“Biz Kafkasya’daki Rusya taraftarları, bizim için faydalı olduğundan değil Rusya’yı gönülden hissettiğimiz için böyleyiz. Bu, Sovyetlerin dağılmasından sonraki bilinçli seçimimizdi. Biz daha o zaman Rusya medeniyetinde kaldık” diyen Butba, Gürcistan’a da “Toprağımızla ilgili iddialarını reddettiği, Abhazya’ya verdiği zararı tazmin ettiği takdirde diplomatik ilişkilere hazırız” mesajı verdi. Georgian Times muhabirinin sorularını yanıtlayan Butba ile röportajı Ajans Kafkas Türkçeye aktardı:
 
Devlet başkanlığı seçimlerine nasıl bir programla giriyorsunuz?
 
Abhazya Ekonomik Gelişimi Partisi, Abhazya’nın sosyal alan ve ekonomisinin modernizasyon programını çoktan hazırladı. Programın hazırlanmasında ülkenin en iyi ekonomistleri yer aldı. Temel amacı kendi kendine yeterli ve modern Abhazya olan yeni gelişim stratejisinden söz ediliyor.
 
Programınızın muhaliflerinizin programlarından farkı nedir?
 
Muhaliflerimin programlarıyla ilgili henüz hiçbir şey bilmiyorum. Tahminim onların hiçbir programı olmadığı yönünde. En azından Abhazya Ekonomik Gelişim Partisi’nin ‘program’ kelimesine yüklediği anlam açısından bir programları olmadığını tahmin ediyorum. (Devlet Başkanı) Sergey Bagapş’a gelince, onun seçim vaatleri ile Abhazya beş yıl önce tanışmıştı. Onlar zaten hayata geçirilmedi.
 
Şu anki yönetimin ekonomi politikasını eleştiriyorsunuz. Siz özellikle ne gibi reformlar öneriyorsunuz?
 
Şu anki yönetimin hiçbir ekonomi politikası yok, sürekli bir taraftan diğer tarafa zikzak. Biz özellikle bunu eleştiriyoruz. Ekonomi politikası hoşumuza gider veya gitmez, ama onun olması lazım. Abhazya Ekonomik Gelişim Partisi’ne gelince, biz Abhazya’da oldukça rekabetçi, dinamik ve verimli bir ekonomi inşa etmeye niyetliyiz. Öncelikli olarak temel yatırımlar insan kaynaklarına, eğitim ve sağlık kalitesinin yükseltilmesine yapılmalı.
Demografi ve istihdam alanında büyük ölçekli reformlar yapmayı düşünüyoruz. Köy alt yapısının rehabilitasyonunu öngören, köy gelişimi konusunda, köyde girişimciliğin desteklenmesi, çiftliklerin gelişimi, yeni teknoloji ve kültürün uygulanmasıyla ilgili kapsamlı program hazırladık. Depresyonda olan bölgeleri desteklememize imkan verecek, Doğu Abhazya’nın gelişimi konusunda özel bir program hazırladık. Bunun dışında programımızda özellikle emeklilere sosyal desteğe önem veriliyor. Kısacası, biz olmayan bir şeyi reforme etmeyi değil, devletin ekonomik sistemini yeniden kurmayı, tamamen sıfırdan kurmayı sunuyoruz. Temel hedef, ortalama aylık maaş 20 bin ruble, senelik ortalama 50 bin çalışan vs. Ve tüm bunlar, özel teşebbüs serbest bırakılırsa ve ekonomi yaygın yolsuzluktan ve devletin olağanüstü velayetinden kurtarılırsa mümkün.  
 
Bagapş’ın Abhazya demiryolu ve havaalanını Rusya ticari kurumları idaresine vermesini eleştiren Abhazya muhalefetinin (Rusya Başbakanı Vladimir) Putin ve (Rusya Devlet Başkanı Dmitri) Medvedev’e gönderdiği mektubun altına siz de imza attınız. Devlet başkanı olsaydınız bu kurumlarla ilgili nasıl davranırdınız?
 
