Küçük ve son aylarda oldukça istikrarsız olan Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti giderek üzerine daha fazla dikkat çekiyor. Durumun gerginliği hakkındaki yayınlar sıklaştık, Şubat 2010 sonunda ise ülkeyi Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Dmitri Medvedev, Kuzey Kafkasya Federal Bölge Özel Temsilcisi Aleksandr Hloponin ile birlikte ziyaret etti.
Karaçay-Çerkes’e yapılan kısa ziyaret, federal yönetime, yaşananların birçoğu özenle cumhuriyet bürokratlarının satılık ofislerinde kilit altında gizleniyorsa da ülkedeki sade halkın hayatının bazı ‘cilvelerini’ açtı.
İstikrarsızlığın büyümesinin temel nedeni şu anki Karaçay-Çerkes yönetiminin, devlet idaresinin devlet başkanı Karaçay, başbakan Çerkes, parlamento başkanı Rus şeklindeki 1999 tarihli eşitlik anlaşmasını ihlal etmesi oldu.
Durumu, parlamentodaki Karaçay çoğunluğunun Çerkes olan Vladislav Derev’in Federasyon Konseyi’ne adaylığını bloke etmiş olması daha da derinleştirdi. Bu Çerkes nüfus tarafından toplu protesto eylemlerine neden oldu. Çerkes sivil örgütlerinin yasal taleplerinin görmezden gelinmesi, zaten gergin olan ülkedeki sosyo-politik durumu daha da zorlaştırmaya götürdü. Sürece komşu cumhuriyetler Kabardey-Balkar ve Adıgey’deki Adıgey Khase gençlik hareketleri dahil oldu. Sivil mitinglerde defalarca üç bölgenin sivil örgüt liderleri böylesi bir kanunsuzluğa ve yönetim tarafından vatandaşlara yönelik serbestliğe izin verilemeyeceğini açıkladılar.
Çok sayıda uzman ve politikacı Karaçay-Çerkes’deki durumu inceleyerek, Boris Ebzeyev’in Rusya Federasyonu Anayasa Mahkemesi’ndeki çalışma tecrübesine rağmen bölge idaresinde oldukça hazırlıksız olduğu sonucuna vardı. İdaresinin kısa döneminde o, etnopolitik hassasiyetinin yetersiz olduğunu gösterdi ve Karaçay-Çerkes’deki istikrarın özellik ve inceliklerini göz önünde bulundurmadı. Aynı zamanda, hareketlerine etki etmemesi mümkün olmayan Boris Ebzeyev’in açıkça alkollü içecekleri kötü şekilde kullanması da fark edildi. Görülen o ki, artan problemler ve onlarla mücadele etme başarısızlığı bölge başkanına her geçen gün ‘unutma’ isteğini güçlendiriyor.
Daha fazla görsellik için, Karaçay-Çerkes yönetimi reformları temel bileşenlere bölündü:
1. Kadro politikası
Boris Ebzeyev’in en ‘parlak’ kadro atamaları istatistiği:
Everest Goçiyayev (B. Ebzeyev’in kuzeni): Dombay belediye başkanı olarak atandı. Geçmişte Moskova’daki patlamaya katılan tanınmış terör yer altı lideri A. Goçiyayev’i saklanmasıyla ilgili davada adı geçti. E. Goçiyayev aynı zamanda ülkenin suç toplulukları ile bağlantısıyla tanınıyor.
Araşukov Rauf Rauleviç (Stavropolregiongaz ve Stavropolkraygaz şirketlerinin genel müdürü Raul Araşukov’un oğlu): Karaçay-Çerkes Habez bölge başkanlığına atandı. Araşukov Rauf 1987 doğumlu, 17 yaşında Stavropol şehir meclisi üyesi oldu, daha sonra Karaçay-Çerkes çalışma ve sosyal gelişim bakanlığı görevine geçti, daha sonra Boris Ebzeyev’in danışmanı oldu ve son ataması Habez bölge başkanlığına oldu. Bu genç insanın ‘zirzopluklarının’ listesi birçok kişi tarafından biliniyor, kriminal özünün anlatılması birkaç sayfa tutar.
Aliyev İsmail İbragimoviç: Karaçay-Çerkes birinci başbakan yardımcısı olarak atandı, ekonomik bloğu yönetiyor. Karaçay kökenli, baş ideologlardan biri. Devlet hizmeti tecrübesi yok. Karaçay olmayan herkese karşı hoşgörüsüz.
Aybazov Ratmir Umaroviç: Karaçay-Çerkes’den Federasyon Konseyi senatörü, Ebzeyev’in teklifi üzerine ülke parlamentosunca ‘seçildi’. 1979’da Aybazov, tecavüzden 6 yıl hapse çarptırıldı. Süresini tamamen çekti. 2003’de kriminal geçmişi mahkeme arşivlerinden ‘gizlice yok edildi. R. Aybazov sermayesini kriminal faaliyet yardımıyla oluşturdu. 1999’da hakkında büyük rakamlarda dolandırıcılıktan soruşturma başlatıldı. Uzun soruşturma sonucunda davaya ‘son verildi’. Onun durumu 100 milyon avro olarak değerlendiriliyor. R. Aybazov’un, Karaçay-Çerkes Yüksek Mahkeme Başkanı Andrey Davıdkov’un hizmetlerini kullanarak yakınlarını bölge mahkemelerine atamakla aktif şekilde ilgilendiği biliniyor. Son zamanda R. Aybazov Devlet Başkanı Ebzeyev’e birkaç pahallı otomobil ve daire hediye etti.
