Güney Osetya Devlet Başkanı Eduard Kokoyti, Gürcistan ile anlaşmazlığın çözümünü uzatan dondurulmuş meseleler konusunda barış ve istikrarı sağlayabilecek, güven tedbirlerini sağlamlaştırabilecek ‘sıra dışı’ bir çözüm teklifinde bulundu.
Ona göre, komşuları Gürcistan ve Rusya’yı da dahil ederek Tsihinval’de özel bir ekonomik bölge oluşturmak yeterli. Bu intikamcıların ve aşırılık yanlılarının elini ve ayağını bağlamak, Gürcü-Oset anlaşmazlığının çözümünde güce dayalı metotları tercih eden radikal siyasetçileri saf dışı bırakmak için üçüncü teşebbüs.
İlkini henüz 1994’de Eduard Şevardnadze, kendine özgü evrensel açıklığıyla ortak ekonomik alan kurulması fikrini ortaya attı ve ‘Kuzey-Güney’ jeopolitik boyutundaki Kuzey Kafkasya ve Transkafkasya cumhuriyetlerini davet etti. Bu proje eksik de olsa kendi kendine hayat buldu. İki sene sonra kendiliğinden Tsihinval’e yakın Ergneti’de girişken insanların Stavropol ve Çeçenya’dan getirdiği benzin ve yakıt pazarı oluştu. Kabzımallar da kıt bulunan yakıtı tüm Gürcistan’a taşıdı.
Talep arzı doğurdu, pazara yavaş yavaş ev eşyaları ve inşaat malzemeleri, daha başka şeyler gelmeye başladı. Kuzeyden buraya turunçgiller ve elma, erken olan patates ve ceviz, sebze getirilmeye, güneyden ise yağ, sucuk gelmeye başladı. Her şey yolundaydı ve herkes memnundu; ücradaki pazar ‘Büyük Kafkasya’ dağlarının her iki tarafındakiler için meşhur Ergneti pazarı oldu, her gün binlerce kamyon, otobüs, otomobil orada toplandı, insanlar ise sayılamayacak kadardı. Burada, Gürcistan’ın daha henüz yeni yapmayı öğrendiği çiviye kadar her şeyi almak veya satmak mümkündü.
Oraya giden gazetecileri pazarın manzarası şoke ediyordu ve hiçbir şey anlamıyorlardı: Çatışmanın ortasındaki Osetler ve Gürcüler birbirlerine karşı canlı ve sakindi, ses yükselirse de sadece malın fiyatı konusunda pazarlık şeklinde oluyordu. Pazarla uç uca olan kontrol noktalarından ise silahlı insanlar sükûnet içinde ticaret yapanları izliyordu. Hiç kimse kimseye engel olmuyor, malı tutmuyor ve rehine almıyordu.
Rüya ‘gül devrimi’yle bitti. Evet, büyük oranda Ergneti üzerinden Gürcistan’a bitmez tükenmez ve kontrolsüz şekilde kuzeyden onlarca, hatta yüz milyonlarca dolar aktı. Tiflis reformcuları siyasi fikirleri dolayısıyla pazarda kendi gümrüklerini açmayı reddetti, çünkü bu ayrılıkçıları ‘de facto’ tanımak olurdu ve gümrüğü Transkafkasya otoyolu Rokscki tüneline koymakta ısrar ettiler. Başka bir şey düşünmeyi ise örneğin ticaret yapanlara vergi konulmasını ‘batılı çocuklar’ istemedi. Sonuç olarak pazarı başarılı bir şekilde öldürdüler, az veya çok sükûnet içindeki durumu sınırsızca kızıştırdılar. Gürcüler ve Osetler arasında güvenin sağlamlaştırılması konusundaki değeri biçilemeyecek barıştırma tecrübesinin tam anlamıyla üzeri çizildi. Gürcü hazinesinin gümrük geliri halen sıfır, Ergneti’de olan mallar şimdi Tiflis mağazalarında iki katı fiyatına. Normal halk akılsız yöneticilerin cezasını çekiyor.
Şimdi de Eduard Kokoyti yeniden akıllıca bir düşünceye başvuruyor, ekonomiyi siyasetin önüne koymayı teklif ediyor. Tanınmamış cumhuriyetin devlet başkanı şöyle özetliyor: "Biz şimdi, hem Rusya hem de Gürcistan’ı yakınlaştırmak için ortak ekonomi bölgesi oluşturmayı teklif ediyoruz. Güney Osetya, Kuzey Osetya Alagir ve Gürcistan Gori bölgeleri çerçevesinde ortak alan. Siyasi meseleleri ertelemek. İlk önce güven önlemleri. Yıkılan ekonominin yeniden inşası. Ve sonra siyasi meseleler."
Fikir çok sağlıklı ve tamamen gerçekleştirilebilir. Kuzey Osetya’nın Alagir bölgesi, sınır ticareti için belirli imtiyazlara sahip. Böyle bir işbirliği Gürcistan’ın Güney Osetya ile sınır Gori bölgesi için de çift taraflı faydalı. Burada tek bir müessese tarafından işlenmeyen büyük erik, elma, kiraz ve diğer meyve bahçeleri var.
Ama tüm bu planlara Gürcistan devlet başkanı kalem çekebilir. Mikhail Saakaşvili için Gori bölgesi, Tsihinval’e saldırı yapabileceği tek uygun alan. Ve Eduard Kokoyti barış sağlanması için ticaret seçeneğini seçiyorsa da onun Tiflisli muhalifi askeri seçeneği tercih ediyor. ÖZ/FT (Ajans Kafkas)
Albet Venalaynen’in Rosbalt’ta yayımlanan ‘Eduard Kokoyti: Kılıcı sapan haline getiriyoruz’ başlıklı yazısını Ajans Kafkas için Özlem Güngör çevirdi.
Albet Venalaynen