Bagapş’ın hareketlerinin Rusya karşıtı duyguların büyümesine hizmet edebileceğini söyledim. Şahsen benim için, partimiz üyeleri için, taraftarlarımız için ve aslında Abhazya için Rusya karşıtı duygular mümkün değil. Biz Kafkasya’daki Rusya taraftarları, bizim için faydalı olduğundan değil Rusya’yı gönülden hissettiğimiz için böyleyiz. Bu, Sovyetlerin dağılmasından sonraki bilinçli seçimimizdi. Biz daha o zaman Rusya medeniyetinde kaldık. Kesinlikle eminim ki, Rusya ile ilişkilerimiz her zaman şeffaf ve dürüst olmalı. Konu demiryolu ve havaalanının rehabilitasyonu için yatırımcı aramanın gerekip gerekmediği değildi. Kesinlikle açıktır ki, büyük Rusya yatırımcıları olmadan Abhazya bu kurumları yeniden inşa edemez. Konu başka, bu konuyla ilgili devlet başkanının açıklaması onun yetersizliğini gösterdi. Bunun dışında, onlar Moskova’nın ardına gizlenerek bu projeler üzerinden kendi sorunlarını çözmeyi planladılar. Biz, bu tür büyük ve önemli projelerin para aklama mekanizmasına dönüşmesine karşı çıktık. Yönetimin bizzat kendisi bizim böyle düşünmemize esas oluşturdu. Bize göre, özellikle Rusya’nın Abhazya politikası anlaşılır ve sonuç verici. Ama Abhazya yönetimi tarafından biz her zaman Rusya desteğini bir şekilde kullanmaya çalıştığını görüyoruz. Artık bu uygulamayı bitirmeli.
 
Moskova adaylardan kimi destekleyecek? 2004 durumunun tekrarlaması mümkün mü?
 
Rusya yönetimi adına nasıl konuşabilirim? 2004’deki durumla ilgili olarak, tekrarlamaması için elimizden geleni yapacağız. İşte özellikle bunun için tüm siyasi güçlere birleşme ve ortak anlaşma imzalamayı teklif ettik. Anladığım kadarıyla Moskova’nın stratejisi, Abhazya’nın iç siyasi süreçlerine müdahale etmeme ve halkın seçtiği yönetimle çalışmak yönünde. Rusya’nın adaylardan birini aktif olarak desteklediği 2004 durumunun tekrarlama olasılığını düşünmüyorum. Bence Moskova’da da artık, Abhazya’da Rusya karşıtı siyaset yapmayı isteyecek siyasi güçlerin olmadığı kanaati oluştu.
 
Bir işadamı olarak size soruyorum, diğer ülkelerin Abhazya’nın bağımsızlığını tanıma konusunda acele etmedikleri göz önünde bulundurulduğunda ekonomik aydınlanmayı sağlamak ne kadar gerçekçi?
 
İşadamı olarak siyasi konuları tartışmazdım. Abhazya siyasetinin bütünsel resmini görmezdim. Siyasetçi olarak cevap veriyorum. Burada ciddi problemler yok. Abhazya’nın elbette dünya ekonomisine entegre olması önemli. Ama ekonomik anlamda, en azından şu aşamada bizim için Rusya’nın tanıması yeterli. Rusya bizim için tek ve tanıdık ortak. Elbette dünya toplumu biz kesinlikle tanıyacak. Bu zaman ve başarılı dış politika meselesi.
 
Abhazya demokratik ülke mi? Demokratik kurumların çalışmasını, basın özgürlüğünü nasıl değerlendiriyorsunuz? Devlet başkanı olursanız neleri mükemmelleştireceksiniz?
 
Abhazların siyasi kültürü şöyle; demokrasi, özgürlük bizim kanımızda. Bundan dolayı Abhazya bu konuda her zaman diğer post-Sovyet alanındaki ülkelerin birçoğundan daha gelişmişti. Ama bugün biz, demokratik kurumların gelişiminde tek bir adım ilerlemedik. Aksine, yönetim onları tamamen devirmeye çalışıyor. Bağımsız medyaya baskı, yönetim kaynaklarının kötü kullanımı. Sivil örgütler yönetimin kontrolüne verildi. Çünkü medya yönetimi beceriksizlikle suçladı, yönetim onlara savaş açtı. Biz, bağımsız medya ve ifade özgürlüğünü destekleme, geliştirme düşüncesindeyiz. Biz, yönetim ve toplumun tam diyalogunu oluşturacağız.
 
Abhazya muhalefeti parçalandı. Birleşme eğilimi var mı? 
 
Abhazya muhalefetinin parçalandığını söyleyemem. Biz defalarca tek cephe olarak ortaya çıktık ve gündeme konulan sorunları sıkça birlikte çözdük.
 
Uluslararası düzeyde çözülmeye çalışılan problemlerden biri, uluslararası gözlemcilerin Abhazya’ya geri dönüşü. Bu konudaki yaklaşımınız nedir?
 
İtalya’da veya Fransa’da uluslararası gözlemciler neden yok? Onlar Amerika Birleşik Devletleri’nde neden yok? Medvedev-Sarkozy anlaşmasına göre, uluslararası gözlemciler, Abhazya ile ilgisi olmayan Gürcistan bölgesinde gözlem gerçekleştirmeli. Ama dünya toplumu Abhazya’nın güvenliğinden endişeliyse eğer, o zaman kimsenin limanlarımıza gelen sivil gemileri korsanca ele geçirmemesi için Abhazya’nın kara ve sularını gözlemlesin.  
 
