Rusya hapishanelerinde yaşam savaşı
Rusya Federasyonu’nun Mordovya, Kalmık Cumhuriyeti, Kamçatka, Lipetsk gibi çeşitli bölgelerindeki cezaevlerinde bulunan ve etnik nefret yüzünden baskı ve işkence gören, ibadet etmeleri engellenen Kafkasyalı mahkumlar seslerini ancak intihar ve açlık grevi haberleriyle duyurabildi.
İrkutsk ve Kirov bölgelerindeki İnguş mahkumlar İnguşetya Başkanı Yunusbek Yevkurov’dan yardım istedi: “Kafkasyalılara, özellikle İnguş ve Çeçenlere, Rusya hapishanelerinde farklı muamele yapıldığını biliyorsunuz. Milliyetimizden dolayı hakaret ve işkencelere maruz kalıyoruz. Sizden İnguşetya’da hapishane yapılması için harekete geçmenizi, İnguş mahkumların kendi cumhuriyetimizde cezalarını çekebilmelerini istiyoruz”.
İnsan hakları savunucuları defalarca, Kafkasyalıların Rusya hapishanelerinde işkence gördüğünü açıkladı. Kafkasyalı mahkumlar ise cezalarını çekmek için Kuzey Kafkasya cumhuriyetlerine nakledilme taleplerini dile getiriyorlar.
Kabardey-Balkar Parlamentosu, RF Devlet Duma Başkanı Sergey Narışkin’e mahkumların cezalarını kendi cumhuriyetleri veya komşu cumhuriyetlerde çekmesine izin verecek yasal değişikliğin bir an önce yapılması talebiyle bir başvuruda bulundu.
Öne çıkan vakalardan birinde, baskı ve işkenceler sonucunda bileklerini keserek intihara teşebbüs eden Kuzey Osetyalı iki mahkumun hastaneye bile götürülmediği kaydedilirken, az da olsa seslerini duyurmayı başarabilen hükümlülerden gelen bir diğer haber, Kasım ayında Mordovya’da çoğunluğu Kafkasyalılardan oluşan yaklaşık 30 mahkumun açlık grevine gittiği yönündeydi.
Başörtüsü ve dini kitaplar yasak
Kasım ayında Kabardey-Balkarlı hacıların yanlarında getirdikleri dini kitaplara gümrükte ‘aşırılıkçı’ yayın olduğu gerekçesiyle el konuldu. Kitapların içeriği hakkında bilgi verilmedi. Rusya Federasyonu’nda, aralarında dua, siyer, hadis kitapları da olmak üzere, önemli bir bölümü İslami eserler basan büyük yayınevlerinden çıkan birçok kitap halen yasaklı durumda.
Ekim ayında Neftekumski bölgesi Kara-Tübe köyünde başörtülü beş öğrencinin derslere alınmaması üzerine Stavropol Kray’da başörtüsü krizi patlak verdi. Öğrencilerin velileri, çocuklarının bir ay boyunca sorunsuz bir şekilde okula devam ettiğini, Ekim başında ise okul müdürünün emriyle derslere alınmadıklarını açıklayarak savcılığa başvurdu. Bunun üzerine Stavropol Kray Eğitim Bakanlığı, okullarda tek tip öğrenci kıyafetine geçme kararı aldı ve başörtüsü yasaklandı.
Moskovalı avukat Timur Kuşayev, Aralık ayının sonlarında, Rusya Federasyonu’nun çeşitli bölgelerinden bir grup Müslüman hukukçu olarak başörtüsü yasağını Anayasa Mahkemesine taşımaya düşündüklerini açıkladı.
Kara-Tübe’deki başörtülü öğrenciler şu anda aile eğitimi sistemiyle evlerinde ders görüyorlar. Bu sistemde dersler öğrencilerin velileri tarafından veriliyor, diploma programları ise okul öğretmenlerince takip ediliyor.
Sığınma isteği
2011 sonbaharında, Çeçen-Rus savaşı döneminde tuttuğu günlükleri yayınlanan Polina Jerebtsova Finlanidya’dan siyasi sığınma talebinde bulundu. “Polina Jerebtsova’nın Günlüğü” 1999-2002’de yaşanan ikinci savaşı Caharkale’li bir Rus gencin gözlemleriyle anlatıyor ve Rus askerleri tarafından işlenen ağır insan hakları ihlallerini gözler önüne seriyordu. Jerebtsova, kendisi ve eşine yönelik takip ve tehditler nedeniyle Ocak ayında sığınma istedi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvuracağını açıkladı.
7 Temmuz’da Helsinki’de barış savunucuları festivalinde sahne alan Çeçen şarkıcı Liza Umarova, etnik kimliğinden dolayı şiddet ve ayrımcılık kurbanı olan vatandaşların korunmadığı bir ülkede yaşamanın korku verici olduğunu ve bu sebeple Finlandiya’dan siyasi sığınma talebinde bulunduğunu açıkladı.
Umarova’nın erkek kardeşi öldürüldü, Caharkale’deki evi yakıldı, 2005’de Moskova’da yaşarken 16 yaşındaki oğlu ırkçılar tarafından dövüldü. İki saldırgana birer yıl dokuzar aylık hapis cezası verildi, ancak olaydan sonra da ırkçıların takip ve tehditleri devam etti.
