Çerkesk/Ajans Kafkas – Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti’nde bu yıl dördüncüsü düzenlenen yok oluşa sürüklenen ana dillerle ilgili konferansta, Kuzey Kafkasya’da resmi dillerin bile bu süreçten kurtulamadığı uyarıları öne çıktı.
Teberda kentinde Karaçay-Çerkes Devlet Üniversitesi tarafından düzenlenen konferansa Abhazya, Kabardey-Balkar, Adıgey, Karaçay-Çerkes ve Dağıstan cumhuriyetlerinin yanı sıra Moskova, Stavropol, Petigorsk, Tümen gibi kentlerden ve İspanya’dan tanınmış dil bilimciler katıldı. Ana dillerin korunması açısından oldukça önemsenen konferansa bir tebliğ sunan
Kabardey-Balkarlı filolog Prof. Baku Hanceri, Kabardey-Balkar’da Kabardeyce (Adıgece) ve Balkarca, Karaçay-Çerkes’te Karaçayca ve Çerkesçe (Adıgece) ve Adıgıy’de Adıgece resmi dil olmasına rağmen devlet dairesinde ya da ticarette bunlarla iş yapmanın zorluğuna değindi. Bu dillerde sınırlı olarak eğitim verilmesi, gazete çıkarılması ve radyo-televizyon yayını yapılmasının dili yaşatmak için yeterli olmadığını belirten Hanceri görüşlerini şöyle dile getirdi:
“Bu diller cumhuriyetlerimizin başkentleri Maykop, Çerkesk, Nalçik’te devlet kurumlarında kullanılmıyor. Sosyal kurumların, mağazaların girişlerinde anadille yazılı bir şey yok. Sokakta insanların anadilde konuşmaları uzak bir yerden gelen kişinin tercümanıyla konuşmasını andırıyor. Adıgece ve Karaçayca-Balkarca konusunda bilimsel çalışmalarda bulunanların çoğu Rusça yazıyorlar. Anadilimizi Rusça öğreniyor olmamız çok ilginç! Başka bir ifadeyle, biz yüzde 90 küreselleşmeye hazırız. Ülkemizde terimlerin kullanılması konusu üzerinde çalışan bir bilim adamı grubu yok. Anadil ve edebiyatımızı öğrenmede kullandığımız kelimelerin yarısı Rusça veya başka dillerden gelen kelimelerden oluşuyor. Anadilini ve edebiyatını okuması istenilen gençlerin bunlara karşı ilgisiz olmasının nedeni de bu. Sosyo-politik terimlerden hiç söz etmeyelim bile: Öğrenciler bu konulardaki metinlerle karşılaştığında sadece resimlere bakıyor ve sayfayı çeviriyor, anlatılanlar dikkatlerini çekmiyor."
Hançeri’nin anadillerde terminoloji çalışması yapacak bir çalışma grubunun oluşturulması önerisi katılımcılardan tam destek gördü.
Az sayılı halkların ana dilleri ile ilgili var olan problemlere ilaveten konferansta küreselleşmenin getirdiği zorluklar üzerinde de duruldu. Nalçik’ten Gabunia Zinayda ile İspanya’dan Tirado Rafael konferansa katılamasalar da küreselleşme ve anadiller konusu üzerine tebliğlerini gönderdi. ADGPS/ÖZ/FT
