Nalçik/Ajans Kafkas – Rusya Federasyonu genelinde yerel idarelerin sınırlarını yeniden belirlenmesini öngören yasanın uygulanması Kuzey Kafkasya’da potansiyel etnik çatışmalar yüzünden ekime kadar ertelendi.
Radyo Svoboba’da Yevgeni Nazarets’in sunduğu programda Radyo Svoboda’nın Moskova muhabiri Oleg Kusov, Kuzey Kafkasya üzerine çalışmalarıyla tanınan Konstantin Kazenin ve eski Eski Kafkasya Halkları Konfederasyonu Başkanı Prof. Musa Şenibe sınır problemlerini değerlendirdi.
Yevgeni Nazarets: Rusya’nın iç problemlerinden en keskin olanlarından biri olan Çeçenya ve İnguşetya arasındaki sınırların belirlenmesi meselesi perspektifi olmadan 2009’a geçti. Öyle görünüyor ki, sırf idari bir mesele, Kafkasya şartlarında milletler arası anlaşmazlık ve yerel düzeyde yönetim spekülasyonu sebebi oldu.
Oleg Kusov: Federal kanuna göre İnguşetya ve Çeçenya’daki yerel idari organlar Ocak 2009’a kadar kurulmalıydı. Ancak idari sınırlar probleminin çözülememiş olmasına bağlı olarak Rusya parlamentosu bu meselenin çözümünü ekime kadar erteledi. 2008 Aralık sonunda Rusya Başbakanı Vladimir Putin, ‘hükümetin yerel idare sınırlarının belirlenmesi ve onaylanması ile mülkiyet meseleleri kararını 1 Ocak 2012’ye kadar erteleme kararı aldığını’ açıkladı. Uzmanlar bu tehirin, Çeçenya ve İnguşetya idari sınırlarının belirlenmesi durumundaki çıkmaza bağlı olduğunu tahmin ediyor. Kısa bir süre önce Çeçenya cumhuriyeti insan hakları yetkili merkezi basın sözcülüğü Çeçenya yönetimine hitaben bir mesaj yayınladı. Bu mesajda Çeçenya ve İnguşetya arasındaki sınırların belirlenmesi meselesinin yeniden ilk planda olduğunun altı çizildi. Mesajda, İnguşetya yönetiminin yapıcı olmayan bir tavır takındığı, çünkü onun, Çeçenya cumhuriyetindeki bilinen olaylara bağlı olarak belirli bir süre İnguşetya cumhuriyeti idaresinde yer almış olan Sunjen ve Malgobek bölgelerinin kendi cumhuriyetlerine ait olduğunda ısrar ettiği ifade edildi.
Moskova, Rusya başbakanınca gösterilen bu tarihe kadar tüm bu tartışmaların bitmesi gerektiğini düşünüyor. Ancak uzmanlara göre, İnguşetya yönetiminin önünde bir başka, daha ciddi bir mesele, İnguş ve Osetler arasında çekişmeye neden olan Prigorodnıi bölgesi ile ilgili tavrını belirlemesi gerekiyor. Söz Kuzey Kafkasya problemleri uzmanı Konstantin Kazenin’de…
Konstantin Kazenin: İnguşetya’nın sınırları, Rusya Federasyonu bölgesi olarak kesin sınırları tam belirlenmedi. Gerçekten, İnguşetya içinde belediye sınırlarının belirlenmesi bölgenin şu veya bu şekilde sınırlarının nihai olarak belirlenmesine bağlı olacak. Aslında bölgenin sınırları konusunda ciddi problemler yok, sadece İnguş-Çeçen sınırlarının limiti hakkında bazı küçük meseleler var, ama bunlar kesinlikle teknik meseleler. Halbuki daha ciddi bir mesele var ve bu İnguşetya’nın iç meselesi ile ilgili olan siyasi durum. Bunu öncelikli olarak söylüyorum, çünkü Zyazikov döneminde İnguş muhalefeti belediye sınırları ve belediye yapıları hakkında alınan cumhuriyet kanuna kesinlikle karşı çıktı, çünkü İnguşetya’daki bu radikal elementler ilk önce, halen incelenmesi gerektiğini düşündükleri Prigorodnıi bölgesinin kaderinin belirlenmesi gerektiğini düşündüler. Ama şimdi artık elbette bu iki mesele ayrılacak. Biri, şimdi gerçekten İnguşetya’ya dahil olan belediye sınırlarının belirlenmesi, diğeri Prigorodnıi bölgesinin kaderi, oradan gelen mülteciler ve yeni İnguşetya yönetiminin katılımı ile onunla diyalogu yeniden başlatmak. Ben, bu iki meselenin birleştirilmesinin iki meseleden birine faydalı olacağını zannetmiyorum.
