Moskova/Ajans Kafkas – Rusya, Ağustosta Güney Osetya’da Gürcistan’la yaşanan savaşın ardından ABD’nin 11 Eylül 2001 saldırılarından bu yana Afganistan operasyonu vesilesiyle nüfuz etmeye çalıştığı eski Sovyetler coğrafyasını toparlama çabalarına hız verdi.
Küresel ekonomik krizle savrulan Orta Asya, Trans-Kafkasya ve Doğu Avrupa’daki ‘eski uydu’ devletlerin paraya susadıkları bir anda Moskova, 7.5 milyar dolarlık kredi eşliğinde altı müttefikine NATO’ya alternatif ‘ortak acil mücadele gücü’ kurulması önerisini kabul ettirdi. Moskova’nın yeni manevrası ilk etkisini 2.2 milyar dolar yardım paketini gören Kırgızistan’ın Manas Amerikan Askeri Üssü’nü kapatacağını ilan etmesiyle kendini gösterdi. Rus basını Rusya’nın da mali krizde olduğunu hatırlatıp alternatif NATO’nun züğürt olacağına dikkat çekti.
Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev, dün Moskova’da toplanan Bağımsız Devletler Topluluğu bünyesinden çıkma ‘Ortak Güvenlik Antlaşması Örgütü’ (OGAÖ) ve ‘Avrasya Ekonomik Topluluğu’ (AET) zirvelerinden yeni bir ‘blok’ çıkardı. Medvedev, Ermenistan, Beyaz Rusya, Kazakistan, Özbekistan, Tacikistan ve Kırgızistan liderleriyle ‘hariçten gelecek tehditlere’ karşı Rusya’da konuşlanacak ‘Ortak Acil Müdahale Gücü’nü kurmak için anlaşma imzaladı. Medvedev, zirve sonrası böyle bir güce ihtiyaç olduğu konusunda liderlerle hem fikir olduklarını belirtip ayrıntıya girmedi. Hükümetin yayın organı Rossiyskaya Gazeta ise Medvedev’in "Bundan sonra NATO’dan daha kötü olmayan, en son askeri teknolojiyle donatılan çağdaş askeri birlikler oluşturma niyetindeyiz" dediğini aktardı. Devlet Başkan Yardımcısı Sergey Prikhodko da yeni güce Rusya’nın 8 bin, Kazakistan’ın 4 bin asker vereceğini belirtip ekledi: "Özbekistan asker göndermeyecek ama çıkarlarına uygun operasyonlara katılacak." Ayrıca AET bünyesinde müttefiklere kredi desteği sunmak için 10 milyar dolarlık bir fon oluşturuldu.
Ancak Rus basını kriz döneminde Rusya’nın ağır bir yükün altına girdiğine dikkat çekti. Kommersant gazetesi toplantıların zirve olarak başlayıp bloka dönüştüğü yazarken Novaya İzvestiya ‘NATO’dan daha kötü değil’ başlıklı haberinde müdahele gücünde asıl yükü Moskova’nın çekeceğini, ayrıca 10 milyar dolarlık fona Rusya 7.5 milyar dolar, Kazakistan 1 milyar dolar aktarırken diğerlerinin katkısının belirsiz olduğunu belirtti.
‘Kredili savunma’ başlığını atan RBK Daily ise ‘Kırgızistan’a 2.2 milyar, Beyaz Rusya’ya 1 milyar ve Ermenistan’a 500 milyon dolar kredi açıldı. Ayrıca Minsk’e 2.8 milyar, Bişkek’e de 1,7 milyar dolar yardım yapılacak’ bilgisini verdi. Rusya Dış İlişkiler ve Savunma Politikası Konseyi Başkan Yardımcısı Dimitri Suslov ise, "Önceden eski Sovyet cumhuriyetlerini karşılıksız besleyen Rusya, şimdi yardım karşılığı jeopolitik çıkarlarının korunmasını istiyor" değerlendirmesini yaptı. Jeopolitik Sorunlar Akademisi Başkanı Leonid İvaşov da adı ‘ortak’ olsa da işin askeri yükünü Rusya’nın omuzlayacağını belirterek "Beyaz Rusya sıcak noktaya anayasa gereği asker göndermiyor. Benzer durum diğerlerinde de var. Kriz olunca yine Rusya harekete geçecek" dedi.
Yedi ülkeden blok havasına hemen kapılıp 2001’den beri Manas üssünü kullanan ABD’ye yol gösteren Kırgız yönetimi ise Washington’ın pazarlıklara asılmasıyla frene bastı. Dün Devlet Başkanı Kurmanbek Bakiyev’in üssün boşaltılacağını duyurmasının ardından parlamentoya ABD ile anlaşmanın iptali için sunulan tasarı hemen oylanmadı. Yetkililer prosedür gereği oylamanın haftaya kaldığını söylerken Rus siyaset uzmanı Aleksandır Kinyazev, Bişkek’in henüz kararını vermediğini ve ABD’yle pazarlık yaptığını belirtti. ABD Dışişleri de ‘Görüşmeler sürüyor’ dedi.