Uzdenov Umar Ahmatoviç: Malokaraçayevsk bölge başkanı ‘seçildi’. Yer altı kriminal ve ekstremistlerle ilişkileri ile biliniyor, kanunsuz yer altı oluşumu üyesi halkın gizli desteği ve propagandası eşliğinde Ebzeyev tarafından bölge başkanlığına aday gösterildi.
Sonuç olarak, ülke vatandaşlarının yüzde 38’i olan Karaçaylar oluşturuyor:
– Soruşturma Komitesi yüzde 70;
– Yürütme organı yüzde 44;
– Mahkeme mübaşirleri yüzde 80’den fazla;
– Devlet Yol Güvenliği Müfettişliği yüzde 80’den fazla;
– Mahkemeler, (Yüksek Mahkeme dahil) yüzde 50’den fazla;
– Sayıştay yüzde 42;
– Seçim Komisyonu yüzde 52;
– Parlamento milletvekilleri yüzde 51;
– Savcılık yüzde 50’den fazla;
Kadro politikasında B. Ebzeyev’in açık etnokrasi gösterdiği aşikar. Hatırlatmak gerekir ki, tüm atamalarda oğluB. Ebzeyev aktif katılımda bulunuyor.
2. Ekonomi
Sosyo-ekonomik açıdan Karaçay-Çerkes her geçen ay, Rusya bölgelerinin refah listesinde daha da aşağıya iniyor. Verilen rakamlar 2009 ortasındaki durumu gösteriyor (şu anda daha da kötüleşti):
– Köy ekonomisi: Büyük baş hayvan sayısı oldukça azaldı, bütün tahılların ekili alanı azaldı. Üretim ürünleri yüzde 10’dan fazla pahalandı.
– Sanayi üretimi yüzde 11’e düştü.
– İnşaat sektörü: İş hacmi yüzde 57 küçüldü. Sosyal konut inşaatı dondu. Doğal olarak, inşaattan sorumlu organlardaki tüm kilit görevlerde B. Ebzeyev ve R. Aybazov’un atadığı kişiler bulunuyor.
– Halkın gerçek geliri (enflasyon ve diğer faktörler dahil, özel ekonomik göstergelere ve hesaplara göre) yüzde 7 azaldı.
– Acil olarak ödenmesi gereken maaşların hacmi yüzde 70’e yükseldi!
Uzmanlarca ekonomi alanında oldukça sağlıksız bir durum kaydedildi, Karaçay-Çerkes yönetimi krizden çıkmayla ilgili gerçek eylemlerde bulunmuyor. Tüm faaliyet boş açıklamalarla sınırlı.
Kriminal
Karaçay-Çerkes yönetiminin suç ve kanun ihlaliyle ilgili gerçek istatistiği saklamak gayretlerinin tümüne rağmen, kolay olmasa da bölgedeki suç seviyesiyle ilgili nihai rakamlar alınabildi. 2009 ortasında kayıtlı suç büyümesi bir önceki senenin aynı dönemine göre yüzde 17 idi. Çok ciddi suçların büyümesi yüzde 32,6 idi. Cinayet ve suikast yüzde 1,8 arttı, külhanbeylik 3,5 katı arttı, ekonomi suçları 1,6 katı arttı, rüşvet 2 katı arttı. Kaynağın belirttiğine göre, küçük ve orta çaplı girişimlere idari baskı kat kat büyüdü. İş vergi kesintileri, bir çok yatırımcının ülkeden gitmesiyle yüzde 30 oranında düştü.
İşadamlarına yönelik oluşan durumu ‘idari şiddet’ olarak adlandırmak mümkün ve finansal akımların yeniden dağıtılması ile rakiplerin ortadan kaldırılmasına hizmet ediyor. Karaçay-Çerkes İçişleri Bakanlığı ekonomik suçlarla mücadele şube başkanı A. Hapayev, bu tür emirlerin temel ‘yerine getiricisi’ olarak kriminal dünyası ve radikal yer altı ile yapıcı ilişkileri var. Onun Karaçay-Çerkes içişleri bakan yardımcılığı görevine yükselmesi için Devlet Başkanı Ebzeyev ve senatör Aybazov tarafından aktif lobi yapılıyor.
Tüm bunlardan şu sonuçlar çıkıyor:
1. Karaçay-Çerkes yönetimi ve doğrudan Devlet Başkanı Boris Ebzeyev sorumluluklarını yerine getiremiyor;
2. Bölgenin idaresinde sistem problemleri var;
3. Halkın yaşam seviyesi Rusya ortalamasından düşük;
4. Yolsuzluk seviyesi oldukça yüksek, klancılık ve yönetimin kriminal ile birleşmesi tüm mümkün çerçeveleri geçiyor;
5. Sosyo-ekonomik göstergeler çoğunlukla olumsuz;
6. Yer altı oluşumlarla mücadelede yeterli faaliyet yok;
7. Sosyo-politik durum oldukça gergin: yönetimin sivil toplum temsilcileri ile diyalog yetersizliği sosyal patlamaya hizmet ediyor.
Dmitri Medvedev’in Karaçay-Çerkes’e ziyareti, Federal yönetimin Kuzey Kafkasya istikrarı ve Rusya birliği konusunda Karaçay-Çerkes yönetiminin, bizzat Boris Ebzeyev ve çevresindekiler faaliyetlerinde tehlike gördüğünün göstergesi oldu. (14 Mart 2010) ÖZ/FT
* Aleksey Karayev, Çerkesk’te serbest gazeteci.
Üçüncü yazı: Beyaz kölelik (Aleksey Karayev)
İkinci yazı: Karanlık bir sokakta cinayet (Aleksey Karayev)
Birinci yazı: Sınırsız yolsuzluk (Aleksey Karayev)
Aleksey Karayev
