19 Nisan’da federal yetkililer Çeçenya’nın Rus yanlısı devlet başkanı Ramzan Kadirov ve Yamadayev kardeşler –Rus ordusunun Doğu Taburu’nun (Vostok) komutanı Sulim Yamadayev, Duma Parlamento’su eski vekili Ruslan Yamadayev ve Doğu Taburu’nun üyesi Badrudin Yamadayev- arasındaki anlaşmazlık ile ilgili ilk katı kararı aldılar.
Gazeta gazetesi Sulim Yamadayev’in komutanlığını yaptığı Doğu Taburu’nun geleceğinin görüşmek için 19 Nisan’da Moskova’daki Rus Savunma Bakanlığı’nda bir toplantı yapıldığını yazdı. Kuzey Kafkasya askeri bölgesinin komutanı General Aleksander Baranov ve bölgenin Kurmay Başkanı Tümgeneral Sergey Makarov toplantıya katılanlar arasındaydı.
Rus askeri komutanları toplantıda Doğu Taburu ile ilgili son kararı Rusya devlet Bbaşkanı seçilen Dmitri Medvedev’in göreve başlayacağı 7 Mayıs sonrasına kadar erteleme kararı aldılar.
Kuzey Kafkasya bölgesinde bir kaynak Gazeta’ya yaptığı açıklamada “İhtiyatsız bir şey yapılmamasına ve askeri sorulturmacılar insanların ölümüne yol açan bütün trajik olayları araştırana kadar bklenmesine karar verildi” dedi.
Rus Savunma Bakanlığı’nın bu kararını Yamadayev kardeşlerin Kadirov karşısında kazandıkları bir zafer olarak adlandırmak hiç de abartılı olmaz. En azından geçici bir zafer.
14 Nisan’da Kadirov’un adamları ve Doğu Taburu’nun askerleri arasında Çeçenya’nın Gudermes şehrinde meydana gelen çatışmadan sonra Kadirov rakiplerine karşı büyük bir propaganda kampanyası başlattı. 16 Nisan’da Kadirov ve Çeçen İçişleri Bakanı Ruslan Alkhanov Yamadayev kardeşleri (Sulim ve küçük kardeşleri Badruddin) ‘suçlular’ olarak adlandırdı. Daha sonra insan hakları müsteşarı Nurdi Nukhazhiyev, Doğu Taburu’nu çok sayıda suç ve insan hakları ihlali ile suçladı. Bazı Çeçen sivil toplum kuruluşları ve insan hakları savunucuları Doğu Taburu’nun hemen dağıtılması talebinde bulundu.
17 Nisan’da Çeçen parlamentosu Savunma Bakanı Anatoly Serdyukov’dan Doğu Taburu’nun fesetmesini ya da liderleri Sulim Yamadayev’in değiştirmesini isteyen bir önerge kabul etti.
Aynı gün Rus parlamentosundaki dört Çeçen vekil Adam Demilkhanov, Magomed Vakhayev, Ahmed Zavgayev ve Said Yakhikhazhiyev taburun dağıtılmasını istedi ve parlamento taburun faaliyetleri ile ilgili soruşturma kararı almadan önce Rus Askeri Savcısı Sergey Fridinsky’nin duruma el koymasını istediler.
18 Nisan’da Kadiov’un en yakın politik müttefiki Demilkhanov, Yamadayev kardeşleri şu an Londra’da yaşayan Rus işadamı ve politik göçmen Boris Berezovski ile birlikte Rusya’yı yoketmeyi planlamakla suçladı. Çeçen İçişleri Bakanı aynı gün İnterfax’a yaptığı açıklamada bir piyade bölüğünün Doğu Taburu’ndan ayrıldığını söyledi. Bu açıklamayı Kadirov’un 300 kadar askerin taburdan ayrıldığını bildiren açıklaması takip etti. Kadirov’un kontrolündeki Çeçen televizyonu, bazı eski tabur askerlerinin görevlerindeki tehlikeli şartlara rağmen ayda sadece 6000 ruble (yaklaşık 225 dolar) maaş aldıklarını söylediği haberi yayınladı. Dahası resmi olarak asker olarak kaydedilmediklerini bu yüzden sosyal sigorta ve sağlık hizmetlerinden düzgün bir şekilde faydalanamadıklarını söylediler. Gençlerden biri “Asker olduğumuzu sanıyorduk ama resmi olarak kaydedilmemiştik, silah taşımamıza ve özel görevlere gitmemize rağmen askeri hizmet kartlarımız yoktu” dedi.
Görünüşe göre Kadirov’un sert baskısı Rus ordusunu etkilemedi. Savunma Bakanlığı’nın basın servisi Kommersant gazetesine yaptığı açıklamada bakanlığın Çeçen parlamentosundan yada Rus parlamentosunun Çeçen üyelerinden Doğu Taburu’nun dağıtılmasına yönelik resmi bir talep almadıklarını söyledi.
