Batı basını Güney Osetya’daki seçimlerle ilgili değerlendirmelerde, Rusya’nın ‘başarısızlığı’ üzerinde duruyor.
National Review’in Güney Osetya’da seçimlerle ilgili bir makalede ‘seçimler, Rusya’nın etkisinin zayıfladığını gösterdi’ iddiasında bulunuluyor. Makalenin yazarı, American Enterprise Institute çalışanı Daniel Vaydiç’in tahminine göre, Güney Osetya’daki şu anki durum ve muhalefetin adayı Alla Cioyeva’nın popülerliği, ‘ABD’nin bölgede elini güçlendirecek olan daha geniş süreçlere işaret ediyor’. Vaydiç, Cioyeva’nın rakibinin, Kremlin desteğine rağmen adil ve özgür seçimlerde temiz bir zafer elde edemediğini belirtiyor.
Eski SSCB bölgesindeki yolsuzluk içindeki otoriter elit belki de ‘idare edilebilir demokrasi’ modelini tercih ediyor, ancak halkın tercihi önünde herhangi bir ‘sıfat’ olmayan gerçek demokrasi. Vaydiç “Eğer Rusya, kendi himayesindeki komşusunda, kendi adayının zaferini sağlayamazsa, onun etkisi öncekinden daha da fazla azalır” ifadesinde bulunuyor.
Gazeteci Simon Shuster’in Time’da yayınlanan makalesi ise “Rusya gaf yaptı: Güney Osetya yolunda tuhaf bir şey oldu” başlığını taşıyor. “Rusya’da seçimleri kazanabilmek bir bilimdir, ancak oldukça ince bir bilimdir. Rusya’da ‘politika teknologu’ terimi durduk yere çıkmadı” diyen Shuster, olanca tecrübesine rağmen Moskova’nın, Güney Osetya’daki seçimleri başarısızlığa uğratmasını hayret verici olarak niteliyor. Güney Osetya bütçesinin tamamına yakını Rusya tarafından oluşturuluyor. Seçmenlerin çoğunluğu kendilerini Gürcistan yönetiminden kurtaran Rusya’ya karşı minnetdar.
Ancak yazar, daha seçimler öncesinden bile olayların tahmin edilenin aksine gelişmeye başladığını belirtiyor. Haziranda bir grup silahlı asker ve devlet başkanlığı koruması, parlamenterlerden Kokoyti’nin üçüncü dönem de görevde kalmasına izin verilmesini istedi. Milletvekilleri kesin bir dille reddetti, Kokoyti galiba sinir oldu. Gazeteci Shuster, “Birkaç saat sonra Kokoyti’nin adamları parlamentoyu rahat bıraktı, devlet başkanı görev süresinin bitiminde görevden ayrılacağını açıkladı” şeklinde yazıyor.
Kremlin Kokoyti için halef aramaya başlatı. Rusya serbest güreş baş antrenörü Cambolat Tedeyev uygun olmadı. O Moskova’da yaşıyor ve çalışıyor, bundan dolayı Güney Osetya devlet başkalığı için aday olma hakkı yok. Ancak Eylülde Tedeyev taraftarları silahlandı ve Tedeyev’in başkan adaylığı kaydının yapılmasını istedi. Shuster “Üç ay içinde bürokratlar ikinci defa darbe teşebbüsünden şikayetçi oldu” diyor. Sonuçta Tedeyev’in adaylığı reddedildi ve Kasım’da Rusya’ya sınır dışı edildi.
Kommersant gazetesinin yazdığına göre, zamanla Kremlin, Savunma Bakanlığı ve Rusya istihbaratından bürokrat grupları, Güney Osetya devlet başkanlığı için potansiyel adaylarını görüşmeye başladı. Güney Osetya’nın acil durumlar bakanı Anatoli Bibilov üzerinde durdular. Gazete, “Onun misyonu basitti: seçimi halinde Güney Osetya’nın Rusya yapısına resmen dahil edilmesini sağlayacaktı” şeklinde yazıyor. Bibilov ve ‘rehberleri’ zaferden çok da şüphe etmemekle birlikte ciddi bir seçim kampanyası yürütmeye başladılar.
Ancak birinci turda Bibilov ve Cioyeva başa baş gitti, ikinci turda net bir şekilde Cioyeva kazandı: “oyların büyük çoğunluğu sayıldığında o yaklaşık yüzde 16 öndeydi”. Fakat Salı günü Yüksek Mahkeme sonuçları Cioyeva tarafının hile yaptığı gerekçesiyle iptal etti. Oysa ki yabancı gözlemciler ve Rusya gözlemcileri seçimleri özgür ve adil olarak tanımışlardı. Cioyeva, RF Devlet Başkanı Medvedev’den, Güney Osetya’nın iç savaş eşiğinde olduğuna dayanarak duruma müdahalesini istedi.
Şimdilik tek tepki, RF Dışişleri Bakanlığının, tüm tarafların ülkenin yönetimine itaat etmesi gerektiği yönündeki açıklaması, yani Cioyeva teslim olmalı. Simon Shuster, “Bununla birlikte Rusya siyaset teknologları fiyaskonun sonuçlarını gidermeye başladı” diye yazıyor. Öyle ki, Kremlin strateji uzmanı Sergey Markov, Cioyeva’yı suçluların desteklediğini açıkladı ve bunu ‘onun bültenlerini dağıtan adamların bariz biçimde suçlulara benzediği’ ile izah etti. Yazarın düşüncesine göre, tüm operasyon öyle bir beceriksizlik ve kabalığı açığa çıkarıyor ki, sadık Rus medya organları bile dillerini tutmadı.
The Christian Science Monitor’dan Fred Weir, “Güney Osetya’daki seçim sonuçlarının iptali Moskova’yı Rusya seçimleri öncesinde rahatsız bir duruma koydu. Görüldüğü kadarıyla yasal olan zaferin iptali, Rusya’nın kendisindeki demokrasi sorununa istenmeyen bir ilgi çekebilir” tahmininde bulunuyor.
Üstelik Rusya Dışişleri Bakanlığı resmi açıklaması ile Güney Osetya’daki seçim sonuçlarının iptalini destekledi. Gazeteci Weir “Bazı Rus analistlerin ifadesine göre, Moskova bu adımından pişman olacak” ifadesini kullanıyor.
Cioyeva taraftarları sokağa çıktı, polis havaya ateş açarak yanıt verdi ve göstericilerin hükümet binasına girmesine izin vermedi, Kremlin Güney Osetya’ya özel temsilci gönderdi.
Önceki gün Cioyeva, Yüksek Seçim Kurulu ve uluslararası gözlemcilerin prensipte seçimleri özgür ve adil olarak tanıdıklarını açıkladı: “Bu bize, kazandığımız zaferin arkasında durma dayanağı oluşturuyor” dedi.
Ancak Rusya ve Bibilov’u destekleyen şu anki devlet başkanı Kokoyti duruma farklı bakıyor. Bazı Rusya’lı yorumcular Cioyeva’yı ‘renkli devrim’ gerçekleştirme girişimi ile suçluyorlar. Onun kendisi bu iddialar ‘saçmalık’ olarak değerlendiriyor.
Bir çok uzmana göre Kokoyti, Moskova’dan gelen yardımları kendi hoşuna giden projeler için ayırdı. Weir makalesinde, “Cioyeva aday oldu ve görülen o ki, Rusya yardımlarının şeffaf olarak dağıtılması ve 2008 savaş günlerinde zarar gören alt yapı ve konutların yeniden inşasında kullanılacağı yönündeki sözü sayesinde kazandı” diyor. INPRS/ÖZ/YA