KAFKASYA’DA İNSAN HAKLARINI SAVUNMAK
Tehdit
Haziran ayında Kabardey-Balkar’da Memorial İnsan Hakları Merkezi çalışanı, avukat Rustam Matsayev, Kuzey Kafkasya Federal Bölge İçişleri Bakanlığı Baş İdaresi operasyon yetkilisi Albay Nikolay Zavialikov tarafından tehdit edildiğini açıkladı.
Avukatın ifadesine göre, güvenlik güçleri tarafından kaçırılıp ‘aşırılıkçılıkla’ mücadele merkezine götürülen müvekkili ile görüşmeye gittiğinde, Zavialikov kendisine, ‘özel operasyon esnasında yer altı silahlı örgüt üyelerini kuşatmaya alıp yok ettikleri gibi, avukatlarına da aynı muameleyi yapabileceklerini’ söyledi ve ‘sürekli etrafa bakınarak dolaşmaları’ tavsiyesinde bulundu.
Çeçenya’da İnsan Hakları Savunucularının Ortak Mobil Grubu üyesi üç aktivist, Dmitry Utukin, Sergei Babinets ve Roemer, 1 Haziran’da Çeçenya’nın başkenti Caharkale’de kayıp yakınları ve yerel sivil toplum aktivistlerince düzenlenen bir eyleme katıldıkları sırada, Başkanlık Genel Sekreteri Magomed Daudov ve Belediye Başkanı Muslim Huçiyev tarafından zorla alıkonuldu ve Ramzan Kadirov’un yanına götürüldü.
Görünüşe göre özel bir toplantı organize edilmişti. Görüşmede Kadirov, Daudov ve Huçiyev’in yanı sıra, İç İşleri Bakanı Ruslan Alhanov, Soruşturma Komitesi Başkanı Viktor Ledenev ve Cumhuriyet Savcısı Vladimir Savçin de vardı. Toplantının tamamı televizyon ekibi tarafından filme alındı. Görüşme boyunca Kadirov ve ‘ekibi’ insan hakları savunucularına, Çeçen halkından nefret etmek, istikrarı bozmayı hedeflemek, maddi çıkarlar sebebiyle Çeçenya’da bulunmak, şeytanlara (direnişçiler) ve işbirlikçilerine hizmet etmek, parayla sahte işkence raporları düzenlemek, kendi işlerine karışmak gibi suçlamalarda bulundular. Toplantı süresince insan hakları savunucularına konuşma hakkı tanınmadı. Aynı günün akşamı, Çeçen televizyonu toplantıya ana haber bülteninde uzun ve ayrıntılı olarak yer verdi.
Human Rights Watch (İnsan Hakları İzleme Örgütü) olayın ardından bir açıklama yayınlayarak, bu açık tehdit karşısında Rusya’dan, bölgedeki insan hakları savunucularının can güvenliğini sağlamasını istedi.
Ortak Mobil Grup, Nijni Novgorod merkezli İşkence Karşıtı Komite öncülüğünde, 12 insan hakları örgütünün ortaklığıyla kuruldu. 2009 yılından bu yana Çeçenya yönetimince işlenen ciddi insan hakları ihlallerini ortaya çıkarıyor.
5 Nisan’da Novaya Gazeta çalışanı Elena Milaşina Moskova’da evinin yakınlarında saldırıya uğradı. Kimliği belirsiz kişiler tarafından darbedilen tanınmış gazeteci ve insan hakları savunucusu, Anna Politkovskaya’nın öldürülmesinin ardından Kafkasya’daki insan hakları ihlallerini takip etme görevini devraldı, aynı zamanda Natalya Estemirova cinayeti soruşturması ile de ilgileniyor. Milaşina, Ramzan Kadirov’un Ekim 2009’da haklarında dava açıp, birkaç ay sonra şikayetini geri çektiği gazeteciler arasında yer alıyordu.
İşkence Karşıtı Komite üyesi Olga Sadovskaya, Ekim ayında bir hafta boyunca İrlanda’nın çeşitli kentlerinde düzenlenen halka açık konferanslarda insan hakları savunucularının Kafkasya’da karşı karşıya olduğu riskleri anlattı. 2011’de Sadovskaya’nın Nijni Novgorod’daki evininin yakınlarındaki bir binanın duvarına yazılanlar: “Olga Sadovskaya teröristlere ve Amerikan çıkarlarına hizmet ediyor”
Birleşik Kafkasya Forumu
İnsan hakları gündeminin en kayda değer gelişmelerinden biri, birçok önde gelen Kafkasyalı insan hakları savunucusunun güçlerini birleştirmesi oldu. Birleşik Kafkasya Forumu, Ocak ayında Kuzey Kafkasya Cumhuriyetlerinden 11 insan hakları örgütünün katılımıyla kuruldu.
Sivil Örgütler Birliği (Çeçenya), İnsan Hakları Merkezi (Çeçenya), Objektif (Çeçenya), Enformasyon Merkezi (İnguşetya), Beslan’ın Sesi (Kuzey Oseyta), Dağıstan Anneleri (Dağıstan), İnsan Hakları Merkezi (Kabardey-Balkar) ve Kafkasya’ya Barış Gazetesi (Kuzey Osetya) bunlardan bazıları.
Kafkasya Forumu ilk toplantısını İnguşetya’nın başkenti Magas’ta yaptı,
