Bakü/Ajans Kafkas – Human Rights Watch, Bakü’de gerçekleştirilecek İnternet Denetimi Forumu öncesinde dikkatleri cezaevindeki gazeteci ve insan hakları savunucularına çekiyor.
Azerbaycan’ın başkenti Bakü 6-9 Kasım’da Birleşmiş Milletlerin organize ettiği İnternet Denetimi Forumu’na ev sahipliği yapacak. Human Rights Watch – HWR (İnsan Hakları İzleme) örgütü bu uluslararası organizasyon öncesinde dikkatleri Azerbaycan’daki insan hakları ihlallerine çekiyor.
HWR’nin dün yayınladığı “Azerbaycan: Medya ve İfade Özgürlüğüne İlişkin Kaygılar” başlıklı raporda, Azerbaycan’dan şu anda tutuklu bulunan en az sekiz gazeteci ve üç insan hakları savunucusunun durumları ile yakın zamanda görülen diğer bazı baskı, şiddet ve asılsız suçlama olaylarına yer veriliyor.
Baskı ve Şiddet Mağduru Gazeteciler
Gazetecilerin Özgürlüğü ve Güvenliği Enstitüsü ve bağımsız Ayna (Zerkalo) gazetesi için çalışan Azerbaycanlı muhabir İdrak Abbasov, Nisan ayında polis ve Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi güvenlik görevlisi yaklaşık 20 kişi tarafından darp edildi. Saldırı Abbasov’un, Petrol Şirketi tarafından onlarca evin yıkımını filme aldığı sırada gerçekleşti. Geçici olarak bilincini kaybeden gazeteci vücudundaki onlarca çürükle hastaneye kaldırıldı.
Mart ayında Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL) için de çalışan araştırmacı gazeteci Hadiye İsmailova, kimliği belirsiz bir kişiden tehdit maili aldı. İsmailova Azerbaycan Devlet Başkanı’nın ailesi ve yakınlarına ait şirketler hakkında araştırma yapıyordu.
Kasım 2011’de haftalık Senet gazetesi çalışanı Rafik Tagi yaşadığı apartmanın önünde bıçaklanarak öldürüldü. Ailesi ve avukatı soruşturmanın yavaş ve etkisiz bir biçimde gerçekleştirildiğini kaydediyor. Tagi 2007 yılında, Hıristiyanlık ve İslamiyeti kıyasladığı bir makalesiyle dini nefreti körüklemek suçundan üç yıl hapis cezasına çarptırılmış, daha sonra af ile tahliye edilmişti.
2011’in Mart ve Nisan aylarında muhalif Azadlıg gazetesi çalışanları Seymur Haziyev ve Ramin Deko maskeli kişilerce kaçırılıp tehdit edildiler.
Cezaevindeki Gazeteciler
Serbest çalışan gazeteci Faramaz Novruzoglu’nun, hükümetin yolsuzluklarını dile getirmesinin karşılığı 27 Ağustos’ta dört buçuk yıl hapis cezasına çarptırılmak oldu. Novruzoglu, sosyal medyadan sahte kullanıcı adıyla 2011 Martındaki protesto gösterilerine katılma çağrısı yaparak halkı kaosa teşvik etmekle suçlandı.
Hural gazatesi yazarı Aydın Janiyev Kasım 2011’de üç yıl hapis cezasına mahkum edildi. Resmi yetkiliye itaatsizlik suçlamasıyla karşı karşıya kalan gazetecinin cezaevinde olmasının asıl nedeni ise, sözü edilen resmi yetkilinin –yerel bir dini kurum çalışanı- uyuşturucu kaçakçılığına karıştığına dair yazıları olduğu görülüyor.
Iranian Fars News ve Sahar TV için çalışan Anar Bayramli 17 Şubat’ta gözaltına alındı, karakolda ceketinin cebine eroin konuldu ve uyuşturucu bulundurmak suçundan Haziran ayında iki yıl hapis cezasına mahkum edildi.
Gözaltındakiler
İslami içerikli yayın yapan Azadxeber.az sitesi editörü Nijat Aliyev, 20 Mayıs’ta ev yıkımları, Dağlık Karabağ çatışmaları ve diğer tartışmalı konular hakkında CD dağıtırken gözaltına alındı. Aliyev’in avukatı HRW’ye, müvekkilinin polis tarafından işkence gördüğünü ve tehdit edildiğini açıkladı. Uyuşturucu bulundurmak suçlamasıyla tutuklu bulunan Aliyev, Eurovision şarkı yarışması hakkında, bu organizasyonun Azerbaycan’da eşcinselliği normalleştirmeye hizmet ettiğini savunan bir dizi yayı yayınlamıştı.
Talişi Sado gazetesi editörü ve Taliş Kültür Merkezi başkan yardımcısı Hilal Mammadov da 21 Haziran’da uyuşturucu bulundurmaktan tutuklandı. Hakkındaki suçlamaya 4 Temmuz’da etnik nefreti körüklemek ve vatana ihanet suçları da eklendi. 2010 yılında Talişi Sado’nun önceki editörü, vatana ihanet suçundan 10 yıl hapis cezasına çarptırılan Novruzali Mammadov cezaevinde şüpheli şekilde öldü. Cezaevine nakil sırasında dövülerek hayatını kaybeden Mammadov’un vücudundaki morluklara rağmen savcılık soruşturması, mahkumun polis aracına binerken düşerek öldüğü sonucuna vardı.