Dahası 19 Nisan’da Savunma Bakanlığı’ndaki toplantıdan hemen sonra takviye birlikler – Rus askeri istihbaratının özel birlikleri – Kadirov’a bağlı güçler tarafından yapılacak düşmanca faaliyetlere karşı Doğu Taburu’nun ana üssünü savunmak için Gudermes’e gönderildi. 21 Nisan’da Rus Savunma Bakanlığı’ndan bir kaynak Nezavisimaya Gazeta’ya yaptığı açıklamada “Taburun dağıtılmasını isteyen bi başvuru akını yok” dedi.
Rus generallerin taburun dağıtılmaması kararı, Sulim Yamadayev’in açık bir şekilde Kadirov’u eleştirmeye başlamasında etkili oldu. 19 Nisan’da Ekho Moskvy radyo istasyonu Yamadayev ile yaplmış bir röportajı yayınladı. Yamadayev röportajda Kadirov’u ‘büyük bir araç konvoyunun eskortluğundan gezen ve savaşmaya diğer insanları gönderen bir ödlek’ olarak adlandırıyordu. Yamadayev röportajda Kadirov’un Çeçenya’da barış ile ilgili yalan söylediğini ve Kadirov’un adamlarının çoğunun gerçekte gizli birer direnişçi sempatizanı olduğunu söyledi. Yamadayev üssünün içerisinde Kadirov’dan bağımsız ve Çeçenlere ‘gerçeği’ söyleyen bir televizyon istasyonu kurma sözü verdi.
Sulim Yamadayev şimdi sadece bir asker/komutan olarak değil aynı zamanda bir politikacı gibi hareket ediyor. Görünüşe göre sadece taburunu korumaya değil aynı zamanda Kadirov’un Çeçenya’daki politika tekeline de zarar vermeye çalışıyor.
Eğer gerçekten amacı buysa Rus askeri liderliğinin desteği yeterli olmayacaktır. Kuzey Kafkasya’daki durum ile ilgili yazılar yazan tanınmış Rus gazeteciler İvan Sukhov ve Olga Allenova’ya göre, hem Moskova hem de Kafkasya’da yeni Devlet Başkanı Medvedev’in Çeçenya’da kendisine şahsen bağlı olan bir lider istediği ve eski devlet başkanı Putin’in adamı Kadirov’dan kurtulmayı planladığı yönünde dedikodular dolaşıyor. 16 Nisan’da Vremya Novostei gazetesi Sukhov’un ‘Kadirov’un Moskova’dan yakında federal hükümette yeni bir pozisyon sahibi olacağını bildiren bir mesaj aldığı’ yönünde bilgiler içeren bir makalesini yayınladı. Sukhov makalesinde “Çeçenya dışında herhangi bir görev yada makam Kadirov’un politik olarak imha edilmesi demek olur” dedi. Allenova, Radio Liberty’e Kuzey Kafkasya’da Kuzey Kafkasya cumhuriyetlerinin liderlerinin çoğunun Medvedev göreve geldiğinde başkaları ile değiştirileceği yönünde söylentiler olduğunu söyledi.
Gerçek şu ki bu tür söylentilerin gerçekten var olduğunu Kadirov’un kendisi de doğruladı.
Kadirov “Çeçenya ve Rusya’nın düşmanları bana Moskova’da başka bir iş verileceği yönünde inanılmaz söylentiler yayıyor. Hiçbir yere gitmiyorum: Görevim Çeçenya’yı zengin bir ülke yapmak ve bunu başaracağım” dedi.
Kadirov bu açıklamayı Gudermes’deki krizin zirveye ulaştığı zamanda yaptı ve açıklama Kadirov’un Yamadayev kardeşlere karşı olan düşmanca tutumunun gerçek nedenini gösteriyor, onları baş politik rakipleri olarak görüyor.
Savunma Bakanlığı’nın Doğu Taburu meselesinin Dimitri Medvedev göreve başlayana kadar askıya alınması kararı da sembolik çünkü bu karar meselenin politik arka planını gösteriyor. Eğer Medvedev’in gerçekten Çeçenya’da Kadirov’un yerine Yamadayev kardeşlerden birini getirme planları varsa bu, Rusya’nın yeni devlet başkanının bazı gözlemcilerin inandıklarından daha fazla bağımsız bir figür olacağı anlamına gelebilir. Diğer taraftan Kadirov’un devrilmesi, Kadirov’u artık Çeçenya’da yeniden yükselişte olan isyancılara karşı savaşı kazanmaya muktedir biri olarak görmeyen Kremlin’in ortak bir kararı olabilir.
Andrey Smirnov’un Chechnya Weekly’de (April 24, 2008—Volume IX, Issue 16) yayımlanan bu yazısını Ajans Kafkas için Cavit Yılmaz Türkçeye çevirdi.
Andrey Smirnov
