Maykop/Ajans Kafkas – Adıgey’de kısa bir süre önce kurulan Adıgeysk Adıge Khase Başkanı İlyas Soobtskov, sivil örgüt olarak amaçlarını Natpress’e anlattı. Soobtskov, diaspora ile Adıgey arasında köprülerin kurulmasına yönelik çalışmalar yürüttüklerini ve anavatana yatırımcı çekmeyi amaçladıklarını söyledi.
Soobtskov ile röportajı Ajans Kafkas için Özlem Güngör Türkçeye aktardı:
Sayın İlyas Aslanoviç Soobtsokov! Son zamanlarda medyada yeni bir sivil örgüt olan Adıgeysk Adıge Khase’nin çeşitli inisiyatifleri yer alıyor. Bu örgütün kuruluşunun sebebi nedir?
Son 20 yılda Adıge Khase milli hareketinde siyasi bileşenler hakim. Fark edilmiyor, ama sürekli olarak Adıge Khase’nin karar ve çözümleri kuruluş amacı olan pratik problemler gündemden çıkıyor. Özellikle milli-kültürel somut projelerin hazırlanmasına yönelik yeni sivil örgüt kuruldu. Bununla birlikte örgütümüzün temel faaliyetleri Adıge diasporası ile her türlü işbirliği ve karşılıklı harekete yönelik.
Adıge Khase’nin son zamanlarda çözmeyi başardığı somut problemler nelerdir, sivil örgüt şu anda ne ile ilgileniyor?
Adıge Khase’nin çözümü üzerinde çalıştığı iki büyük problem bloğu var. Birincisi: Çerkes diasporasının yatırımını Adıgey Cumhuriyeti’ne çekmek, Adıgey Cumhuriyeti işadamları ve diasporadaki Çerkes işadamları ile irtibat sağlamak, Adıgey’de yatırım alanları oluşturmak, devlet yönetim organları, belediyeler ile Adıge diasporasının toplu olarak yaşadığı bölgelerdeki benzeri yönetim organları arasında ilişki oluşturulmasına yardımcı olmak.
Faaliyetlerin ikinci yönü: Diasporada geniş çaplı kültür-aydınlık programları gerçekleştirmek. Bu inisiyatiflerin hepsi, ülkemizin yurtdışındaki yurttaşlarla karşılıklı faaliyet konusundaki oluşturduğu devlet politikası çerçevesinde gerçekleştiriliyor.
Özellikle son altı ayda örgütümü temsilcileri ondan fazla Türkiye’nin farklı şehirlerine gitti. İlk etapta diasporada Adıge girişimciliğinin yer aldığı ekonomi sektörlerinin belirlenmesi görevi belirlendi. Özellikle bu, tarım alanı, tarım ürünlerini hazırlama, ahşap işleme (mobilya üretimi), tekstil sanayi, turizm. Sağlık alanında ve ileri teknoloji alanında da mükemmel yönelimler var. Bizim tarafımızdan Adıgey’in yatırım potansiyelinin tanıtımı yapıldı. İfade ettiğim ekonomi alanlarından her birine Adıgey’de hayati olarak ihtiyaç var. Adıgey için yüksek teknolojiyle tarım ürünlerinin, ağacın işlemesi, modern teknolojiyle ticaret gelişimi aktüel. Bu konuda ülkemizin mükemmel enerji potansiyeli önemli argüman. Belirtmek gerekir ki, gaz ve yakıt fiyatı ülkemizde Türkiye’dekinden üç katı ucuz, elektrik enerjisi iki katından daha az. Adıgey gelişmiş ulaşım ve altyapıya, istikrarlı sosyo-politik duruma sahip, tüm inisiyatiflerimizi tümüyle Adıgey Cumhuriyeti’nde yönetim organlarınca destekleniyor.
Son üç ayda Adıgey’e bizim davetimiz üzere Türkiye’den dört işadamı heyeti geldi. Adıgey milletvekilleri ve Adıgey girişimcilerinin katılımıyla Tahtamukay bölge yönetimi ile çok sayıda görüşmeler yapıldı, heyet potansiyel yatırım alanları ile tanıştırıldı, tüm ilgi çekici konularda bilgilendirildi, olası yatırım hedefleriyle ilgili ön müzakereler yapıldı. Adıge Khase’nin temel amacı, Çerkes diasporasını modern üretim güçlerini Adıgey Cumhuriyeti’ne taşımaya ikna etmek.
