23 Şubat 1944 Vaynah (Çeçen-İnguş) Sürgününün yıldönümünde Moskova ve Tiflis’te anma programları düzenlendi.
Moskova’daki GULAG Devlet Tarih Müzesinde İnguş ve Çeçenlerin sürgün edilişlerinin 71. yıldönümü dolayısıyla anma programı düzenlendi. 23 Şubat’taki anma programına sürgünü yaşayanlar, çocukları ve torunları, ilim adamları, Rusya Kafkasya Halkları Kongresi temsilcileri, gazeteciler ve üniversite öğrencileri katıldı. Konuşmaların yanı sıra programda, Kafkasya Halkları Kongresi katılımcılarınca hazırlanan sürgünle alakalı yarım saatlik bir film gösterildi.
Programın açılışını yapan Maryam Yandiyeva GULAG müzesinin 2001’de nasıl kurulduğunu anlattı, ardından 1944-1952 Çeçen ve İnguş sürgünü ile ilgili belgeleri sundu. 23-25 Şubat ve 25-29 Şubat olmak üzere iki aşamada sürgünün gerçekleştirildiğini kaydeden Yandiyeva, 1949’a kadar 134 binden fazla Çeçen-İnguşun sürgüne gönderildiğinin altını çizdi.
“Sürgün edilen halkların rehabilitasyonu” kanunu 26 Nisan 1991’de kabul edildi. Sivil toplum örgütleri Stalin sürgünlerine maruz kalan halkların haklarının tam olarak iade edilmediğini düşünüyor.
Maryam Yandiyeva, GULAG müzesinde Rusya halklarının sürgünleriyle ilgili sergilenen kitaplardan biri olan “İnguş ve Çeçenlerin sürgünü. Belgesel dosya (1941-1945)” adlı çalışmanın sahibi. Bu çalışmada binlerce belge yer alıyor. Yandiyeva’nın bir sonraki çalışması için İbragim Kostoyev de sosyal ağlardan Çeçen ve İnguşlara ulaşarak sürgün yıllarına ait fotoğrafları derliyor. Kostoyev, Yandiyeva’nın yeni kitabına girecek yaklaşık 100 fotoğraf topladı.
Sürgünle ilgili belgelerin sadece yarısına ulaşılabildiğini ifade eden Yandiyeva “Birçok arşivlere ulaşamıyoruz. Bundan ötürü İnguş ve Çeçenlerin sürgünü konusu henüz kapanmadı” dedi.
Gürcistan’ın başkenti Tiflis’teki anma programına Vaynah halkları İnguşlar, Çeçenler ve Gürcistan’ın Pankisi bölgesinde yaşayan Kistler ile Gürcü yazar, şair ve etnograflar katıldı.
Anma programı 23 Şubatta Tiflis’te parlamento kütüphanesinde bir konferansla başladı. Konferansın organizatörlüğünü Kafkasya Entegrasyon Vakfı yaptı.
Yazar İrakli Sagliani “Gürcü ve Vaynahlar uygarlığın köklü bağlarıyla birbirine bağlı. Kısa bir süre önce Vaynahların Gürcülere karşı nasıl savaşabildiğini anlayamıyorum. Böyle bir şeyin tekrarlamaması için ilişkilerimizi, yakınlığımızı hatırlamamız lazım” dedi.
Vaynahlar diğer Kafkasya halkları gibi Abhazya’nın 1992-1993’de Gürcistan işgaline karşı verdiği bağımsızlık savaşında Abhazya’nın yanında yer aldı. Büyük bir gönüllü grubuyla savaşa katılan Çeçenler zaferde önemli bir pay sahibi oldular.
Pankisi vadisi gençliği sürgün ile ilgili az şey bildiklerini ifade ettiler. 24 yaşındaki Mate Mamedaşvili “Sürgünle ilgili çok şey bilmiyoruz. Sadece yaşlıların anlattıkları bazı şeyler var. Bu sürgün bizleri, ailelerimizi etkilememiş olmasına rağmen, Çeçenleri ilgilendiren her şey bizi de ilgilendirdiği için bu sürgünü kendi tarihimiz kabul ediyoruz” dedi.
Ajans Kafkas
