Adıgey sakinleri Adıgey Cumhurbaşkanı Murat Kumpilov’e hitaben bir çağrı kaleme aldılar. Çağrı mektubu son dönemde Kafkasya ve Adıgey Cumhuriyetindeki dillerin kısıtlanmasıyla ilgili.
Mektupta, “Adıge dilinin cumhuriyetteki okullarda ders sayısının arttırılması gerekiyor. Çocuklar Rusça konuşulan çevrede kendi ana dillerini unutuyorlar ve aile ortamı bu boşluğu dolduramıyor” ifadeleri geçiyor.
Dillerin kısıtlanmasından rahatsızlık duyan Adigeler çağrılarında, “Ebeveynler ve Adıgey sakinleri size sesleniyor. Okullarda çocuklarımıza ana dilini ve ‘Adıge Khabze’ (Adıge geleneği) öğrenme konusunda yardımcı olmanızı rica ediyoruz. ‘Adıge Khabze’ zorunlu okul müfredatına dahil edilmeli. Bu dersi programa geri getirmek iyi olacak çünkü ‘Adıge Khabze’ çerçevesinde geleneklere bağlı kalmak çocuklarımıza ve tüm topluma fayda sağlayacaktır. Bu konuyu tekrar okul müfredatına dahil etmek mümkün değilse, en azından Adıge dilinde ‘Adıge Khabze’yi ders dışı faaliyetlere zorunlu bir konu olarak dahil etmenizi rica ediyoruz.” yazıyor.
Gelecek kuşaklar için kaygı duyulan çağrıda, “Çocukların kendi anadillerinde iletişim kurdukları köylerde bile artık aralarındaki iletişim dili Rus dili olmaya başlamıştır. Ana dilini bilen ve onunla iletişim kurabilen bir çocuk, anaokulunu bitirdikten sonra, genelde Rusça kullanmaya başlıyor. Herhangi bir önlem alınmazsa Adıge dili binlerce yıllık bir dil olan Ubıh dilinin üzücü kaderini paylaşabilir. Sizden yok olma tehlikesi altında olan ana dilimizin korunmasına yardım etmenizi rica ediyoruz” ifadeleri geçiyor.
Çağrı mektubunu hazırlayan Şovgenov ilçesinden Tembot Hatko, son dönemde çıkan yasaya göre çocuklara anaokullarında sadece Rusça öğretildiğini vurguladı. Hatko’ya göre, anaokulunda öğrenim gören öğrencilerin çoğu ana dilini bilmiyor, bilenler ise yavaş yavaş unutuyorlar.
Yeni alınan federal yasa kararıyla ana dil zorunluğu kaldırılarak seçmeli ders yaptı. Gazetecilere göre alınan kararlar Kafkasya’daki halkları ve öğretmenleri oldukça rahatsız etti. Tepki gösterenler cumhuriyetlerde Adıgey, Karaçay-Çerkes ve Çeçenya ön plana çıktı.
Araştırmacılar bilimsel çalışmalarına dayandırdıkları bulgularında yerel dillerin kısıtlanmasının birkaç kuşaktan sonra neslin tükenmesine yol açacağını belirttiler.
Dil kısıtlamasına tepki göstermeliler… Önemlidir. Şimdi aldığım bir habere göre rus soğuk suda ıstavroz çıkarma törenlerine Müslüman Adige-Abaza, Karaçay ve Nogay insanının da katılım sağladıklarını ve bizzat soğuk suda istavroz çıkardıklarını öğrendim. Bizi asimile etmeye çalışıyorlar… Kafkasyalılar dine ve farklı dinlere saygılıdırlar…Ancak şimdiki durum farklı… acı verici….. neden mi… Bilge Kralın sözü ile nedenini açıklamak anlamlı olacaktır. Savaş öldüğünde değil düşmana benzediğinde kaybedilir. (Aliya İZZETBEGOVİÇ)