kabul edilen belgelerle düzenleniyor. Her şey şu anda yürürlükte olan 2008 tarihli anlaşmaya dayalı.
Abhazya ordusuna getirilen kısıtlama?
Abhazya ordusunun gelişimine dair bir kısıtlama yok, sadece bazı detaylar değiştirildi. Önerilerimizi Rusya tarafıyla paylaştık, istediğimiz değişiklikleri belirttik. Artık bunun toplumumuzda gerginliğe neden olmaması gerekir.
Yani parlamentonun çalışma grupları seviyesinde tartıştığı değişiklikler Rusya ile de görüşüldü?
Evet, onlarla da konuştuk.
Bu durumda onlar da beklenmedik bir şeyle karşılaşmayacak?
Evet.
Gelelim Abhazya’daki emekli maaşlarıyla ilgili 16. maddeye. Bu madde emekli maaşlarının Güney Federal Bölgedeki ortalama seviyeye getirilmesi hakkında…
Bu madde kaldırıldı.
Neden?
Bazı sorunlar var. Bunun gelecekteki anlaşmaların konusu olacağını düşünüyorum.
Peki, Rusya sınırında geçişlerin kolaylaştırılması sizin için iyi mi?
Peki, sizce kötü mü? Yıllardır Rusya’dan, insanlarımızın rahat hareket edebilmeleri için sınırı açmasını istedik. Bunda endişe edecek ne var?
Kuzey Kafkasya çok yakın…
Kuzey Kafkasya yakın mı? Ne olmuş yakınsa? Orada bizim kardeşlerimiz yaşıyor. Kuzey Kafkasya Rusya Federasyonu’nun parçası değil mi? Onlar Rusya vatandaşı değil mi?
Gürcistan’la olası bir çatışma durumunda Kafkasyalıların gönüllü birlikleri yeniden gerekli olacak mı?
Gönüllü birlikleri olarak adlandırılacağını kim söyledi? Belki de başka bir ismi olur. Hangi isim altında toplanıldığına bakmaksızın yanımızda olacaklar, 1992-1993’teki Gürcistan-Abhazya savaşında olduğu gibi. Birçoğu Abhazya’nın bağımsızlığı için canını verdi.
Abhazya’nın gümrük idaresi kalacak mı, yoksa Abhazya-Rusya sınırıyla birlikte o da mı gidecek?
Gerekli durumlarda hem Abhazya, hem Rusya tarafında Gürcistan’dan girişleri kolaylaştıracak özel gümrük organları olacak.
Anlaşmanın yeni versiyonunda, iki ülkenin gümrük mevzuatlarındaki uyumun, Rusya standartlarına göre değil de Avrasya Birliği standartlarına göre belirleneceği ifade ediliyor. Bu değişiklik ne analam geliyor?
Avrasya ekonomik birliğine girme olasılığından söz ediyorsak, her halükarda bu Rusya’nın yardımıyla gerçekleştirilecektir. Avrasya Birliğine üye ülkeler maalesef bizi henüz tanımadı. Bu yüzden Avrasya topluluğuna uygun mevzuatlarla yakınlaşabiliriz. Birçok kanunumuz Rus kanunlarına benziyor. Bunda beis yok. Fakat kanunların ulusal niteliklere ters düşmemesi lazım.
Anlaşma taslağında Abhazyalıların sosyal hizmetlerden yararlanma konusunda, Rusya vatandaşları seviyesine çıkarılmasından bahsediliyor…
Evet, Güney Federal Bölge seviyesine.
Bu iyi mi, yoksa endişe verici mi?
Endişelenilecek bir şey olmadığını düşünüyorum.
Yani hayat standartlarını yükseltmek gerekiyor?
Hayat standartlarında Rusya’nın Güney Federal Bölgesindeki komşularımız seviyesine ulaşmak için sosyal hizmet kalitesini yükseltmek istememizde ne gibi bir kötülük olabilir?
Abhazya vatandaşlarının çoğu Rusya’ya entegre oldu. Rusya’da okumak, Rusya’da yaşamak istiyorlar…
Biz de orada okuduk, çocuklarımız da orada okuyor. Az sayıda gencimiz de Rusya’dan başka yerlerde okuyor.
Başka yerlerde okuyanlar kimler? Muhtemelen küçük bir kesim?
Evet, küçük bir kesim farklı Avrupa ülkelerinde ve bazıları da ABD’de okuyor.
Dışarıda, Rusya’da ya da başka yerlerde okuyup mezun olanları ülkeye döndürmek gerekiyor mu?
Zaten dönüyorlar.
Öyle mi?
Evet, dönüyor ve burada çalışıyorlar.
Bu arada, sizin de kadro ihtiyacınız var. Çok sayıda kadro değişikliği yapıyorsunuz…
İktidar değişikliğinden önce de insanlar ülkesine dönüyordu. Bizler vatanımıza, ailemize sıkı şekilde bağlıyız, akrabalık bağları bizim için çok önemli.