Vugar Gonagovand ve Zaur Guliyev, Guba Hayal TV müdürlüğü ve genel yayın yönetmenliği görevlerini yürütüyorlardı. Guba Valisinin YouTube’daki bir konuşmasının altına yazdıkları yorumlarla halkı kin ve düşmanlığa teşvik etmekten Mart ayında gözaltına alındılar. Toplam sekiz kişinin suçlandığı dava devam ederken, Gonagovand ve Guliyev, avukatlarıyla görüştürülmemek, sağlık hizmetlerinden yararlandırmamak ve cinsel istismar ile tehdit etmek dahil olmak üzere cezaevi çalışanlarından çeşitli baskı yönetmelerine maruz kalıyorlar.
Hural editörü Avaz Zeynalli 2011 Ekim’de gözaltına alındı. Önce gasp, sonra da vergi kaçakçılığı ile suçlandı. Mahkemenin verdiği para cezasını ödeyemediği için mallarına el koyuldu. Halen devam eden dava, yolsuzluk skandalı Zeynalli tarafından ortaya çıkarılan ve koltuğundan olan bir parlamento üyesinin gazeteciye karşı misillemesi olarak görülüyor.
Tahliye Edilenler
Pozitif Değişim gençlik hareketi üyesi, Harward Üniversitesi mezunu Bahtiyar Hajiyev Mart 2011 gösterilerine sosyal medyadan aktif destek verdiği için tutuklandı. Zorunlu askerlikten kaçtığı suçlamasıyla iki yıl hapse mahkum edildi ve geçtiğimiz Haziran ayında Azerbaycan Yüksek Mahkemesi tarafından şartlı tahliye edildi.
İran dini çevrelerine yakın olduğu belirtilen İslami içerikli islamazeri.az sitesi editörü Ramin Bayramov 11 Ağustos 2011’de tutuklandı. Ardından Başsavcılık ve Savunma Bakanlığı, Ramin Bayramov’un vatan hainliği ile suçlandığını açıkladı. Ancak Bayramov yasadışı silah ve uyuşturucu bulundurmaktan mahkum edildi ve 18 aylık cezasının 13 ayını doldurduktan sonra erken tahliye edildi.
Bir başka İslami içerikli yayın olan İslam’ın Gerçekleri gazetesi çalışanı Abulfaz Bunyadov da uyuşturucu bulundurmaktan suçlu bulundu ve 15 ay cezaevinde yattı.
“Uyuşturucu Bulundurmak” Üzerine Bir Not
Asılsız ‘uyuşturucu bulundurma’ suçlamaları Azerbaycan güvenlik güçleri ve yargısının, gazeteci ve aktivistleri sindirmek için en çok kullandığı yöntemlerden biri. Yukarıda vakalardan birçoğunda görülen bu yönteme, aşağıdaki üç olayda da başvuruldu.
21 yaşındaki aktivist Cabbar Savalani Aralık 2011’de iki buçuk yıllık cezasının sekiz ayını dolduktan sonra afla tahliye edildi. Sosyal medyada muhalefete devam eden Savalani, daha önce sağlık sorunları nedeniyle askerlikten muaf tutulmuş olmasına rağmen Ekim ayında askere alındı.
Editör Eynulla Fatullayev ise hakkında verilen mahkumiyeti Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne taşıdı ve AİHM’in kendisi lehine verdiği kararın ardından 2011’de serbest bırakıldı.
Asılsız uyuşturucu suçlamaları yüzünden Azadlıg gazetesinden Mirza Zakit de 2006-2009 yılları arasında cezaevinde yattı.
İnsan Hakları Savunucuları
Sel mağdurları ve kamu fonlarını zimmetine geçiren yerel makamların yolsuzlukları ile ilgilenen insan hakları savunucusu İlham Amiraslanov, 12 Eylül’de ruhsatsız silah bulundurmaktan iki yıl hapse mahkum edildi.
Azadlıg ve Gündem Haber gibi muhalif yayın organlarında güvenlik güçlerinin dahil olduğu insan ve uyuşturucu kaçakçılığı vakaları hakkında yazılar yayınlayan blogger ve insan hakları savunucusu Taleh Hasmammadov, Kasım 2011’de tutuklandı ve polis şiddetine maruz kaldı. Birkaç ay sonra 20 Nisan’da kamu düzenini aykırı davranış ve resmi görevliye karşı güç kullanmaktan dört yıl hapis cezasına çarptırıldı.
İnsan hakları savunucusu Vidadi İsganderov Kasım 2010 parlamento seçimlerinde görevli olarak çalıştı. Kendi bölgesinde seçimlere hile karıştırıldığını belgeleyen video görüntüleri ve diğer materyallerle birlikte mahkemeye başvurdu ancak mahkeme, seçimlere müdahale ettiği gerekçesiyle kendisini 3 yıl hapse mahkum etti.
“Kur” sivil toplum kuruluşu üyesi Oktay Gulaliyev, resmi ye