Oleg Kusov: Konstantin Kazenin, Prigorodnıi faktörünün önceden olduğu gibi İnguşetya’daki iç politik durumda oldukça etkili olduğunu tahmin ediyor.
Konstantin Kazenin: Ciddi olarak etkiliyor, benim görüşüm. İnguşetya’daki önceki yönetimin otoritesinin düşüşü birçok açıdan, İnguşetya’daki birçoklarının düşündüğü üzere bu yönetimin mültecilerin meselelerine bağlı tavrının sağlam olmayışına bağlıydı. Mültecilerin birçoğu geri döndü, özellikle Ekim-Kasım 1992 anlaşmazlığında bölgeyi terk eden İnguşlar. Ama mülteciler için yeni kasabalar inşa ediliyor olmasından herkes hoşnut değil ve mülteciler tümü bunun, problemlerinin çözümü konusunda doğru yol olduğunu düşünmüyor.
Oleg Kusov: Kuzey Kafkasya halkları arasında sınırlar oluşturulma gayretinin ardında Rusya’daki belirli güçlerin bölgede milletler arasında nefret yayma isteği var. Eski Kafkasya Halkları Konfederasyonu Başkanı Profesör Musa Şenibe böyle düşünüyor.
Musa Şenibe: Kafkasya’da sınırlar gelenekseldir, bunlar hiçbir zaman net olarak belirlenmedi. Şimdi iki halk münasebetlerini bu sınırı bölerek, var olmayanı belirleyerek inşa ediyor. Eğer bunu belirlemek kolay olsaydı, belirlenirdi. Ama görülen o ki, bu mümkün değil gibi. Bu şartlarda bizim birleşme, uzlaşmayı düşünmemiz, birlikte var olacağımızı anlamamız lazım. Bizlerin istişare ettiği, düşündüğü, görüştüğü zamanlarda güvenilir çözümler bulduğumuzun şahidi ve katılımcısıyım. Şimdiyse yegane hamleler birbirine karşı. Farklı Kafkasya’yı bağlayan teşkilatlar Moskova’da oturuyor, bir şeyler söylüyorlar, ama onlar Kafkasya’da çalışmıyor. Bundan dolayı, sınır probleminin bize takdim edildiği durumda olmadığını düşünüyorum, onu kendi menfaatleri, planları doğrultusunda kızıştırıyorlar. Kendi aramızdaki kavgada birbirimizi temizler miyiz? Bir başka amaçları, Kafkasya’dan bizi boşaltmak. Onlar tek Çeçen savaşının nasıl yaşandığını gördüler. Böyle halklarsa 50 tane. 50 Çeçen savaşına dayanabilirler mi? Bundan dolayı onlar kendi halklarımız arasında savaş oluşturuyorlar. En güvenilir seçenek. Onlar bu seçeneği kullanıyor. Bundan dolayı Oset, İnguş, Kabardey, Çeçen ve diğerleri hepimizin düşüncelerle bir araya gelmemiz, bu sınır meselesini Kafkasya’nın çözdüğü gibi geleneksel şekilde çözmemiz gerekiyor.
Oleg Kusov: Uzmanlar Kuzey Osetya’nın Prigorodnıi bölge meselesinin Moskova’nın Güney Osetya’nın bağımsızlığını tanımasının ardından daha da şiddetlendiğini hatırlatıyor. RS/ÖZ/FT