Ağustosta Krasnodar Kray Adıge Khase’sine Kuban’ın bir grup şirketi Türkiye’nin tarım alanındaki temsilcileri ile irtibat kurulmasına yardımcı olması ricasıyla başvurdu. Biz beraber Türkiye’ye gittik, ilgili görüşmeleri Türkiye’nin altı şehrinde, büyük tavuk, süt ürünleri fabrikaları ve konserve fabrikalarında yaptık. Onlar da üretim güçlerini getirmeye ilgi duyuyorlar, ancak Krasnodar Kray bölgesine. Tahtamukay yerleşim bölgesi belediyesi ile İnegöl şehri arasında işbirliği anlaşması imzalanmasına yardımcı olduk. Ekim 2010’da İnegöl belediye başkanının bir grup girişimci ile Adıgey Cumhuriyeti’ne gelmesi kararlaştırıldı. Önümüzdeki günlerde Bursa, Yalova ve İstanbul’dan işadamlarının ziyaretlerini bekliyoruz. Adıgey Cumhuriyeti hükümetinde, Krasnodar Kray yönetiminde görüşmeler, Adıgey ve Kuban girişimcileri ile görüşmeler organize etmeyi planlıyoruz.
İnisiyatiflerimizden birinin amacı, Adıgey Cumhuriyeti’nde Adıgey hükümeti başkanlında Adıgey ve Krasnodar Kray’dan işadamlarını dahil ederek bir iş forumu organizasyonu gerçekleştirmek. Ancak böylesine geniş çaplı bir program için büyük hazırlık çalışması lazım. Diasora girişimciliğinin açık olarak Adıgey potansiyelini, ülkemizde yürürlükte olan düzenleyici çerçeveyi temsil etmesi lazım. Forum, yürütülen tüm çalışmaların sonucu olmalı ve tanışma-kültür özellikli değil somut projelerin gerçekleştirilmesi, kontratların imzalanmasıyla sonuçlanmalı. Tahminlerimize göre, böyle geniş çaplı bir toplantı 2011 ilkbaharında yapılabilir. Kalan zamanda biz yine Adıgey Cumhuriyeti’ndeki işadamlarının katılımıyla bazı seyahatler organize edeceğiz.
Adıge Khase milli-kültürel programların gerçekleştirilmesi anlamında Adıgey dili ve edebiyatı ile Adıge dansları konusunda iki öğretmeni İnegöl’e gönderdi. Sonuç beklentilerimizi aştı. Daha sonra Bursa’nın talebi üzerine Adıgey dili ve edebiyatı öğretmeni Bursa’ya gönderildi, ancak İstanbul’a gittiğinde vize problemleri dolayısıyla sınır dışı edildi. Bu elbette büyük bir hayal kırıklığına neden oldu.
Adıge Khase temmuzda Zori Maykop dans ekibinin İnegöl’de yapılan uluslar arası festivale katılımını finanse etti. Adıgey Cumhuriyeti hükümeti Adıge Khase’nin bu programın gerçekleştirilmesindeki harcamalarını karşıladı, bundan ötürü Adıgey devlet başkanı ve bakanlar kuruluna teşekkür ediyoruz. Eylülde Türkiye’deki Çerkes diasporası için ‘Eski zamanlardan günümüze Çerkes halkı ve Çerkesya Tarihi’ adlı birinci ders kitabının oluşturulması konusundaki yarışma sonuçları açıklanacak. 10 Eylülde yazar ekibiyle kontrat imzalanacak, proje tamamıyla Ocak 2011’de tamamlanacak. Biz ayrıca, Adıgey hükümetine yabancı ülkelerden vatandaşlarımızın gönüllü olarak yerleştirilmelerine yardım konusunda devlet programı hazırlanması önerisiyle başvurduk, Adıgey bakanlar kurulu ile örgütümüzün işbirliği anlaşma tasarısı sunuldu.
Şu anda Adıgey Cumhuriyeti ile Bağımsız Devletler Topluluğu federal ajansı, yurtdışında yaşayan yurttaşlar ve uluslar arası insani yardım (Rossotrudniçestvo) ile işbirliği anlaşmasına hazırlanılıyor. Bu da, yurttaşlarla devlet işbirliği programlarına sivil örgütlerin katılımı için ek hukuk mekanizması oluşturacak. Özellikle Suriye, Ürdün ve Türkiye’deki Rusya bilim ve kültür merkezlerinde anadil, tarih, kültür, dans ve Çerkes diasporası için Rusça zorunlu eğitimi meselesi ile ilgileniyoruz. Milyonları bulan Çerkes diasporalı Türkiye’yi göz önünde bulundurarak Rusya kültür merkezleri ağının açılmasının uygun olduğunu düşünüyoruz. Adıgey yönetim organlarının yardımı ve işbirliği olmadan bu meselelerin federal düzeyde mümkün olmadığının ve devletin yerini alamayacağımızın tam olarak bilincindeyiz.
Adıgey yönetimine eleştirileriniz…
Adıge Khase siyasi faaliyetle ilgilenmiyor. Bu siyasi partilerin imtiyazı. Adıge Khase’nin Kadirov’un ‘devlet başkanlığı’ inisiyatifi ile ilgili açıklaması, Adıge Khase üyelerinin belirli bir konuda sadece sivil tavırlarını ifadedir. Adıgey devlet başkanı ve parlamentosunun, kesinlikle Adıgey cumhuriyeti günümüz anayasa-hukuk statüsünü korumaya yardımcı olarak yaklaşımlar hazırlayacaklarına eminiz. ÖZ/FT