Rusya’ya Bağlanmak
Güney Osetya ve Abhazya’nın benzerliğinden çok bahsedilir. Bununla birlikte sizi Güney Osetya’dan çok net bir şekilde ayıran bir konu var. Güney Osetya’da Rusya Federasyonu’na katılma fikri oldukça popüler. Parlamento seçimlerini Birleşik Osetya partisi kazandı ve bu parti Rusya’ya dahil olma konusunu gündeme getiriyor. Abhazya’da kriz döneminde bile hiçbir siyasi oluşum bu fikri dile getirmedi. Bununla birlikte, Abhazya’da Rusya’ya katılmaya sıcak bakan vatandaşlar var mıdır?
Olabilir.
Sizce bunlar azınlıkta mı?
Evet, azınlıkta.
Eğer bir referandum yapılacak olsa, Rusya’ya katılmak isteyenler çoğunluğu elde edebilir mi?
Hiç sanmıyorum.
Referandum planlanmıyor mu?
Hayır, zaten böyle bir referandumun yapılması Abhazya anayasasına aykırı.
Abhazya’nın Tanınması
Rusya dışında sadece bir kaç ülke Abhazya’yı tanıdı. Son zamanlarda Abhazya’nın bağımsızlığını tanımaya aday ülkelerin varlığı hakkında bir şey de duymadık. Abhazya’nın tanınmasını sağlama çalışmalarına Rusya dışişleri bakanlığı da dahil oluyor mu? Ya da Abhazya, diasporası aracılığıyla veya başka ilişkiler yoluyla bu konuda bir şeyler yapıyor mu?
Kısıtlı imkanlarımızla elimizden gelen her şeyi yapıyoruz. Umuyorum ki, çabalarımız ve müttefiklerimizin yardımıyla Abhazya’nın tanınması konusunda yakında yeni sonuçlar alacağız.
Hangi ülkelerin sizi tanımaya aday olduğuna dair sır perdesini biraz aralayamaz mısınız?
Şimdilik bundan söz etmek doğru olmaz.
Fakat sormadan edemeyeceğim, az önce gümrük mevzuatınızın, Avrasya Ekonomik Birliği (Rusya, Kazakistan, Belarus ve Ermenistan yer alıyor) ile uyumlu olmasını istediğinizi söylediniz. Bu ülkelerin henüz Abhazya’yı tanımadığının da altını çizdiniz. Bu yönde herhangi bir gelişme bekleyemez miyiz?
Şimdilik hayır.
Yani, Avrasya Ekonomik Birliğinde yer alan bu ülkelerin yakın zamanda Abhazya’yı tanıması beklenmemeli?
Ağzımdan laf almaya çalışıyorsunuz.
Anlaşıldı, bu ülkelerden biri değil, daha fazla zorlamıyorum. Bu yıl içinde tanıma bekleyebilir miyiz, yoksa daha çok mu beklemek gerek?
Elbette bu yıl içinde olmasını isterdim.
Gürcistan’la İlişkiler
Gelelim Gürcistan’la ilişkiler konusuna. Örneğin Gürcistan Başbakanı Garibaşvili Abhazya ve Güney Osetya için, ‘Avrupa perspektifleriyle’ özerklik önerisinde bulundu. Bu öneriye nasıl tepki veriyorsunuz?
Bizim kendi kriterlerimiz var.
Fakat Gürcistan’la hem tarihte hem de bugün komşu olduğunuz gerçeğini değiştiremezsiniz. Ticaret, ya da kültür gibi konularda işbirliği mümkün mü?
İşbirliği için, Gürcistan tekrar saldırmayacağını garanti etmeli ve Abhazya’yı tanımalı.
Yani iki şartınız var.
Evet.
Peki, küçük çaplı girişimcilik örnekleri işbirliği sayılmaz mı? Gal bölgesindeki gibi…
Gürcistan-Abhazya ilişkileri çözüme kavuşmamış olmasına rağmen Gal sakinlerinden bazıları sınırda küçük çaplı girişimcilikle ilgileniyor. Böyle bir şey var. Ancak bu devletlerin karşılıklı ilişkilerdeki problemlerinin çözümü değildir.
Haziran 2009’da Abhazya’daki BM misyonunu neden kapattınız? Çeşitli resmi belgelerinizde BM’ye atıf yapıldığını görüyorum. Burada BM misyonuna ihtiyacınız yok mu?
Uzun süre Abhazya’da bulunan BM gözlemcileri görevini tamamladı. Barış gücü olarak barış ve güvenliğin sağlanması için çok şey yaptı. Bugün burada BM gözlemci misyonunun bulunmasına ihtiyaç yok.
Fakat bir şekilde uluslararası bağlarınızın olması gerekiyor.
Bunun için, bizimle aynı seviyede diyalog kurmaya hazır olmaları gerektiğini düşünüyorum.
*Röportajın gerçekleştirildiği tarihte Abhazya-Rusya İşbirliği ve Ortaklık Anlaşması Abhazya Parlamentosundan geçmemişti.
1.Bölüm: “İktidara Bağımsız Geldik”
devam edecek..
Ajans Kafkas