Seçimlere kimin katılıp katılamayacağı konusunda büyük tartışmalar alevlendi. Sizin yaklaşımınız nasıl?
 
Abhazya kanuna göre, seçimlere elinde Abhazya pasaportu bulunan 18 yaşından büyük herkes katılabilir.
 
Eğer Gal bölge sakinleri Abhazya pasaportu alamazsa, bu milliyetine göre insanlara zulüm anlamına gelmez mi?
 
Abhazya’nın tüm vatandaşları milliyetine bağlı olmaksızın oy kullanma hakkına sahip. Ama Gürcistan vatandaşları Abhazya devlet başkanlığı seçimine katılamaz. Seçimini yapan ve Gürcistan vatandaşlığından vazgeçen, geçmişte Abhazya devletine karşı suç işlememiş olan tüm Gal sakinleri Abhazya vatandaşlık pasaportu alma hakkına sahip. Partimiz, Gal bölge sakinlerinin tam entegrasyonundan yana siyasi güçlerden biri. Bu, ayrım gözetmeden 1992-1993’de Abhazya’ya karşı savaşanların da dahil olduğu herkese toptan pasaport verme programı değil, uzun vadeli büyük bir programdır.
 
Karma Gürcü-Abhaz aileler nasıl olmalı?
 
Gürcü-Abhaz aileler ülkemizde normal olaylar. Bu soruyu çok anlamadım. Bu ailelerin bazı hak kısıtlanmasına maruz kalması mı gerekiyor? Evet uzağa gitmeye gerek yok, şu anki Abhazya Devlet Başkanı Sergey Bagapş bir Gürcü ile evli.  Galiba bu soruya o daha iyi cevap verebilirdi. Ben yine de, enternasyonel ailelerin de Abhazya aileleri ile aynı hakları kullandığını düşünüyorum. Bu arada, benim eşim Rus, Marina Butba-Smirnova.
 
Abhazya’ya dönmek isteyen Gürcü mültecilerle ilgili ne düşünüyorsunuz?

Hukuk alanında bulunmamız ve uluslararası hukuk normlarına uygun hareket etmemiz lazım. Elbette biz ülkemize, savaş döneminde Abhazya halkına karşı suç işlemiş insanların girmesine izin vermeyiz. Onlara mülteci statüsü verilmiyor. Hem Abhazya, hem Gürcistan vatandaşı olamazlar. Dönmek isteyen herkesin mülteci belgesini doldurması gerekiyor. Abhazya’nın ilgili organlarının incelemesinin ardından bu kişinin aslında ülkemize karşı bir suç işlemediğiyle ilgili rapor vermesi lazım. Her bir başvuru ayrı olarak incelenmeli. Bu arada, Gal bölgesine çok sayıda nüfusu geri döndü. Abhazya muhtemelen savaş sonrası bu kadar mültecinin geri döndüğü tek örnek. Ama ne oluyor? Onların geri dönüşü uluslararası toplum tarafından tanınmıyor. Küllerine geri dönen bu insanlara, o kadar sene mültecilerin geri dönüş sürecinde lobi yapan uluslararası örgütlerden hiçbir destek gösterilmedi.  
Gürcü kökenli eski Abhazya vatandaşlarının ülkenin diğer bölgelerine geri dönüşüne gelince, bu problemin artık eskidiğini düşünüyorum. Savaş sadece halkları ayırmadı, savaş yeni bir gerçek oluşturdu. Abhazya’da farklı bir toplum, farklı kültür gerçeği var. Ve Gürcü kökenli eski Abhazyalıların çoğunluğunun döndüğü Gürcistan’ın bu gerçekle hiçbir ilgisi yok.  
Bundan dolayı, duruma bağlı olmaksızın, bu insanların hiçbir zamana buraya gelmeyeceğini biliyorum. Çünkü onlar Gürcistan’da yaşamak istiyor, burada ise başka bir ülke var. Ve bu ülke Abhazya diye adlandırılıyor.
 
Sizce on, yirmi yıl sonra Abhazya Gürcistan ile ne tür ilişkiler oluşturacak?
 
Bizim tarafımızdan bir problem görmüyorum. Biz, Gürcistan’ın bağımsızlığını tanımaya, onunla diplomatik ilişkiler oluşturmaya hazırız. Gürcistan, toprağımızla ilgili toprak iddialarını reddettiği, savaş ve savaş sonrası Abhazya’ya verdiği zararı tazmin ettiği, Abhazya’dan götürülen kültürel hatıraları geri verdiği anda biz onunla diplomatik ilişkiler oluşturmaya hazırız. ÖZ/FT